1967 - Miguel Angel Asturias

MIGUEL ASTURIAS (1967)




KTO:
pisarz i poeta
NARODOWOŚĆ:
gwatemalska
URODZONY:
19 października 1899, Gwatemala
ZMARŁ:
9 czerwca 1974, Madryt
DZIEŁA:
"Legendy gwatemalskie" (1930)
"Pan prezydent" (1946) - powieść
"Stworzenie nowego życia" (1928)
"Ludzie z kukurydzy" - powieść
"Bananowa Trylogia" (trylogia powieściowa):
"Huragan" (1950)
"Zielony papież" (1954)
"Oczy pogrzebanych" (1960)
"Pewna Mulatka" (1963) - powieść
"Zły złodziej" (1969) - powieść
"Wigilia święta wiosennego światła" (1965) - cykl wierszy

Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją za "wybitne osiągnięcia twórcze, u podłoża których leży zainteresowanie obyczajami i tradycją Indian Ameryki Łacińskiej".

FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Miguel Asturias był synem nauczycielki i sędziego, który po dojściu do władzy gwatemalskiego dyktatora Estrady Cabrery, pozbawiony został pracy, opuścił stolicę i wraz z rodziną udał się do miasta Salama. Do gwatemalskiej metropolii Asturiasowie powrócili, kiedy Miguel ukończył osiem lat. W 1920 r. brał udział - jako student uniwersyteiu San Carlos w Gwatemali - w powstaniu przeciw władzy Cabrery. Następnie zaangażował się w tworzenie Uniwesytetu Ludowego w Gwatemali, w którym na wieczornych kursach nauczyciele-entuzjaści uczyli bezpłatnie robotników. Asturias interesował się problemami socjalnymi Indian. Praca, którą na ten temat napisał, przyniosła mu uznanie na wydziale prawa. Rodzice postanowili wysłać syna na studia do Europy. Zamierzał studiować ekonomię na uniwersytecie w Londynie, ostatecznie jednak znalazł się na Sorbonie w Paryżu, gdzie przez pięć lat studiował mitologię i kulturę Majów. Wspólnie z Meksykaninem Gonzalesem de Mendozą przełożył na język francuski, pod okiem profesora Georgesa Raynaud, dwie święte księgi tego plemienia: "Popol Vuh" i "Chilam Balam".

Na studiach zainteresował się genealogią własnego rodu: hiszpański przodek jego ojca przybył do Ameryki w XVII w. z Asturii (stąd nazwisko Asturias), matka natomiast - po której odziedziczył rysy twarzy - była przedstawicielką plemienia Majów. To jakby predestynowało go do studiów nad kulturą latynoamerykańską z europejskiego dystansu. Efektem tej fascynacji były wydane w 1930 r. "Legendy gwatemalskie": poetycka interpretacja mitologii Majów. W ukazaniu specyficznej mentalności Indianina, któremu trudno oddzielić to, co rzeczywiste od tego, co wyśnione, wyobrażone lub urojone, dopomógł pisarzowi surrealizm z którym zetknął się w Paryżu. "Legendy gwatemalskie" uznano za utwór, który zapoczątkował w literaturze latynoamerykańskiej zjawisko zwane "realizmem magicznym". Pierwszą powieść pt. "Pan prezydent" Asturias pisał na początku lat 30. w Paryżu, ale z przyczyn politycznych wydał ją dopiero w 1946 r., i to na własny koszt. Utwór, wykorzystując doświadczenia pisarza z lat młodzieńczych oraz wątki z życiorysu Cabrery, był tak mrocznym i sugestywnym portretem typowego latynoamerykańskiego satrapy, że z powodzeniem mogli się z nim identyfikować kolejni dyktatorzy Gwatemali. W powieści połączył Asturias "realizm magiczny" z innym - zaangażowanym społecznie - nurtem własnej twórczości.

W 1928 r. pisarz podróżował po Kubie i Gwatemali z wykładami, które zebrał w książce "Stworzenie nowego życia". Powrócił do ojczyzny dopiero w 1933 r., za rządów dyktatora Jorge Ubico. Rozpoczął pracę dziennikarską głównie dla radia, a po kolejnym przewrocie państwowym, gdy do władzy doszedł demokratyczny prezydent Juan Jose Arevalo, podjął służbę dyplomatyczną. Był attache kulturalnym w Meksyku i Argentynie, a potem ambasadorem w Salwadorze. Na placówce w Buenos-Aires napisał powieść, którą wielu krytyków uważa za jego największe osiągnięcie literackie - "Ludzi z kukurydzy". Asturias przeciwstawił w niej wartościom kultury łacińskiej wartości półfantastycznego świata Majów. W latach 1950-60 wydał tzw. "Bananową Trylogię", na którą składały się powieści: "Huragan" (1950), "Zielony papież" (1954) i "Oczy pogrzebanych" (1960). W opinii wielu krytyków Asturias poświęcił w tych utworach sztukę na ołtarzu polityki; odchodząc od "realizmu magicznego", zaangażował się w protest przeciw dominacji Stanów Zjednoczonych w Ameryce Łacińskiej. W odpowiedzi na te zarzuty pisał: "Uważam, że funkcja naszej literatury zasadza się zawsze na tym, by opowiedzieć o cierpieniach ludu. Wydaje mi się, że literatura tego typu nie może być czystą literaturą, przynoszącą tylko zadowolenie i poprzestającą na pięknie".

W 1954 r. po przejęciu władzy przez cieszącego się poparciem USA, Castilio Armasa, Asturias pozbawiony został obywatelstwa i deportowany z kraju. Początkowo żył w Chile, później w Buenos-Aires, gdzie pracował jako korespondent wenezuelskiej gazety "Nacional" i konsultant w wydawnictwie. Tam ożenił się z Argentynką, Blancą Mora y Aruajo. Kiedy w 1962 r. sytuacja polityczna w Buenos Aires zaczęła się zaostrzać, pisarz wyemigrował do Włoch. Osiadłszy w Genui napisał dwie powieści historyczne, mówiące o starciu się kultury indiańskiej z europejską: "Pewna Mulatka" (1963) i "Zły złodziej" (1969). W 1965 r. opublikował swój najgłośniejszy cykl wierszy, poświęcony życiu Majów: "Wigilia święta wiosennego światła". Kolejny zwrot w życiu pisarza nastąpił w 1966 r. Asturias otrzymał wówczas Leninowską Nagrodę Pokoju, a wkrótce potem nowy prezydent Gwatemali, Julio Cesar Mendes Montenegro przywrócił mu obywatelstwo i mianował ambasadorem we Francji. Rok później Miguel Asturias uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla za "wybitne osiągnięcia twórcze, u podłoża których leży zainteresowanie obyczajami i tradycją Indian Ameryki Łacińskiej". W wykładzie noblowskim Asturias mówił o różnicy kultur: "nasze powieści wydają się Europejczykom pozbawione logiki i zdrowego rozsądku. Jednak są one straszne wcale nie dlatego, że chcemy straszyć czytelnika. Są one straszne, ponieważ z nami dzieją się rzeczy straszne". W 1970 r. pisarz porzucił służbę dyplomatyczną i zajął się wyłącznie literaturą. Napisał kilka książek zawierających głównie opowiadania i eseje. Zmarł w 1974 r. w Hiszpanii.

Do czytania

Nie ma plików w tym folderze