-
14950 -
4023 -
6612 -
8732
44983 plików
2035,38 GB
KTO:
poeta i prozaik
NARODOWOŚĆ:
szwedzka
URODZONY:
6 lipca, Olshammar
ZMARŁ:
20 maja 1940, Sztokholm
DZIEŁA:
"Pielgrzymki i lata wędrówki" (1888) - zbiór poezji
"Endymion" (1889) - powieść
"Renesans" (1890) - manifest literacki
"Hans Alienus" (1892) - powieść autobiograficzna
"Wiersze" (1895)
"Karolińczycy" - cykl opowiadań
"Pielgrzymka świętej Brygitly" (1901) - powieść historyczna
"Ród Folkungów" (1905-1907) - powieść historyczna
"Szwedzi i ich wodzowie" (1908-10) - poemat epicki
"Rozkład i upadek filozofii proletariackiej" (1911) - broszura
"Nowe wiersze" (1915) - zbiór wierszy
"Kiedy kwitły kasztany" (1941) - zbiór wierszy
Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją jako "najbardziej widoczny przedstawiciel nowej ery w literaturze światowej".
FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Verner von Heidenstam urodził się w bogatej rodzinie arystokratycznej, w majątku dziadków na południu Szwecji, skąd wyniósł zamiłowanie do życia dworskiego i środowiska ziemiańskiego. Ponieważ był słabego zdrowia, ojciec postanowił wysłać go do krajów o łagodniejszym niż skandynawski klimacie. W latach 1876-78 młodzieniec wspólnie ze znanym szwedzkim orientalistą Carlo Landbergiem odwiedził Egipt, Palestynę, Syrię, Grecję i Włochy. Jak wspominał potem: "zamiast studiować starożytność w salach wykładowych prowincjonalnego uniwersytetu, stąpałem po ziemi ateńskiego Akropolu. Zamiast wbijać sobie do głowy współczesną kulturę chrześcijańską, po uszy zanurzyłem się we Wschodzie". Podczas tych peregrynacji von Heidenstam odkrył w sobie zdolności malarskie i rozpoczął w Rzymie, a następnie w Paryżu, studia w akademii sztuk pięknych. Do Francji wyjechał wspólnie z żoną, Emilią Uggla (rodem ze Szwajcarii), którą poślubił w 1880 r. w Szwecji. W 1886 r. małżeństwo przeniosło się do średniowiecznego zamku szwajcarskiego Schloss-Briinegg, gdzie von Heidenstam poznał wybitnego szwedzkiego dramaturga Augusta Strindberga. Pod wpływem politycznych, społecznych, a przede wszystkim estetycznych poglądów tego ostatniego, młody człowiek porzucił malarstwo dla poezji.
W 1887 r. Heidenstamowie wrócili do Szwecji, a w roku następnym Verner zadebiutował zbiorem wierszy "Pielgrzymki i lata wędrówki", w którym wpływy Strindberga i naturalistów przytłumione zostały przez elementy romantyzmu, egzotyki i fantastyki. Nawiązujący do poetyki "Baśni z tysiąca i jednej nocy" tomik, ze swymi pełnymi kolorów obrazami, wyraźnie kontrastował z panującym wówczas w Skandynawii naturalizmem i zwiastował nowy okres w literaturze szwedzkiej - neoromantyzm. W 1889 r. von Heidenstam opublikował powieść "Endymion", w której opiewał piękno i kulturę świata śródziemnomorskiego, a rok później wydał broszurę pt. "Renesans", będącą rodzajem manifestu literackiego. Krytykując w niej koncepcje naturalistyczne, wezwał do stworzenia nowej estetyki, korzeniami sięgającej włoskiego Odrodzenia i opartej na poczuciu piękna, bogatej wyobraźni, fantastyce i poczuciu humoru. Realizacją tych postulatów miała być opublikowana w 1892 r. autobiograficzna powieść z partiami wierszowanymi "Hans Alienus", opowiadająca o poszukiwaniach sensu istnienia. Po śmierci żony w 1893 r. von Heidenstam był jeszcze dwukrotnie żonaty; pierwsze z tych małżeństw było od początku nieudane i zakończyło się rozwodem, drugie miało znacznie szczęśliwszy przebieg.
Wydane w 1895 r. "Wiersze" znamionują odwrót poety od tematyki egzotycznej i zagłębienie się w rodzimej problematyce. Twórca głosi pochwałę dworu i życia ziemiańskiego, oddając przy tym hołd bohaterskim dziejom Szwecji. Do przeszłości zwraca się też w swym najsłynniejszym utworze, cyklu opowiadań "Karolińczycy", w którym gloryfikując czasy minione przedstawia heroizm żołnierzy służących w armii króla szwedzkiego Karola XII. Dzieło to przyniosło pisarzowi miano wieszcza narodowego, które potwierdził kolejnymi powieściami historycznymi: "Pielgrzymka świętej Brygidy" (1901) i "Ród Folkungów" (1905-1907). W kręgach nacjonalistycznych ogromną popularność przyniosła mu polemika, jaką w 1905 r. w związku z kryzysem unii szwedzko-norweskiej toczył z norweskim literatem (laureatem Nagrody Nobla), Björnstjerne Björnsonem. W latach 1908-10 von Heidenstam wydał przepojony patriotyzmem dwutomowy poemat epicki "Szwedzi i ich wodzowie", w którym sportretował najwybitniejsze postacie w historii swego kraju. Z wiekiem poglądy twórcy stawały się coraz bardziej konserwatywne i nacjonalistyczne. W 1910 r. doszło do ostrej polemiki między von Heidenstamem, a jego dawnym towarzyszem, Strindbergiem, który pozostał wierny swoim postępowym i naturalistycznym koncepcjom. W 1911 r, autor "Karolińczyków" opublikował nawet broszurę pt. "Rozkład i upadek filozofii proletariackiej", w której potępiał zdecydowanie ruch robotniczy i socjaldemokratyczny w Szwecji. Wśród pisarzy naturalistycznych zyskał dzięki temu miano "poety junkrów". W 1912 r. wybrany został członkiem Akademii Szwedzkiej.
Rok po wydaniu w 1915 r. zbioru "Nowe wiersze" wyróżniony został literacką Nagrodą Nobla jako "najbardziej widoczny przedstawiciel nowej ery w literaturze światowej" (określenie z werdyktu jury). Od chwili przyznania mu nagrody aż do śmierci, która nastąpiła 24 lata później, von Heidenstam nie opublikował ani jednego utworu. Dopiero w 1941 r. - rok po zgonie poety - wydano zbiór jego wierszy "Kiedy kwitły kasztany". Za życia von Heidenstam był uważany za najwybitniejszego, obok Strindberga, poetę szwedzkiego. Wkrótce po śmierci jego sława zgasła, a dziś został niemal całkowicie zapomniany. O tym, że Strindberg nie został wyróżniony Nagrodą Nobla (choć miał na to ogromną szansę w 1909 r.) zadecydowała dobra pamięć nader konserwatywnych jurorów, którzy nie mogli zapomnieć poecie jego wiersza z 1883 r., potępiającego Alfreda Nobla za wynalazek dynamitu.
Nie ma plików w tym folderze
-
0 -
0 -
0 -
0
0 plików
0 KB