1937 - Roger Martin du Gard

ROGER MARTIN DU GARD (1937)




KTO:
pisarz
NARODOWOŚĆ:
francuska
URODZONY:
23 marca 1881 w Neuilly-sur-Seine k. Paryża
ZMARŁ:
22 sierpnia 1958 w Paryżu
DZIEŁA:
"Stawanie się" - powieść
"Jean Barois" (1913) - powieść
"Testament ojca Leleu" (1920) - dramat
"Rodzina Thibault" - saga powieściowa:
"Szary zeszyt" (1922)
"Pokuta" (1922)
"Piękny czas" (1923)
"Dzień przyjęć doktora Thibault" (1929)
"Lato 1914" (1936)
"Epilog" (1940)
"Zwierzenie afrykańskie" (1931) - opowiadanie
"Milczek" (1932) - sztuka psychologiczna
"Stara Francja" (1933) - powieść obyczajowa
"Wspomnienia pułkownika Maumorta" (publikacja w 1983)

Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją za "siłę artystyczną i prawdę w przedstawieniu człowieka, a także najbardziej odczuwalnych problemów współczesnego życia".

FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Roger Martin du Gard urodził się w 1881 r. w rodzinie prawniczej. W wieku lat 11 rozpoczął naukę w katolickiej Ecole Fenelon, gdzie wielki wpływ na niego wywarł duchowny i neotomista, Marcel Eber. Utrzymywał z nim przyjazne stosunki do jego śmierci w 1916 r. To właśnie za namową ojca Marcela, mając 17 lat, sięgnął po "Wojnę i pokój" Tołstoja, a lektura wywarła na nim tak wielkie wrażenie, że postanowił zostać pisarzem. Po nieudanych egzaminach na Sorbonie, Martin du Gard rozpoczął naukę w szkole archiwistów i bibliotekarzy Ecole des Chartes, gdzie po napisaniu studium na temat ruin opactwa Jumieres uzyskał w 1905 r. dyplom archiwisty-paleografa. Studia te rozbudziły w nim zamiłowanie erudycyjne oraz skłonność do pedantycznych badań naukowych. Choć był z upodobania samotnikiem, w 1906 r. poślubił Helenę Foucault i przeniósł się na stałe do Paryża.



Nie związał się nigdy z żadną grupą literacką, ani z którymś z popularnych prądów awangardowych. Szukał odosobnienia by móc napisać wielką powieść na miarę Tołstoja. Prace nad takim utworem trwały kilka miesięcy i przyszły pisarz doszedł do wniosku, że zamiar ten przekracza jego możliwości. Zamiast tego napisał "Stawanie się" - opowieść o młodzieńcu, który chce być literatem, ale mu się to nie udaje. Utwór ten przyniósł mu uznanie wśród twórców zgrupowanych wokół czasopisma "Nouvelle Revue Francaise" oraz przyjaźń Andre Gide'a, z którym łączył Martina du Garda bunt wobec norm moralnych, narzucanych przez francuskie społeczeństwo mieszczańskie. W 1913 r. wielki sukces odniosła powieść Martina du Garda pt. "Jean Barois", która posługując się nowatorską formą łączenia dialogów i dokumentów historycznych, przedstawiała młodość rozdartego między racjonalizmem a religią pokolenia Francuzów, które dojrzewało w gorącej atmosferze sporów wokół sprawy Dreyfusa. Książka ta, będąca zapisem stanu świadomości ówczesnych umysłów, ma dzisiaj wartość raczej jako dokument epoki niż dzieło literackie.



Podczas I wojny światowej Martin du Gard służył w armii francuskiej na froncie zachodnim. Zdemobilizowany w 1919 r. pracował przez jakiś czas w teatrze, gdzie za namową Jacquesa Copeau napisał farsę sceniczną "Testament ojca Leleu" (1920), będącą wnikliwym studium psychologicznym chłopskiej chciwości. W 1920 r. wyjechał z Paryża do majątku rodzinnego w środkowej Francji i rozpoczął pracę nad swym największym dziełem - sagą powieściową "Rodzina Thibault", która składała się z następujących tomów: "Szary zeszyt" (1922), "Pokuta" (1922), "Piękny czas" (1923), "Dzień przyjęć doktora Thibault" (1929), "Lato 1914" (1936) oraz "Epilog" (1940). Ten ośmioczęściowy utwór utrzymany w stylu "roman fleuve" (powieść-rzeka) - opowiadał o upadku przedwojennego społeczeństwa francuskiego, pokazanego na przykładzie dwóch rodzin, które dzielą poglądy religijne i polityczne. Uznany został za najwybitniejsze osiągnięcie powieści "postbalzakowskiej"; był jednocześnie refleksją nad społeczeństwem, polityką, ludzką naturą i sensem życia.

Podczas pracy nad sagą o rodzinie Thibault Martin du Gard pisał także inne utwory. W 1931 r. opublikował opowiadanie "Zwierzenie afrykańskie", a w roku następnym poświęconą problemowi homoseksualizmu sztukę psychologiczną "Milczek". W 1933 r. wydał powieść obyczajową "Stara Francja", w której złośliwie i cynicznie opisywał francuski katolicyzm. W 1937 r. Martin du Gard wyróżniony został literacką Nagrodą Nobla za "siłę artystyczną i prawdę w przedstawieniu człowieka, a także najbardziej odczuwalnych problemów współczesnego życia". W swojej mowie noblowskiej pisarz wystąpił przeciw dogmatyzmowi, który - jego zdaniem - jest cechą charakterystyczną życia i myślenia w XX w.



Po skończeniu cyklu "Rodziny Thibault" twórca przez wiele lat pracował nad powieścią "Wspomnienia, pułkownika Maumorta", której główny bohater - podobnie jak we wcześniejszym "Milczku" - jest homoseksualistą. Pisarz zmarł na zawał serca w 1958 r. Przed śmiercią zdążył jeszcze uporządkować wszystkie dokumenty, a rękopisy - szczególnie prowadzony w latach 1919-49 dziennik oraz obfitą korespondencję - przekazał do Biblioteki Narodowej w Paryżu z surowym przykazaniem, by otworzono je dopiero 25 lat po jego śmierci. Nastąpiło to w 1983 r. Wówczas też ujrzały światło dzienne "Wspomnienia pułkownika Maumorta", książka śmiała i drastyczna, zdradzająca głębokie zahamowania psychiczne autora wobec własnej inności seksualnej.

Do słuchania

Nie ma plików w tym folderze