1926 - Grazia Deledda

GRAZIA DELEDDA (1926)




KTO:
powieściopisarka i nowelistka
NARODOWOŚĆ:
włoska
URODZONA:
27 września 1871, Nuoro (Sardynia)
ZMARŁA:
16 sierpnia 1936, Rzym
DZIEŁA:
"Sardyńska krew" (1886) - opowiadanie
"Kwiatek Sardynii" (1892) - powieść
"Poczciwe dusze" (1895) - powieść
"Na grzesznej drodze" (1896) - powieść
"Elias Portou" (1903) - powieść
"Popiół" (1904) - powieść
"Bluszcz" (1909) - powieść
"Trzcina na wietrze" (1913) - powieść
"Matka" (1920) - powieść

Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymała ją za "poetyckie dzieła, w których z jaskrawą plastycznością opisuje życie jej ojczystej wyspy, a także za głębię w podejściu do ludzkich problemów w całości". O jej utworach jeden z członków jury powiedział, że są "często smutne, ale nigdy nie pesymistyczne".

FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Grazia Deledda urodziła się w jednej z ubogich sardyńskich wsi w rodzinie na wpół chłopskiej, posiadającej prasę do wyciskania oleju oliwkowego i własną rozlewnię wina. Jej ojciec był znaczną osobistością w okolicy, trzy razy wybierano go na mera. Matka, podobnie jak większość kobiet w wiosce, była analfabetką Jak wspominała Deledda po latach - było to prawdziwe "osiedle z epoki brązu". Patriarchalne obyczaje sprawiały, że Grazia wraz z czterema siostrami niemal nie wypuszczana była przez rodziców z domu. Nudząc się, znalazła pewnego razu na strychu stare romanse, które zaczęła z zapamiętaniem czytać. Pod ich wpływem w wieku lat ośmiu napisała pierwsze wiersze i opowiadania, wykorzystując motywy sardyńskich bajek i legend. Gdy miała lat 15 jej opowiadanie "Sardyńska krew" wydrukowane zostało w ilustrowanym piśmie rzymskim, przeznaczonym dla czytelników z głębokiej prowincji.

W 1892 r. wydała pierwszą powieść "Kwiatek Sardynii". Młodziutka pisarka szybko zdobyła sobie przychylność krytyków, którzy poradzili jej zająć się poważną lekturą. Deledda posłuchała tej rady i w następnych dwóch powieściach: "Poczciwe dusze" (1895) i "Na grzesznej drodze" (1896) jej pełen grozy romantyzm ustąpił miejsca stonowanej analizie psychologicznej. W tym czasie pisarka mieszkała w rodzinnym Nuoro, gdzie po śmierci ojca prowadziła rozlewnię wina. Po otrzymaniu wysokiego honorarium za francuski przekład "Poczciwych dusz" zdecydowała się przekazać sumę bratu, a sama na zaproszenie redakcji czasopisma "Donna sarda" wyruszyła do stolicy Sardynii, Cagliari. Poznała tam pewnego urzędnika ministerstwa finansów, za którego wyszła za mąż, i z którym miała dwóch synów. Od 1900 r. mieszkała w Rzymie, gdzie jej małżonek otrzymał posadę w ministerstwie obrony. Grazia Deledda była pisarką bardzo płodną. Pisała średnio jedną powieść w roku. Ogółem pozostawiła ich po sobie około 30, nie licząc kilkunastu zbiorów nowel. Większość jej utworów wiąże się tematycznie z Sardynią i życiem najbiedniejszych mieszkańców wyspy. Są to - jak pisał jeden z krytyków - "przeważnie ludzie prości - chłopi, pasterze, bandyci - szarpani namiętnościami równie dzikimi i pierwotnymi jak krajobraz ich nieurodzajnej i skalistej Sardynii. Ciemni, zabobonni, kierują się - mimo wyznawanych zasad religijnych - wiarą w przeznaczenie, od którego nie ma ucieczki. Autorkę pociąga i fascynuje w psychice ludzkiej to, co jest skomplikowane, tajemnicze, trudne do uchwycenia, co dręczy i drąży aż po granice obsesji. Opisy krajobrazów Sardynii zestraja Deledda ze stanami duszy bohaterów, przydając im baśniowego uroku, co nie oznacza jednak, że odbiera im autentyzm". Jej utwory ze swoistym deterministycznym podejściem do życia oraz preferowaniem bohaterów z warstw upośledzonych bliskie są naturalizmowi, odróżnia je jednak od tego kierunku urokliwa poetyckość języka oraz brak elementów krytyki społecznej. Dzieło Deleddy, która deklarowała się jako osoba apolityczna, pozbawione jest wszelkich dydaktycznych komentarzy. Na zarzut monotematyczności swoich utworów pisarka odpowiadała: "Znam i kocham Sardynię, jej naród - to mój naród, jej góry i doliny - to część mnie samej. Dlaczego mamy szukać tematów gdzieś na krańcach świata, kiedy dramat ludzki rozgrywa się przed naszymi oczami? Sardynia sama wprasza się na stronice moich powieści".

Sławę europejską przyniosła pisarce opublikowana w 1903 r. powieść "Elias Portou". Jest to pełna dramatycznych przygód historia niewinnie skazanego na więzienie człowieka, który postanawia zostać księdzem, aby w końcu zrozumieć, że to nie jego powołanie. Kolejne głośne powieści Deleddy z jej nurtu twórczości zwanego "sardyńskim" to: "Popiół" (1904), "Bluszcz" (1909), "Trzcina na wietrze" (1913) oraz uważana powszechnie za najdojrzalszy utwór pisarki "Matka" (1920). W przedmowie do angielskiego wydania tej powieści David Herbert Lawrence pisał, że autorka co prawda "nie jest zdolna przeniknąć natury ludzkiego cierpienia i męki", jak to robili geniusze pióra, niemniej jednak jest w stanie "przeniknąć psychologię człowieka prymitywnego". Z czasem Deledda odeszła od powieści "regionalnych", przenosząc akcję swoich utworów na kontynent i czyniąc ich wymowę bardziej optymistyczną niż w dziełach "sardyńskich". Naczelne miejsce w jej twórczości zajął temat odkupienia przez miłość.

W 1927 r. przyznano Nagrodę Nobla za rok 1926 i uhonorowano nią właśnie włoską pisarkę za - jak napisano w werdykcie - "poetyckie dzieła, w których z jaskrawą plastycznością opisuje życie jej ojczystej wyspy, a także za głębię w podejściu do ludzkich problemów w całości". O jej utworach jeden z członków jury powiedział, że są "często smutne, ale nigdy nie pesymistyczne". Grazia Deledda, osoba skromna z natury, bez intelektualnych pretensji, zrezygnowała z wygłoszenia noblowskiego referatu. W tym samym roku lekarze odkryli u niej nowotwór złośliwy piersi. Zmarła na raka sześć lat później. O jej powieściach włoski krytyk Giuseppe Raveniali pisał, że "jest w nich coś z Biblii... wieje patriarchalną wielkością Starego Testamentu".

Do czytania

Nie ma plików w tym folderze