1901 - Sully Proudhomme

SULLY PROUDHOMME (1901)




KTO:
poeta
NARODOWOŚĆ:
francuska
URODZONY:
16 marca 1839 w Paryżu
ZMARŁ:
7 września 1907
DZIEŁA:
"Sztance i wiersze" (1865) - zbiorek poetycki
"Próby" (1866) - tomik poezji
"Stajnie Augiasza" (1866) - tomik poezji
"Włoskie zarysy" (1866-68) - tomik poezji
"Samotność" (1869) - tomik poezji
"Impresje wojenne" (1870) - zbiór wierszy patriotycznych
"Przeznaczenia" (1872) - tom poetycki
"Sprawiedliwość" (1878) - poemat
"Szczęście" (1888) - poemat
"Daremna czułość" (1875) - zbiór liryków
"Prawdziwa religia Pascala" (1905) - traktat
"Psychologia wolnego wyboru" (1906) - traktat
Z UZASADNIENIA NAGRODY:
otrzymał ją za "wybitne osiągnięcia literackie, w szczególności za idealizm, doskonałość artystyczną, a także niezwykłe połączenie duchowości i talentu, o czym świadczą jego książki".
FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Jego ojciec zmarł, gdy chłopiec miał dwa lata. Wychowywany był przez matkę u wujostwa. Po ukończeniu Liceum Bonapartego w Paryżu, gdzie objawił się jako matematyczny talent, postanowił zdawać egzaminy na Politechnikę, aby w przyszłości zostać inżynierem. Poważna choroba oczu uniemożliwiła mu te plany. Zmuszony szukać pracy zatrudnił się najpierw jako urzędnik w fabryce, a następnie w biurze notarialnym. W dzień wypełniał formularze w urzędzie, a nocami studiował filozofię i pisał wiersze.

W 1865 r. pod pseudonimem Sully Proudhomme wydał swój debiutancki zbiorek poetycki "Sztance i wiersze", który zebrał wiele pochlebnych recenzji, m.in. Charlesa Augustina Sainte-Beuve'a. W roku następnym kilka jego utworów włączonych zostało do antologii "Współczesny Parnas" - swoistego manifestu literackiego parnasistów czyli młodych poetów francuskich, którzy wystąpili przeciw lirycznej egzaltacji romantyków. Sully Proudhomme zyskał pewną popularność i w latach 60-tych opublikował jeszcze takie tomy poetyckie, jak: "Próby" (1866), "Stajnie Augiasza" (1866), "Włoskie zarysy" (1866-68) oraz "Samotność" (1869). Jego psychologiczna i obiektywistyczna poezja jest w tym okresie formalnie precyzyjna i klarowna. Twórca dąży w niej do zobrazowania prawd filozoficznych, próbuje sformułować prawa rządzące jego życiem moralnym, przy czym często popada w konflikt między religią a nauką. W wielu wierszach daje też wyraz nieszczęśliwej, zawiedzionej miłości: poeta był wówczas zakochany w swojej kuzynce, a po jej odmowie postanowił zostać kawalerem do końca życia i słowa dotrzymał.




Na początku 1870 r. Sully Proudhomme przeżył silny wstrząs, kiedy w ciągu zaledwie kilku dni zmarła mu matka oraz wuj i ciotka, u których się wychowywał. Gdy wybuchła wojna francusko-pruska, poeta zgłosił się na ochotnika do walki. Ten epizod w jego życiu zakończył się wydaniem zbioru patriotycznych wierszy pt. "Impresje wojenne" (1870) oraz znacznym upadkiem na zdrowiu, w wyniku czego utracił władzę w nogach. Przekład dzieła Lukrecjusza "De rerum natura" zapoczątkował w twórczości Sully Proudhomme'a okres poezji filozoficznej, czego przykładem były wiersze zebrane w tomie "Przeznaczenia" (1872) oraz poematy: "Sprawiedliwość" (1878) i "Szczęście" (1888). Z nurtu tego wyłamuje się jedynie chyba najsłynniejszy zbiór jego liryków "Daremna czułość" (1875). W utworach "filozoficznych" starał się autor wprowadzić do poezji "olśniewające zdobycze nauki i wielkie syntezy współczesnej myśli spekulatywnej", na czym ucierpiał przede wszystkim jego język, który utracił klarowność i precyzję, zyskując w zamian pozory "naukowości". Najbardziej udanym wydaje się przybierający formę dialogu poemat "Sprawiedliwość", w którym poeta w formie dialogu dowodzi, że sprawiedliwości nie należy szukać w świecie zewnętrznym, lecz we wnętrzu człowieka...

W 1881 r. Sully Proudhomme został członkiem Akademii Francuskiej. W 1900 r. jego nazwisko stało się głośne w związku z polemiką, jaką toczył z modernistami w obronie francuskiej poezji klasycznej. Występował zwłaszcza przeciw charakterystycznym dla epoki fin-de-siecle nastrojom dekadentyzmu i - według niektórych krytyków - to on właśnie dzięki swojemu optymizmowi wyprowadził poezję francuską z mroków, w jakie zapędzili ją autorzy pozytywistyczni. W 1901 r. Sully Proudhomme został pierwszym w historii laureatem literackiej Nagrody Nobla. Werdykt spotkał się z powszechnym zaskoczeniem, gdyż spodziewano się, że wyróżnienie otrzyma Lew Tołstoj. Według jurorów to jednak Sully Proudhomme bardziej odpowiadał kryteriom ustalonym przez Alfreda Nobla, a zwłaszcza temu, co fundator nagrody nazywał "idealistycznymi tendencjami w literaturze". Choroba uniemożliwiła poecie uczestnictwo w ceremonii wręczenia nagród; w jego imieniu w Sztokholmie nagrodę odebrał ambasador Francji w Szwecji. Uzyskane pieniądze Sully Proudhomme przeznaczył na ufundowanie literackiej nagrody swojego imienia dla młodych poetów francuskich. Nie wszyscy jednak pogodzili się z werdyktem jury: czterdziestu wybitnych szwedzkich pisarzy i krytyków, m.in. August Strindberg i Selma Lagerlóf, wysłało do Lwa Tolstoja list przepraszający za decyzję komitetu Noblowskiego. Rosyjski pisarz odpowiedział później, że Nagrody Nobla nie przyjąłby, nawet gdyby mu ją przyznano.



W ostatnim okresie życia ciężko chory Sully Proudhomme skierował swe zainteresowania ku zagadnieniom religijnym; zajmowały go zwłaszcza studia nad myślą filozoficzną Pascala. W 1905 r. wydał traktat pt. "Prawdziwa religia Pascala", a rok później "Psychologię wolnego wyboru". Sully Proudhomme zmarł w 1907 r. w wieku 68 lat. Dziś jest poetą mało znanym, nawet w swojej ojczyźnie, gdzie jego utwory włączane są jedynie do antologii parnasistów.

Do czytania

Nie ma plików w tym folderze