2015 Swiatłana Aleksijewicz

Swiatłana Aleksijewicz
Data i miejsce urodzenia 31 maja 1948, Stanisławów
Narodowość: białorusko-rosyjsko-ukraińska
Dziedzina sztuki: literatura
Styl- reportaż
Ważne dzieła: Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, Cynkowi chłopcy, Krzyk Czarnobyla, Czasy secondhand, Koniec czerwonego człowieka

Odznaczenia:
Order „Znak Honoru” (ZSRR)
Nagrody:
Nagroda im. Nikołaja Ostrowskiego (1984)
Nagroda im. Konstantina Fiedina (1985)
Nagroda Leninowskiego Komsomołu (1986)
Nagroda im. Kurta Tucholsky’ego
Nagroda im. Andrieja Siniawskiego
Nagroda „Tryumf” (Federacja Rosyjska)
Nagroda im. Herdera (Austria)
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego (Polska)
Nagroda Literacka Europy Środkowej „Angelus”
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury za rok 2015.

Swiatłana Alaksandrauna Aleksijewicz (biał. Святлана Аляксандраўна Алексіевіч[a], ros. Светлана Александровна Алексиевич, Swietłana Aleksandrowna Aleksijewicz; ur. 31 maja 1948 w Stanisławowie) – pisarka i dziennikarka narodowości białorusko-rosyjsko-ukraińskiej, tworząca w języku rosyjskim; autorka książek, filmów i sztuk teatralnych. W swojej twórczości porusza tematykę II wojny światowej, radzieckiej interwencji w Afganistanie, katastrofy w Czarnobylu, samobójstw i inną. Pisarka jest krytycznie nastawiona do polityki przywódcy Białorusi Alaksandra Łukaszenki, a jej prace nie są wydawane w tym kraju.
Urodziła się 31 maja 1948 roku w mieście Stanisławów, w obwodzie stanisławowskim Ukraińskiej SRR, ZSRR. Jest pół-Ukrainką. Jej ojciec, Białorus pochodzący z Białoruskiej SRR, służył w Siłach Zbrojnych ZSRR. Po jego demobilizacji Aleksijewicz przeniosła się wraz z rodziną na Białoruś, gdzie wychowywała się na wsi. W 1972 roku ukończyła studia na Wydziale Dziennikarstwa Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego im. Lenina. W 1965 roku (według innych źródeł – w latach 1965–1966 lub od 1966 roku) pracowała jako wychowawczyni w internacie i nauczycielka. W 1966 roku (według innego źródła – od tego roku) była współpracownikiem literackim rejonowej gazety „Prypiackaja Prauda” (pol. Prypecka Prawda) w Narowli. W latach 1972–1973 pełniła funkcję kierownika działu korespondencyjnego w gazecie rejonowej „Majak Kommunizma” (pol. Latarnia Komunizmu) w Berezie. W latach 1973–1976 pracowała jako korespondentka w krajowej gazecie „Sielskaja Gazieta” (pol. Gazeta Wiejska). W latach 1976–1984 pełniła funkcję kierowniczki działu rozprawek i publicystyki miesięcznika „Nioman” (pol. Niemen). Od 1984 roku zajmowała się pracą twórczą.
W 1995 roku została członkinią Rady Obserwacyjnej Białoruskiego Komitetu Helsińskiego. Od 2000 roku mieszkała we Włoszech, w Paryżu i Monachium. W marcu 2006 roku wyjechała do Szwecji. Wiele podróżuje po świecie, spotykając się z wydawcami, czytelnikami, występując z wykładami. Mimo że od wielu lat mieszka poza granicami Białorusi, często tam wraca.

Twórczość literacka.
W 1975 roku rozpoczęła działalność literacką jako prozaiczka-dokumentalistka. Tworzy w języku rosyjskim. Jej pierwsze publikacje ukazały się na łamach czasopisma „Maładosć” i dotyczyły wojny niemiecko-radzieckiej w czasie II wojny światowej. Zdaniem krytyków za jej literackiego ojca chrzestnego można uznać białoruskiego pisarza Alaksandra Adamowicza, twórcę nowego gatunku, który nazywał powieścią zbiorową, powieścią-oratorium, powieścią-świadectwem, ludem samym o sobie opowiadającym, prozą epicko-chóralną itd. W 1983 roku ukończyła swoją pierwszą książkę U wojny – nie żenskoje lico (wyd. pol. Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, 2010). Utwór ten stanowił rozwinięcie wcześniejszych prac publikowanych w „Maładosci” i wywołał falę krytyki ze strony środowisk komunistycznych. Autorce zarzucano pacyfizm, naturalizm i dyskredytowanie bohaterskiego obrazu kobiety radzieckiej, co w tamtych czasach stanowiło bardzo poważne zarzuty. Z tego powodu książka nie została wydana przez kolejne dwa lata. Dopiero w okresie pieriestrojki ukazała się w druku, prawie jednocześnie w czasopismach „Oktiabr”, „Roman-Gazieta”, w wydawnictwie „Mastackaja Litaratura” i „Sowietskij Pisatiel”. Łączny nakład wyniósł 2 miliony egzemplarzy. Kolejną publikacją była ukończona w 1985 roku książka Poslednije swidietieli (pol. Ostatni świadkowie) o spojrzeniu dzieci na II wojnę światową i okupację niemiecką. Napisana w 1989 roku (według innego źródła – w 1991 roku) książka Cynkowyje malcziki (wyd. pol. Ołowiane żołnierzyki, 2007; Cynkowi chłopcy, 2015) opisywała radziecką interwencję w Afganistanie,ukazującą ją jako amoralną zarówno w stosunku do narodu afgańskiego, jak i narodów ZSRR. Książka wywołała falę negatywnych komentarzy w prasie wojskowej i komunistycznej oraz długotrwały proces sądowy, który przerwano pod naciskiem środowisk demokratycznych i zagranicznych intelektualistów. W 1993 roku powstała książka Zaczarowannyje smiertju (pol. Urzeczeni śmiercią) na temat samobójców, a w 1997 roku – Czernobylskaja molitwa (wyd. pol. Krzyk Czarnobyla, 2000; Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, 2012) o konsekwencjach katastrofy w Czarnobylu. W 1999 roku pracowała nad książką o miłości Czudnyj oleń wiecznoj ochoty (pol. Cudny jeleń wiecznego polowania). Obecnie pracuje nad drugą częścią książki Zaczarowannyje smiertju, która zawierać będzie 10 nowych historii. Część pierwsza opisywała myśli i działania bohaterów w latach 1985–1995, część druga odnosić się będzie do ostatniego dziesięciolecia. W 2013 roku wydała książkę Wremja second-hand (Koniec krasnogo czielowieka) (pol. Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka, 2014).

Do słuchania

Nie ma plików w tym folderze