1907 Rudyard Kipling

RUDYARD KIPLING (1907)





KTO:
powieściopisarz, nowelista i poeta
NARODOWOŚĆ:
angielska
URODZONY:
30 grudnia 1865 w Bombaju
ZMARŁ:
18 stycznia 1936 w Londynie
DZIEŁA:
"Światło, które zgasło" (1890) - powieść
"Ballady koszarowe" (1892) - zbiór wierszy
"Księga dżungli (1894) -
"Druga księga dżungli" (1895)
"Kapitanowie zuchy" (1897) - powieść
"Stalky i spółka" (1899) - powieść
"Hymn skruchy"
"Kim" (1901) - powieść panoramiczcna
"Takie sobie bajeczki" (1902) - bajka
"Puk z Pukowej Górki" (1906)
"Elfy i ich dary" (1910)
"Wojna morska" (1916) - cykl artykułów
"Gwardie irlandzkie w Wielkiej Wojnie" (1923)
"Wspomnienia z Francji" (1933)

Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją za "zmysł obserwacyjny, dojrzałość idei i wybitny talent prozatorski".

FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Rudyard Kipling urodził się i wychował w Indiach, gdzie ojciec jego był rektorem i profesorem bombajskiej akademii sztuk pięknych, a matka drukowała teksty w miejscowych czasopismach. Bardzo szybko nauczył się języka hindi, w którym służący jego rodziców opowiadali mu ludowe baśnie i legendy. Będąc dojrzałym pisarzem wykorzysta je w swoich utworach. W 1871 r. sześcioletni Rudyard wysłany zostaje wraz z młodszą siostrą na naukę do Anglii. Kończy m.in. szkołę średnią w Davon, do której uczęszczali synowie oficerów przygotowujący się do wstąpienia do najbardziej elitarnych akademii wojskowych. Niestety, krótkowidzenie nie pozwoliło mu na wybór żołnierskiej kariery. W 1882 r. wraca do Indii, gdzie - ku zaskoczeniu znajomych - rezygnuje z pracy urzędniczej i poświęca się całkowicie pisaniu. Na początku, dzięki protekcji ojca pracował jako dziennikarz w redakcji "Civil and Military Gazette" w Lahore, potem współpracował też z "The Pioneer" w Allahabadzie. W ciągu dwóch lat napisał ponad siedemdziesiąt opowiadań, wydanych później w sześciu zbiorach w serii "Biblioteki indyjskiej kolei żelaznej". Pisane żywym, prostym, pełnym humoru językiem książeczki sprzedawane były pasażerom na dworcach. Opowiadania, w których Kipling przedstawiał angielskie środowisko kolonialne na tle egzotycznych Indii, szybko zdobyły sobie popularność także w Wielkiej Brytanii.

Pod koniec lat 80. pisarz jako korespondent "The Pioneer" rozpoczyna swoją wędrówkę po świecie, zwiedzając m.in. Japonię, Australię, Nową Zelandię, Cejlon i Południową Afrykę. W 1892 r. żeni się z siostrą swojego zmarłego przyjaciela i przez cztery lata mieszka z nią w Stanach Zjednoczonych. Kipling jest wówczas bardzo sławny, dzięki wydanej dwa lata wcześniej powieści "Światło, które zgasło". Opowiada ona o losach malarza, tracącego wzrok oraz ukochanej kobiety, która porzuca go dla kariery. Jej zdradzie pisarz przeciwstawia niezawodną męską przyjaźń. W 1892 r. Kipling wydaje zbiór wierszy pisanych gwarą wojskową pt. "Ballady koszarowe", w których gloryfikuje służbę kolonialną angielskiego żołnierza.

Największą sławę przynoszą mu jednak dwa zbiory fantastycznych opowieści: "Księga dżungli (1894) i "Druga księga dżungli" (1895), przedstawiające historię dziecka wykarmionego przez wilki oraz jego leśnych przyjaciół: pantery, węża, niedźwiedzia. Jak pisał jeden z krytyków: "w książce tej, napisanej z pasją i umiłowaniem przyrody, trudno uchwycić granicę między baśnią o zwierzętach, a obśerwacją - opisem życia puszczy". Kipling przeprowadza porównanie między światem zwierzęcym a ludzkim, w którym rządzą również prawa dżungli, ale jest także miejsce na bezinteresowność i przyjaźń. Dwie następne powieści Kiplinga - "Kapitanowie zuchy" (1897) i "Stalky i spółka" (1899) - nazwać można utworami inicjacyjnymi. Ich bohaterowie, młodzi chłopcy, z beztroskich dzieci przeistaczają się w dojrzałych młodzieńców. Raz dzieje się to pod wpływem °szkoły życia" na statku rybackim, drugi raz - w angielskiej szkole, której prototypem było gimnazjum w Davon. Sięgając wspomnieniami do swej szkolnej młodości Kipling głosi jednocześnie pochwałę ideałów wychowawczych wiktoriańskiej Anglii. Zaleca zwłaszcza poszanowanie do ustroju społecznego i politycznego Imperium Brytyjskiego. Na zakończenie panowania królowej Wiktorii pisze wiernopoddańczy "Hymn skruchy", będący manifestem posłannictwa narodu angielskiego. Opowiada się za koniecznością ekspansji kolonialnej Brytyjczyków i pisze entuzjastyczne teksty na temat angielskiej floty.

W 1898 r. pisarz ciężko choruje na zapalenie płuc. Ta sama dolegliwość spotyka jego starszą córkę, która wkrótce umiera. Kipling bardzo przeżywa śmierć dziecka, czemu dał później wyraz w wielu opowiadaniach. W następnym roku wyrusza na wojnę angielsko-burską do Afryki Południowej w charakterze redaktora wojskowej gazety oraz konsultanta politycznego i wojennego. W 1901 r. Kipling wydaje swój najwybitniejszy utwór: "Kim". Jest to powieść panoramiczna z życia Indii na przełomie wieków z wplecioną weń fabułą szpiegowską Później pisze głównie bajki z pozoru przeznaczone dla dzieci, w rzeczywistości dla dorosłych: "Takie sobie bajeczki" (1902), "Puk z Pukowej Górki" (1906) i "Elfy i ich dary" (1910). Pisarz rezygnuje wówczas z wędrownego trybu życia i po zakupie domu w hrabstwie Sussex osiada na stałe w Anglii.

W 1907 r. Kipling otrzymuje literacką Nagrodę Nobla za "zmysł obserwacyjny, dojrzałość idei i wybitny talent prozatorski". Wbrew zwyczajowi pisarz podczas odbioru nagrody w Sztokholmie rezygnuje z wygłoszenia odczytu. Wkrótce otrzymuje tytuły doktora honoris causa uniwersytetów w Oxfordzie, Cambridge, Edynburgu, Paryżu i wielu innych. Po otrzymaniu Nagrody Nobla aktywność literacka Kiplinga maleje. Poświęca się on przede wszystkim publicystyce. Przechodzi na pozycje coraz bardziej konserwatywne, występuje przeciw irlandzkiemu ruchowi niepodległościowemu i feminizmowi. Podczas I wojny światowej pracuje wraz z żoną w Międzynarodowym Czerwonym Krzyżu, a w 1916 r. wydaje cykl artykułów "Wojna morska". Traci wówczas na froncie swojego jedynego syna. Jemu właśnie poświęci wydrukowaną w 1923 r. książkę "Gwardie irlandzkie w Wielkiej Wojnie". Znany jest ze swoich antyniemieckich i profrancuskich sympatii, czemu daje wyraz we "Wspomnieniach z Francji" (1933).

Od 1915 r. Kipling cierpi na poważną dolegliwość przewodu pokarmowego, która z czasem okazuje się nowotworem. Umiera w 1936 r. na skutek krwotoku w jelitach. W dwa dni później żegna się ze światem jego bliski przyjaciel, król Anglii Jerzy V. Największą popularność zdobył Kipling w pierwszym okresie swojej twórczości. Wielu pisarzy, m.in. Oskar Wilde czy Henry James, widziało w nim geniusza. Z czasem jednak, zwłaszcza po tym jak zaczął zaniedbywać literaturę dla publicystyki, nasiliły się krytyki pod jego adresem. Celowali w nich głównie zwolennicy modernizmu, którym nie podobały się skrajnie konserwatywne poglądy pisarza. Kiplinga odkrył na nowo - i to przede wszystkim jako poetę - noblista z roku 1948 T. S. Eliot. Twierdził on, że "swoim mistrzostwem Kipling przewyższa klasyków... Wśród jego utworów nie znajdzie się ani jeden, w którym nie udałoby mu się wypełnić postawionego sobie zadania". Według Eliota największym osiągnięciem Kiplinga było to, że umiał "zmusić ludzi rozumieć".

Do czytania

Do słuchania

Nie ma plików w tym folderze