-
16562 -
3945 -
603 -
721
22137 plików
2806,27 GB
KTO:
prozaik, poeta i eseista
NARODOWOŚĆ:
niemiecka
URODZONY:
2 lipca. 1877, Calw (Wirtembergia)
ZMARŁ:
8 sierpnia 1962, Montagnolia (Szwajcaria)
DZIEŁA:
"Madonna" (1896) - wiersz
"Romantyczne pieśni" (1899) - zbiór poetycki
"Godzina po północy" (1899) - tom opowiadań
"Pisma i wiersze pozostałe po Hermanie Lauscherze" (1901)
"Peter Camenzind" (1904) - powieść
"Pod kołami" (1906) - powieść
"Wyższy świat" (1906) - powieść
"Doczesność", °Sąsiedzi", "Manowce" (1906-1911) - tomy opowiadań
"Gertruda" - powieść
"W drodze" - zbiór wierszy
"Rosshalde" (1913) - powieść
"Przyjaciele, nie tym tonem" (1914) - artykuł antywojenny
"Trzy opowieści z życia Knulpa" (1915) - powieść
"Artysta i psychoanaliza" (1918) - rozprawa
"Baśnie" (1919)
"Spojrzenie w chaos" (1920) - rozprawa
"Demian" (1919) - powieść
"Siddhartha" (1922) - powieść
"Kuracjusz: notatki z kuracji w Baden" (1923) - powieść
"Podróż norymberska" (1926) - powieść
"Wilk stepowy" (1927) - powieść
"Narcyz i Złotousty" (1930) - powieść
"Podróż na Wschód" (1930-1931) - powieść
"Gra szklanych paciorków" (1943)- powieść
Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją za "szlachetnie podniosłą i różnorodną poezję, która zawsze wyróżniała się świeżością natchnienia i rzadko spotykaną czystością ducha", a także za "talent epicki i dramatyczny".
FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Herman Hesse urodził się w małym miasteczku Calw w Wirtembergii i o swoim domu rodzinnym tak pisał po latach: "tu modlono się i czytano Biblię, studiowano i uprawiano filozofię indyjską, tu grano wiele dobrej muzyki, tu wiedziano o istnieniu Buddy i Laozi, przyjmowano gości z wielu krajów (...), karmiono ubogich i święcono swięta, tu blisko siebie przebywała wiedza i baśń. (...) był to świat zdecydowanie niemiecki i protestancki, ale z perspektywą otwartą na całą ziemię, i był to świat zupełnie inny, zgodny w sobie i zdrowy". Dzieciństwo spędził Hesse w Calw oraz w Bazylei, przez rok (1890-91) uczył się w gimnazjum, by następnie wstąpić do seminarium teologii protestanckiej w Maulbroon. Szkoły nigdy nie lubił, ale atmosfera tej renomowanej uczelni była dlań nie do zniesienia: w marcu 1892 r. uciekł z Maulbroon i został wyrzucony z seminarium. Przechodził wówczas kryzys duchowy - pobyt w Bad Bool u znanego teologa-egzorcysty skończył się nieudaną próbą samobójczą Hessego. Jakiś czas przebywał w zakładzie w Remstal pod Stuttgartem, opiekując się dziećmi upośledzonymi, a następnie w zakładzie dla chłopców w Bazylei. Na przeszło rok wrócił do szkoły, tym razem w Bad Cannstatt, by terminować potem jako mechanik w fabryce zegarów wieżowych w Calw.
W 1895 r. rozpoczął pracę w księgarni w Tybindze, intensywnie się ucząc i w 1896 r. na łamach czasopisma "Deutsche Dichterheim" opublikował pierwszy wiersz "Madonna". Trzy lata później wydał debiutancki zbiór poetycki "Romantyczne pieśni", powstały pod wpływem lektur Horderlina, a także tom opowiadań "Godzina po północy", w którym znać ślady fascynacji prozą Maeterlincka. W tym samym roku twórca przeniósł się do Bazylei, gdzie podjął pracę w księgarni. W 1901 r. wydał "księgę wyznań" zatytułowaną "Pisma i wiersze pozostałe po Hermanie Lauscherze", która podobnie jak poprzednie utwory utrzymana była w nastroju melancholii, znużenia, smutku i tęsknoty. Przełom w jego twórczości przyniosła dopiero opublikowana w 1904 r. powieść "Peter Camenzind", w której przezwyciężył depresję i melancholię, zwracając się w stronę natury. W tym samym roku ożenił się ze starszą o dziewięć lat Marią Bernoulli i - hołdując ideałom Rousseau oraz Tołstoja - przeniósł się na wieś: do Gaienhofen nad Jeziorem Bodeńskim.
W 1906 r. wydał powieść "Pod kotami", a w ciągu następnych pięciu lat trzy tomy opowiadań: "Doczesność", °Sąsiedzi" i "Manowce", powieść "Gertruda" oraz zbiór wierszy "W drodze". W tym czasie redagował dzieła klasyków i antologie poezji, współpracował z czasopismami literackimi oraz jeździł z odczytami po krajach niemieckojęzycznych. W 1911 r. podjął wyprawę do lndii, aby - jak sam stwierdził - "zdobyć dystans" do siebie i do świata. W czasie podróży pisarz podupadł na zdrowiu: już od 1900 r. cierpiał na bóle głowy oraz nerwobóle, które towarzyszyć miały mu aż do śmierci. W 1912 r. Hesse wraz z żoną i trójką dzieci przeniósł się do Berna, gdzie w następnym roku wydał opartą na motywach autobiograficznych powieść "Rosshalde", poświęconą kryzysowi pożycia małżeńskiego.
Po wybuchu I wojny światowej opublikował w "Neue Zuricher Zeitung" artykuł "Przyjaciele, nie tym tonem", w którym potępił nacjonalizm i militaryzm. Tekst ten wywołał ostrą krytykę prasy niemieckiej, która nazwała go zdrajcą. Mimo to podczas wojny Hesse zajmował się pomocą dla niemieckich jeńców wojennych. W tym czasie wydał "Trzy historie z życia Knupla" (1915) i wkrótce wraz z żoną poddał się leczeniu psychiatrycznemu w zakładach w Locarno, Brunnen i w Lucernie. W tej ostatniej klinice odbył seans psychoanalitycmy z uczniem Carla Gustava Junga - Josefem Bernhardem Langiem, który wywarł na jego umysłowość ogromny wpływ. Efektem fascynacji myślą jungowską były dwie rozprawy Hessego - "Artysta i psychoanaliza" (1918) oraz "Spojrzenie w chaos" (1920) - a przede wszystkim wydana w 1919 r. powieść "Demian", w której "wgląd w wewnętrzny świat symboli umożliwia bohaterowi poznanie samego siebie i odzyskanie psychicznej równowagi". Utwór wywarł wielkie wrażenie na czytelnikach, a zwłaszcza na młodzieży, do której w tym samym roku Hesse skierował anonimowy apel "Powrót Zaratustry", gdzie wzywał wszystkich do samopoznania.
W 1919 r. pisarz osiedlił się w pałacyku Montagnolia w Tesynie (południowym kantonie Szwajcarii), gdzie zamieszkał samotnie, żona ponownie trafiła do zakładu psychiatrycznego, a dzieci oddane zostały na pensje lub do znajomych W 1919 r. został redaktorem miesięcznika. "Vivos voco", zawarł przyjaźnie z Jungiem, Hugo Ballem i T.S. Eliotem oraz wydał dwie powieści: w 1922 r. "Siddharthę" - indyjską odmianę powieści rozwojowej, która przyniosła mu sławę nie tylko w Europie, ale nawet w Indiach. Zmuszony przez dolegliwości reumatyczne do częstego korzystania z sanatoriów, Hesse opublikował w 1923 r. "Kuracjusza: notatki z kuracji w Baden" - wnikliwą analizę psychiki pacjenta. W roku następnym ożenił się z Ruth Wenger, z którą rozwiedzie się pięć lat później. W 1926 r. wydał "Podróż norymberską", gdzie opisał swoje wrażenia z wielokrotnych wyjazdów do Niemiec, podczas których poznał m.in. Thomasa Manna.
W 1927 r. ukazała się najgłośniejsza powieść Hessego: "Wilk stepowy", ukazująca próbę scalenia na nowo rozbitej osobowości bohatera oraz zasypania przepaści między nim a światem, ku czemu prowadzi droga przez piekło własnej duszy. W autokomentarzu do tej powieści, szkicu "Noc pracy" pisarz wyznał: "Niemal wrsrystkie utwory prozatorskie, które napisałem, są biografiami duszy; w nich nie chodzi o historie, intrygi i napięcia, w gruncie rzeczy są to monologi, których jedna jedyna. osoba, właśnie owa mityczoa postać, rozpatrywana jest w jej związkach ze światem i z własnym "ja"". W następnej "biografii duchowej", powieści "Narcyz i Złotousty" (1930) autor przezwyciężył dręczące go antynomie poprzez harmonię sprzecznych żywiołów w przyjaźni dwojga uzupełniających się towarzyszy. W tym samym czasie pisarz odnalazł również harmonię w związku duchowym i w 1927 r. ożenił się - po raz ostatni i naprawdę szczęśliwie - z Austriaczką Ninon Dolbin.
W latach następnych Hesse zajął się aktywnie pracą oświatowa, wydawniczą i recenzencką, zyskując miano specjalisty od romantyzmu niemieckiego oraz odkrywając światu wielkość tak niedocenionego pisarza, jak Robert Musil. Pisał opowiadania, eseje, szkice, relacje z podróży, wspomnienia, a w latach 1930-31 opowieść "Podróż na Wschód", będącą uwerturą do wydanej kilkanaście lat później "Gry szklanych paciorków". Po 1933 r. udzielał w swojej willi w Montagnolia schronienia uchodźcom z hitlerowskich Niemiec, m.in. Thomasowi Mannowi i Martinowi Buberowi. Choć nie był hołubiony przez władze nazistowskie, nie był również potępiany. Zadecydowała o tym jego apolityczna postawa, która nie pozwalała mu na jakiekolwiek zaangażowanie. Jego poglądy były jednak zdecydowanie pacyfistyczne.
W 1943 r. ukazała się w Szwajcarii (w Niemczech nie było to możliwe) ostatnia powieść pisarza "Gra szklanych paciorków", nad którą pracować zaczął jeszcze w 1931 r. Przeciwstawia się ona barbarzyństwu i chaosowi czasów współczesnych, ukazując wizję utopijnej republiki uczonych - krainy ducha i sztuki. Zdaniem amerykańskiego krytyka, Teodora Ciołkowskiego utwór ten "nie jest teleskopem skierowanym w daleką przyszłość, lecz zwierciadłem, odbijającym z niepokojącą ostrością paradygmat dzisiejszej rzeczywistości". Po zakończeniu II wojny światowej pisarz odmówił przyjazdu na stałe do Niemiec. Jego sprzeciw budził brak poczucia odpowiedzialności rodaków za zbrodnie hitlerowskie, czemu dał wyraz w opublikowanym w 1946 r. na łamach "Neue Zeitung" "Liście do Niemiec". Został po tym obrzucony kalumniami i oszczerstwami, po których napisał "Odpowiedź na obelżywe listy z Niemiec".
W tym samym roku Herman Hesse uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla za "natchnioną twórczość, w której we wszystkim z wielką oczywistością ujawniają się klasyczne ideały humanizmu, a także za błyskotliwy styl". Ze względu na ciężki stan zdrowia w ceremonii wręczania nagrody nie mógł uczestniczyć. W ślad za tym wyróżnieniem przyszły następne: w 1946 r. Nagroda im. Goethego, w 1947 r. - tytuł doktora honoris causa uniwersytetu w Bernie, w 1950 r.- Nagroda im. Raabego, w 1955 r. - order "Pour la merite" oraz Nagroda Pokoju Związku Księgarzy Niemieckich.
W ostatnich latach życia Hesse nie opuszczał niemal Montagnoli, nie opublikował też żadnego większego utworu, choć wydawał swoje eseje, baśnie, opowiadania i listy. Zmarł w 1962 r. na wylew krwi do mózgu. Wielka międzynarodowa sława jego pisarstwa rozpoczęła się dopiero po śmierci wraz z kolejnymi przekładami utworów na języki obce. "Wilk stepowy" stał się dla pokolenia hippisów w Ameryce pozycją kultową.
Nie ma plików w tym folderze
-
0 -
0 -
0 -
0
0 plików
0 KB