1933 Iwan Bunin

IWAN BUNIN (1933)




KTO:
poeta i nowelista
NARODOWOŚĆ:
rosyjska
URODZONY:
22 października 1870, Woroneż
ZMARŁ:
8 listopada 1953, Paryż
DZIEŁA:
"Poezje" (1891) - zbiór poezji
"Na kraniec świata" (1898) - zbiór nowel
"Pod otwartym niebem" (1898) - zbiór wierszy
"Listopad" (1901) - zbiór poezji
"Świątynia słońca" (1907-1911) - książka
"Księga epitafiów" - zbiór nowel (m.in. "Antonówki" (1900), "Nowy Rok" (1902), "Pustelnia" (1903))
"Wieś" (1910) - powieść
"Suchodoły" (1911) - powieść
"Pan z San Francisco" - opowiadanie
"Przeklęte dni" (1925-26) - dziennik
"Miłość Miti" (1925) - opowiadanie
"Sprawa korneta Jełagina" (1927) - opowiadanie
"Ciemne aleje" (1943) - cykl nowel
"Życie Arseniewa" (1933) - powieść autobiograficzna
"Wyzwolenie Tolstoja" (1937)
"Wspomnienia" (1950)

Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją za "surowe mistrzostwo, z którym rozwija on tradycje klasycznej literatury rosyjskiej".

FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Iwan Bunin pochodził ze starego szlacheckiego rodu, który podupadać zaczął po uwłaszczeniu chłopów w Rosji. Urodzony w Woroneżu, dzieciństwo i wczesne lata młodzieńcze spędził w rodzinnej posiadłości Butryki w guberni orłowskiej, "wśród morza zbóż, traw, kwiatów", w najgłębszej ciszy pól", jak napisze w późniejszych wspomnieniach. Naukę w gimnazjum przerwać musiał z powodu kłopotów materialnych, by kontynuować edukację w domu pod kierunkiem starszego brata Juliana. On też wszczepił Iwanowi zamiłowanie do klasycznej literatury rosyjskiej, zwłaszcza Puszkina i Lermontowa. Swój pierwszy wiersz Bunin opublikował w wieku lat 17 w czasopiśmie "Rodina". W 1889 r. młodzieniec zmuszony został szukać pracy. Był korektorem, urzędnikiem, bibliotekarzem. W gazecie "Orłowskij wiestnik" poznał współpracowniczkę redakcji, Barbarę Paszczenko, z którą wkrótce, wbrew woli rodziny, zawarł małżeństwo. W 1892 r. wyjechali oni na Ukrainę, gdzie dwa lata później związek się rozpadł (Barbara wyszła za mąż za przyjaciela Bunina, pisarza Bibkowa). Debiut książkowy poety nastąpił w 1891 r. w Orle. Bunin wydał wówczas zbiór "Poezje", zawierający utrzymane w klasycznym stylu wiersze, pełne obrazów rosyjskiej przyrody. Publikował sporo w literackich czasopismach, przyjaźnił się oraz korespondował z dramaturgiem Antonim Czechowem, kompozytorem Siergiejem Rachmaninowem i śpiewakiem Fiodorem Szalapinem. Przez długi czas pozostawał pod wpływem twórczości i idei Lwa Tołstoja, choć osobiste spotkanie z nim w 1894 r. rozczarowało Bunina. Od 1895 r. mieszkał w Moskwie i w Petersburgu.





Pierwsze nowele Bunina wydane w 1898 r. w tomie "Na kraniec świata" ukazywały się już wcześniej w periodykach literackich i poświęcone były m.in. głodowi z roku 1891, epidemii cholery 1892 r. czy zsyłkom chłopów na Sybir. W 1898 r. wydał zbiór wierszy "Pod otwartym niebem", w którym udowodnił po raz kolejny, że obce są mu poszukiwania formalne i wierny pozostaje tradycji klasycznej. Podobnym kryterium kierował się wybierając do tłumaczenia na język rosyjski utwory poetów zagranicznych. Przełożył na rosyjski m.in. Tennysona, Byrona, Longfellowa, de Musseta czy Mickiewicza ("Sonety Krymskie"). W 1899 r. Bunin ożenił się z córką greckiego rewolucjonisty, Ateną Kakin, ale nie było to szczęśliwe małżeństwo; w tym samym roku poeta poznał Maksyma Gorkiego, dzięki któremu rozpoczął współpracę z wydawnictwem "Znanije". Właśnie Gorkiemu zadedykował Bunin swój kolejny zbiór poezji "Listopad" (1901), który wyróżniony został akademicką nagrodą puszkinowską. W 1906 r. twórca związał się z kolejną kobietą w swoim życiu, Wierą Muromcewą. Odbył z nią wiele wspólnych podróży, a wrażenia z nich zebrał w książce "Świątynia słońca" (1907-1911).

Ogromną popularność przyniosły Buninowi liczne nowele, objęte wspólnym tytułem "Księga epitafiów". Do najsłynniejszych należą: "Antonówki" (1900), "Nowy Rok" (1902) czy "Pustelnia" (1903). Pisarz jawi się w nich jako piewca ginącej Rosji ziemiańskiej i patriarchalnej wsi rosyjskiej. W noweli "Nowa droga" (1901) symbolem przemian, które niszczą stare formy społecznego życia, Bunin czyni kolej żelazną. W 1910 r. wydaje swe najgłośniejsze dzieło, powieść pt. "Wieś", w której portretuje ciemną, zacofaną, chłopską Ruś. Po opublikowaniu tego utworu, który "wstrząsnął całą czytającą Rosją", Maksym Gorki pisze o Buninie: "jeśli ktoś o nim powie: oto najświetniejszy stylista naszych czasów - to nie będzie w tym stwierdzeniu najmniejszej przesady". Zanikowi dawnych wartości i więzi społecznych poświęca swoją opowieść "Suchodoły" z 1911 r., a tematykę wiejską kontynuuje w kolejnych opowiadaniach, które opatrza mottem z Aksakowa: "Nie minęła jeszcze stara Ruś".





Chociaż Bunin był przeciwnikiem kapitalizmu i cywilizacji burżuazyjnej, czemu dał wyraz m. in. w swym głośnym opowiadaniu "Pan z San Francisco", sprzeciwiał się także ideologii komunistycznej. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej wyjechał z Moskwy do Odessy i przebywał tam przez dwa lata - dopóki w mieście stacjonowała "biała" armia. Nie mogąc pogodzić się z rządami Lenina, wyemigrował do Francji, gdzie mieszkał początkowo w Paryżu, a później w Grasse na Riwierze. Swoją niechęć do bolszewizmu przedstawił w wydanym w latach 1925-26 dzienniku "Przeklęte dni". Coraz częściej w jego utworach pojawiać zaczęły się nuty fatalistyczne; bezustannie powtarzał się motyw śmierci bohatera, np. w opowiadaniach "Miłość Miti" (1925), "Sprawa korneta Jełagina" (1927) czy w cyklu nowel "Ciemne aleje" (1943).

W 1933 r. Bunin opublikował powieść autobiograficzną "Życie Arseniewa". W tym samym roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla za "surowe mistrzostwo, z którym rozwija on tradycje klasycznej literatury rosyjskiej". Był pierwszym pisarzem emigracyjnym, którego spotkało to wyróżnienie. Bunin nie zapomniał tego podkreślić w swym noblowskim odczycie, chyląc głowę przed śmiałością jurorów. Nagroda zwiększyła zainteresowanie twórczością rosyjskiego emigranta na całym świecie. W latach 1934-36 wydał on w Berlinie swój 11-tomowy zbiór dzieł zebranych. W 1937 r. opublikował książkę pt. "Wyzwolenie Tolstoja", a w 1950 r. "Wspomnienia", w których z wyjątkową zjadliwością rozprawiał się z sowiecką kulturą. W roku następnym został pierwszym honorowym członkiem PEN-Clubu, reprezentującym pisarzy na uchodźstwie. Ostatnie lata życia poświęcił pisaniu biografii Czechowa, ale pracę nad nią przerwała mu w 1953 r. choroba płuc i rychła śmierć. W historii rosyjskiej literatury Bunin odegrał znaczną rolę będąc - w latach powszechnego eksperymentowania w pisarstwie - spadkobiercą i kontynuatorem tradycji klasycznych, zarówno w prozie (linia Czechowa i Turgieniewa), jak i w poezji (linia Puszkina i Lermontowa). Do dziś trwają spory o to, czy był większym lirykiem (jak uważa Nabokov), czy nowelistą (jak chce Paustowski).

Do czytania

Do słuchania

Nie ma plików w tym folderze