-
16562 -
3945 -
603 -
721
22137 plików
2806,27 GB
KTO:
dramaturg, prozaik i poeta
NARODOWOŚĆ:
niemiecka
URODZONY:
15 listopada 1862 w Szczawnie
ZMARŁ:
6 czerwca 1949 w Jagniątkowie
DZIEŁA:
"Przed wschodem słońca" (1889) - dramat naturalistyczny
"Tkacze" (1893) - dramat
"Futro bobrowe" (1893) - komedia
"Florian Geyer" (1896) - dramat historyczny
"Wniebowstąpienie Hanusi" (1894)
"Pęknięty dzwon" (1899)
"Grecka wiosna" (1908)
"Szaleniec boży Emmanuel Quint" (1910) - powieść
"Dróżnik Thiel" (1888) - nowela psychologiczna
"Kacerz z Soany" (1918) - opowiadanie
"Atrydzi" (1941-46) - tetralogia dramatyczna
Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją "przede wszystkim w uznaniu jego płodnej, różnorodnej i wybitnej działalności w dziedzinie sztuki dramatycznej".
FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Gerhart Hauptmann był synem właściciela gospody w niemieckim kurorcie Obersalzbrunn na Dolnym Śląsku, który dziś nosi nazwę Szczawno-Zdrój. Od najmłodszych lat szkołę traktował jako "torturę" i porzucił gimnazjum we Wrocławiu w wieku lat 15. Do edukacji powrócił trzy lata później za namową starszego brata Carla, przyszłego dramaturga. W 1880 r. rozpoczął studia rzeźbiarskie we wrocławskiej akademii sztuk pięknych, które kontynuował, po przerwie w latach 1883-84 w Rzymie. W międzyczasie poznawał historię sztuki, historię oraz filozofię - u Rudolpha Euckena i Ernsta Haeckla na uniwersytecie w Jenie. W 1885 r. poślubił zaręczoną pięć lat wcześniej Marię Thienemann (która od dawna już łożyła na jego utrzymanie) i osiedlił się z nią w miasteczku Erkner pod Berlinem, gdzie szybko wszedł w środowisko postępowej inteligencji, a zwłaszcza naturalistów zgrupowanych w kole "Durch".
W Niemczech, w odróżnieniu od innych krajów europejskich, panowała wówczas niepodzielnie kultura romantyczna, toteż wystawienie w 1889 r. pierwszego dramatu naturalistycznego przez założony w tym samym roku teatr-studio "Freie Buhne", wywołało skandal, a jego autorowi - Gerhartowi Hauptmanowi - przyniosło sławę. Napisany w śląskim dialekcie dramat nosił tytuł "Przed wschodem słońca" i opowiadał o szybkim wzbogaceniu się i szybkim krachu finansowym chłopskiej rodziny. W ciągu swojego życia Hauptman napisał 42 dramaty. Ponieważ był osobą bardzo łatwo ulegającą wpływom, jego twórczość zespala różne tradycje: realistyczne, neoromantyczne, symboliczne, nawet ekspresjonistyczne, a pod koniec życia klasycystyczne. Jednakże do historii literatury przeszedł przede wszystkim jako autor naturalistyczny. Do najbardziej znanych utworów z tego nurtu należą m.in.: "Tkacze" (1893) - dramat opowiadający o strajku 1844 r., gdzie bohaterem zbiorowym jest tłum robotników; "Futro bobrowe" (1893) - komedia ośmieszająca policję, która zamiast przestępstwami kryminalnymi zajmuje się sprawami politycznymi; "Florian Geyer" (1896) - dramat historyczny o wojnie chłopskiej 1524-25. Jednocześnie Hauptmann potrafił zaskakiwać swoich zwolenników takimi utworami, jak "Wniebowstąpienie Hanusi" (1894), gdzie obrazy naturalistyczne przeplatają się z symbolicznymi wizjami religijno-romantycznymi, czy też "Pęknięty dzwon" (1897), w którym obok świata rzeczywistego autor za pomocą naiwnych symboli konstruuje czarodziejski świat baśni.
W 1900 r. Hauptmannowi urodził się syn, ale szczęśliwą matką nie była jego żona, lecz młoda skrzypaczka i aktorka Margarete Marschalle, z którą w następnym roku dramaturg przeprowadził się do Jagniątkowa, nazywającego się wówczas Agnetendorf. W 1904 r. po rozwodzie z pierwszą żoną, z którą miał troje dzieci, pisarz ożenił się powtórnie. Ponieważ jego następne sztuki nie cieszyły się popularnością sfrustrowany Hauptmann w 1907 r. wyruszył w podróż do Grecji, czego efektem było opublikowanie "Greckiej wiosny" (1908) - utworu, w którym pisarz wahał się między swoim przywiązaniem do chrześcijaństwa a zachwytem nad kulturą pogańską. Świadectwem jego zamętu religijnego była także powieść "Szaleniec boży Emmanuel Quint" (1910), w której ujawnił on swoje poglądy mistyczne. Nie był to jedyny utwór prozatorski Hauptmanna, jednak jego dorobek epicki jest o wiele mniej znany niż dramaturgiczny. Za najwybitniejsze jego osiągnięcie na tym polu krytycy uważają jego nowelę psychologiczną "Dróżnik Thiel" (1888) oraz opowiadanie "Kacerz z Soany" (1918).
W 1912 r. Gerhartowi Hauptmannowi przyznano literacką Nagrodę Nobla "przede wszystkim w uznaniu jego płodnej, różnorodnej i wybitnej działalności w dziedzinie sztuki dramatycznej". W swoim wykładzie noblowskim ten zdeklarowany pacyfista wystąpił w obronie pokoju. Z kolei w 1914 r. ogarnął go krótki zapał wojenny, który jednak szybko wygasł. Podobnie było w 1933 r.: po dojściu Hitlera do władzy, Hauptmann poparł narodowych socjalistów (głośne: "Mówię TAK!"), ale szybko się z tego wycofał. Twórca ulegał więc łatwo nie tylko wpływom artystycznym, lecz również ideologicznym. Choć z czasem stał się przeciwnikiem polityki Hitlera, nie wybrał jak inni pisarze emigracji, a w 1942 r. doczekał się nawet 17-tomowego wydania dzieł zebranych. Jego ostatnim dziełem była pisana w latach 1941-46 tetralogia dramatyczna "Atrydzi", w której twórca połączył pełne okrucieństwa obrazy mitów greckich z koszmarami II wojny światowej. Hauptmann zmarł w 1946 r. w Jagniątkowie i został pochowany - zgodnie ze swoim życzeniem - w Kloster na wyspie Hiddensee na Morzu Bałtyckim.
Po śmierci twórczość dramaturga popadła niemal w całkowite zapomnienie, a jego sztuki poza rzadkimi inscenizacjami w Niemczech nie są w ogóle wystawiane. Krytyk John Hassner uważa, że utwory sceniczne napisane przez Hauptmanna w ostatnich 25 latach "niczego sobą nie reprezentują, a nawet najważniejsze jego dzieła brzmią dziś fałszywie, zarówno w Niemczech, jak i gdzie indziej". Dramaturgowi zarzuca się przede wszystkim, że kurczowo trzymając się założeń naturalizmu, przydał zbyt wielkie znaczenie zdeterminowaniu człowieka przez środowisko i dziedziczność. Hauptmann przedstawia losy poniżonych z punktu widzenia miłosiernego mieszczanina i tak najczęściej jest nazywany w podręcznikach literatury niemieckiej - jako "pisarz miłosierdzia".
Nie ma plików w tym folderze
-
0 -
0 -
0 -
0
0 plików
0 KB