MYDLICA LEKARSKA

Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis)

Jest tu bylina z rodziny Goździkowatych. Mydlnica wytwarza długie, walcowate, czerwonobrunatne kłącza oraz liczne rżenie. Z kłączy wyrastają łodygi do 80 cm wysokie, pojedyncze lub w górze rozgałęzione, nieco owłosione, kanciaste. Liście jajowatolancetowate, nagie, parami naprzeciwległe. Kwiaty dość duże, promieniste, o koronie białoróżowej, zebrane w kwiatostany typu dwuramiennej wierzchołki.

Występująca dość pospolicie w środkowej i południowej Europie oraz umiarkowanej strefie Azji. W Polsce można ją spotkać bardzo często na całym niżu w widnych zaroślach, nad brzegami rzek, w rowach i na piaszczystych nieużytkach. Często bywa uprawiana jako roślina lecznicza.

Do celów farmaceutycznych zbiera się z upraw we wrześniu korzenie bądź wczesną wiosną roku następnego i suszy możliwie szybko w suszarniach ogrzewanych w temp. 40-50°C. Można też zbierać korzenie roślin starszych oraz rozłogi powstające w drugim roku wegetacji. Surowcem jest korzeń mydlnicy.

Korzeń mydlnicy zawiera około 5% saponin, stanowiących zespół glikozydów trójterpenowych, zwany saporubiną. Wśród nich poznano bliżej budowę dwóch związków pochodnych gipsogeniny, które nazwano saponazydami A oraz D. Natomiast saponarozydy B i C są połączeniami trójterpenowego kwasu gipsogeninowego z 4-10 drobinami cukrów. Mniejsze znaczenie ma glikozyd flawonowy - saponaryna, fitosterol, węglowodany i sole mineralne.

Korzeń mydlnicy jest typowym surowcem saponinowym. Wyciągi z mydlnicy podane doustnie drażnią błony śluzowe jamy ustnej, gardła oraz przewodu pokarmowego i pobudzają czynności wydzielnicze, zwłaszcza błon gardła i oskrzeli. Na błony suche, pozbawione śluzu działają powlekające, obniżają wrażliwość gardła i oskrzeli na bodźce i osłabiają odruch kaszlowy. Jeśli zaś błony pokryte są zgęstniałą wydzieliną, to spęczniają i rozrzedzają śluz. Umożliwia to przywrócenie naturalnego ruchu nabłonka rzęskowego oraz wyzwolenie reakcji wykrztuśnej i w konsekwencji powolne usuwanie zalegającej wydzieliny i bakterii z górnych dróg oddechowych. Wyciągi z mydlnicy zwiększają wydzielanie żółci i ułatwiają jej przepływ do dwunastnicy. Pobudzają też nieznacznie czynności wydzielnicze żołądka, jelit i trzustki. Na skutek obniżenia napięcia powierzchniowego i przyspieszenia emulgowania tłuszczów przez saponiny wyciągi wodne z tego surowca ułatwiają wchłanianie w jelitach składników pokarmowych i różnych substancji leczniczych. Według badań polskich z 1976 r. wyciągi z mydlnicy działają również przeciw obrzękowo i przeciwbólowe po podaniu doustnym, a więc mają znaczenie w procesach gojenia ran i normalizowania czynności ścian naczyń krwionośnych i limfatycznych, podobnie jak wyciągi z kasztanowca. Przetwory z mydlnicy nieznacznie wzmagają wydzielanie moczu i potu. Wiążą też szkodliwe produkty przemiany materii i ułatwiają usuwanie ich z ustroju. Ma to istotne znaczenie w niektórych chorobach skórnych, zwłaszcza spowodowanych wadliwym metabolizmem. Zewnętrznie działają korzystnie w niektórych schorzeniach owłosionej skóry głowy.

Duże dawki wyciągów z korzenia mydlnicy drażnią silnie błony śluzowe żołądka i jelit, wywołują nudności, wymioty i biegunkę. Należy więc unikać ich stosowania podczas ostrego nieżytu żołądka i jelit, krwawień z przewodu pokarmowego i we wczesnych okresach pooperacyjnych.

Najczęściej stosuje się odwar z korzenia mydlnicy jako lek wykrztuśny w ostrych i przewlekłych nieżytach górnych dróg oddechowych, zwłaszcza ze skąpą i gęstą wydzieliną śluzową oraz trudnościach w odkrztuszaniu. Dobre wyniki osiąga się, podając przetwory z korzenia mydlnicy z innymi surowcami o działaniu wykrztuśnym, np. w kroplach Pectosol (Herbapol). Odwary stosuje się również doustnie w niektórych chorobach na tle wadliwej przemiany materii, np. chorobie gośćcowej, skazie moczanowej, kamicy moczowej i żółciowej oraz niektórych schorzeniach skórnych, zwłaszcza trądziku, opryszczce i egzemie. Zewnętrznie odwar z mydlnicy stanowi środek pomocniczy w łojotokowym zapaleniu skóry na głowie, wypadaniu włosów, łupieżu, a także w trądziku, opryszczce i egzemach. Korzenie mydlnicy są również wykorzystywane w technice do produkcji czystych saponin, używanych w przemyśle farmaceutycznym.

Przetwory
O d w a r z k o r z e n i a m y d l n i c y: 0,5 łyżki rozdrobnionych korzeni zalać 1 szklanką wody letniej. Ogrzać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 5 minut. Odstawić na 15 minut i przecedzić. Pić 2 łyżki 2-4 razy dziennie między posiłkami jako środek wykrztuśny i regulujący przemianę materii Odwar można stosować zewnętrznie do mycia głowy w łojotokowym zapaleniu skóry, wypadaniu włosów i łupieżu. Sporządza się wtedy odwar z 2 łyżek rozdrobnionych korzeni i 1 l wody i ciepłym odwarem myjemy skórę głowy 10 minut 2 razy w tygodniu.

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder