Kierkegaard Søren 1813-1855 DEN

Søren Kierkegaard (ur. 5 maja 1813 w Kopenhadze, zm. 11 listopada 1855 tamże) – duński filozof, poeta romantyczny i teolog, uznawany za jednego z prekursorów filozofii egzystencjalistycznej, zwłaszcza jej chrześcijańskiego nurtu; nazywany czasem "Sokratesem Północy". Wywarł wpływ nie tylko na rozwój XX wiecznej filozofii czy teologii, ale również biblistyki, literatury, sztuki a nawet psychologii.

Jego osobowość początkowo ukształtowała atmosfera surowej religijności domu rodzinnego, panująca tam obsesja śmierci i grzechu. W 1840r. ukończył studia teologiczne, a rok później napisał rozprawę doktorską poświęconą ironii. Za życia był znaną postacią. Komentowano zerwane przez niego zaręczyny z Reginą Olsen. Nie był jedynym filozofem, który spędził życie samotnie, nie zakładając rodziny. Józef M. Bocheński OP twierdzi, że wielu wybitnych filozofów, na przykład Spinoza czy Kant, wybierało życie w celibacie.

Spory wzbudzała jego krytyka zinstytucjonalizowanego chrześcijaństwa, odrzucenie pośrednictwa i tradycji Kościoła oraz propozycje jego przekształcenia. Filozofia Kierkegaarda w niektórych wątkach nawiązywała do Sokratesa (do jego koncepcji ironii) i do Pascala (m.in. do porządku serca)

Kierkegaard by twórcą chrześcijańskiej odmiany filozofii egzystencjalnej. Naczelną ideą filozofii jest poszukiwanie autentyzmu jednostki, identyfikowanego z tragicznym doświadczeniem absolutnego paradoksu, czyli z wiarą. Człowiek jest niezrozumiałym połączeniem skończoności i nieskończoności - właściwe przejawianie tej prawdy może się dokonać wyjątkowo i w całkowitej samotności, a stanowi ono najgłębszy wymiar wiary chrześcijańskiej.

Według Kierkegaarda istnieją trzy zasadnicze typy (stadia) życia: estetyczne, etyczne oraz najwyższe religijne. Przejście między nimi jest radykalne i alternatywne (albo albo).

Esteta kieruje się zasadą całkowitego niezaangażowania. W życiu poszukuje on piękna i zadowolenia, starając się maksymalnie wykorzystać ulotność teraźniejszości. Unika wszystkiego co wiąże i zobowiązuje (trwałych wartości). W wyniku czego nie potrafi odnaleźć tych wartości w sobie samym (miłości i przyjaźni). Odrzuca istotne decyzje powodują one bowiem napięcie i niepewność. charakteryzujący się dominacją pragnień egoistycznych; ponieważ realizacja tych pragnień jest zależna od warunków zewnętrznych; podstawowym nastrojem okazuje się rozpacz wynikająca z uświadomienia sobie możliwości utraty tych warunków. Kończy się to tłumionym poczuciem beznadziejności, które prowadzi do stadium wyższego etycznego.

Etyk utwierdza swe życie w stałych i ogólnych normach, akceptuje ogólnoludzkie zasady, kieruje się odpowiedzialnością i sprawiedliwością. Jego bezwarunkowe podporządkowanie zasadom moralnym powoduje że istnienie jednostkowe staje się wobec nich wtórne i przesłonięte przez "abstrakcję" (przykładem jest krytykowany system Hegla)

Stadium religijne ma dwie radykalnie różne postaci. Pierwsza jest najczęstszą formą wiary, charakteryzuje się stabilną pewnością Boga, istnieniem jasno określonych obowiązków wobec niego, pośrednictwem rozmaitych systemów (np. zasad wiary, Kościoła). Oznacza człowieka wierzącego, który jednak zamknięty jest w jakiś sposób w dogmatach Kościoła i zniewolony przez te surowe prawa, całkowicie nim podporządkowany.
Druga zbudowana jest na ryzyku całkowitego odrzucenia rozumu, obiektywnych wartości i prawd, zasad miłości i sprawiedliwości. Według Kierkegaarda jest to skok ponad wszystko, co ludzkie i ograniczone. Jednostka pozostaje pozbawiona wszelkiego oparcia w wiedzy, mimo to jej wybór odniesiony do nieskończoności, ma ukryty sens - Kierkegaard ten stan rzeczy nazywał absurdem. Człowiek taki wierzy głęboko w istnienie Boga i zarazem poszukuje dróg służących samodoskonaleniu. Przy czym warto nadmienić, że w mniemaniu filozofa podtyp B jest niemożliwy do osiągnięcia, aczkolwiek należy do niego dążyć.

"Bez wiary potykamy się o źdźbło słomy, z wiarą przenosimy góry."; "Chrystus nie chce tych, co Go podziwiają, ale tych, co Go naśladują."; "Trzeba mieć niemało odwagi, aby się ukazać takim, jakim się jest naprawdę."; "W każdym małżeństwie to nie droga jest trudna, lecz trudności są drogą."; "Zrozumieć wszystko bez zrozumienia siebie – to śmieszne." Soren Kierkegaard

Źródła:
1. "Słownik filozofów" pod redakcją prof. Bolesława Andrzejewskiego, autor hasła
dr Mariusz Moryń
2. Karol Toeplitz, Kierkegaard, Warszawa 1975
3. A. Szwed, Wstęp do: S. Kierkegaard, Czyny miłości, Kęty 2008
4. http://pl.wikiquote.org/wiki/S%C3%B8ren_Kierkegaard (28.04.2009 r.)

Nie ma plików w tym folderze