Romantyzm w muzyce zaczął się rodzić już za życia Beethovena, w okresie po rewolucji francuskiej, kiedy to w całej Europie zaczęły zachodzić zmiany o przełomowym znaczeniu.

Poczatki romantyzmu w muzyce datuje się różnie:
1801 - data stworzenia przez L. van Beethovena Sonaty fortepianowej nr 14 cis-moll op. 27 nr 2
1821 - wystawienie opery Wolny Strzelec Karola Marii Webera
1830 - wykonanie symfonii "fantastycznej" H.Berlioza
Romantyzm drugiej polowy XIX w. nazywa się neo- albo postromantyzmem.

Najwyższym celem romantyków było połączenie religii, nauki i życia w jedną wyższą, wspólną jakość, jaką była sztuka. Najkrócej można powiedzieć, że romantyzm zrodziła potrzeba i pragnienie wolności. Ta idea pozostała żywa we wszystkich następnych pokoleniach twórców, aż do dnia dzisiejszego.

NACZELNE HASŁA ROMANTYZMU W MUZYCE
"Sztuka dla sztuki" co znaczyło, że muzyka przestała być pisana i komponowana na życzenie, ale wtedy kiedy muzyk miał natchnienie i chciał przekazać własną wypowiedź, wyraz jego idei. Miał powrócić do natury, do dawnych wierzeń ludowych i korzeni kultury jego narodu.

"Sztuka totalna" co znaczyło, że muzyka przemawiała do odbiorcy różnymi środkami wyrazu jednocześnie (np. barwą, słowem, dźwiękiem), by w jak najbogatszy i najszerszy sposób wyrazić uczucia człowieka.

CECHY ROMANTYZMU W MUZYCE
Przewaga treści nad formą
Programowość w muzyce (utwór ma treść pozamuzyczną)
Uczuciowość
Subiektywizm, indywidualizm twórców
Synteza wszystkich sztuk. Silne związki z literaturą, oraz z malarstwem. Powstają liczne pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu, opery i utwory programowe (Obrazki z wystawy Musorgskiego, Karnawał zwierząt Saint-Saensa).
Elementy narodowe i ludowe
Tematyka fantastyczna i baśniowa
Rozwój wirtuozostwa
Rozwój instrumentacji
Rozszerzenie harmoniki
Rozwój muzykowania domowego
Powstawanie szkół narodowych: jest to grupa ludzi opierająca się o muzykę narodową.
emocjonalizm (wyrażanie uczuć), indywidualizm, uczuciowość i subiektywizm
ludowość (związek muzyki z folklorem swojego narodu, sięganie do motywów muzyki ludowej)
Rozluźnienie dotychczasowych form muzycznych

SZKOŁY NARODOWE
niemiecka (Carl Maria von Weber i Richard Wagner)
czeska (Bedřich Smetana i Antonín Dvořák)
polska (Stanisław Moniuszko, Fryderyk Chopin i Zygmunt Noskowski)
rosyjska (Potężna gromadka, a w jej ramach przede wszystkim: Modest Musorgski, Aleksander Borodin i Nikołaj Rimski-Korsakow)
hiszpańska (Isaac Albéniz, Enrique Granados)
francuska (César Franck)
w Skandynawii: norweska (Edvard Hagerup Grieg) i fińska (Jean Sibelius)

GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE ROMANTYZMU I NEOROMANTYZMU W MUZYCE
Franz Schubert
Robert Schumann
Felix Mendelssohn-Bartholdy
Niccolo Paganini
Edward Grieg
Fryderyk Chopin
Stanisław Moniuszko
Henryk Wieniawski
Carl Maria von Weber
Johannes Brahms
Hector Berlioz
Antonín Dvořák
Bedřich Smetana
Ferenc Liszt
Gustav Mahler
Anton Bruckner
Hans von Bülow
Richard Wagner
Richard Strauss
Camille Saint-Saëns
Piotr Czajkowski
Modest Musorgski
Giovanni Bottesini

Źródło: Wikipedia