Było nie minęło -2011- Stalag 319.avi

2011-04-02

Stalag 319

Po długiej zimowej przerwie, kiedy ci najwyżej mogliśmy przeglądać filmy z przeszłych poszukiwań wydawałoby się, że nic piękniejszego niż znów wyruszyć na szlak przygody – niestety nie tym razem. Przed nami jedno z tych przedsięwzięć, które zatykają krtań, a każdy ruch łopaty wymaga przełamania wewnętrznego oporu. Są takie przestrzenie, w których pośród echa tysięcy ludzkich tragedii czujemy się intruzami – czasem jednak trzeba krzyknąć światu – czy niezbyt wcześnie zapomnieliśmy o tym miejscu?.

Dziś jesteśmy w Górce Chełmskiej – zjawiliśmy się tu w celach interwencyjnych. Tzw. Borek - czyli las, który się tu znajduje, to w istocie wielkie cmentarzysko. Przez obóz w Chełmie – Stalag 319 – przeszło ponad 200 000 ludzi, z czego ponad połowa tu w tym lesie została… Stanisław Gołub – archeolog - Las nie został objęty ochroną, nie oznaczono go, jako miejsce pamięci narodowej. Dzisiejsze nasze prace mają pokazać skalę tego problemu – ta ziemia kryje naprawdę mnóstwo pamiątek. Są to – monety, fragmenty biżuterii, klamerki od pasów, medaliki, żołnierskie niezbędniki, scyzoryki. Trudno je nazwać skarbami – ale z punktu widzenia historii te przedmioty mają rangę niezwykłą.

Stalag 319 był największym obozem jenieckim w Europie Środkowowschodniej. Precyzyjnie mówiąc to nie jeden obóz, a cały kombinat śmierci. W samym mieście działały 3 podobozy oznaczone literami A, B i C. Pozostałe Niemcy rozrzucili po okolicznych miejscowościach, uruchamiając takowe w Żmudzi, Sabinie oraz innych osadach i wioskach. Historycy długo jeszcze będą się spierać ilu jeńców tu zginęło, ale nawet te najniższe szacunkowe liczby wyglądają strasznie. W tym lesie każdy krok jest bolesny, bo mamy świadomość, że stąpamy po ludzkich prochach. Należałoby to miejsce dokładnie wygrodzić i nadać mu status lasu-cmentarza – być może takiego precedensu jeszcze nie było – ale taki właśnie jest Borek.