Było nie minęło -2010- Zapomniana Bitwa - Trudny Powrót Pamięci.avi

2010-10-16

Zapomniana Bitwa

Cel naszej dzisiejszej wyprawy to miejsce niezwykłe, któremu nielitościwa historia kazała długo czekać na ostateczny werdykt: zapisać na kartach podręczników, czy nie? Najpierw u stóp Kopnej Góry, nad rzeką Sokołdą, zaczniemy przygotowania do poszukiwania mogił podkomendnych najdzielniejszego partyzanta Powstania Listopadowego-pułkownika Józefa Zaliwskiego. Nawet jego najkrótszy biogram powinien mieć rozmiary sporej książki. W Związku Podchorążych należał do kierowniczej trójki, a w listopadową noc dowodził akcją w śródmieściu i atakiem na Arsenał. Później denerwował go nieśpieszny rozwój wypadków wojennych, toteż uprosił naczelnego wodza o zgodę na partyzantkę na tyłach wroga. W pięć miesięcy jego oddział urósł do ponad tysiąca walecznych. Oddział Zaliwskiego został jednak w końcu przez Rosjan rozbity w Przechodzie nad rzeką Sokołdą. Rozlokowani na spoczynku żołnierze nie spodziewali się wówczas ataku ze strony wojsk rosyjskich. Poległych polskich żołnierzy grzebano w różnych częściach wsi, w zbiorowych mogiłach. Dziś szukamy śladów mogił tych, którzy ciągle czekają na swój honorowy pogrzeb.

Trudny Powrót Pamięci

Jako nigdy niewątpiący w sens takich wypraw, by odkurzyć prawdę, udamy się dzisiaj do Zamościa. Tu, bowiem 8.05.1946 r. na czele 18 podkomendnych porucznik Roman Szczur, pseudonim „Urszula” uwolnił trzystu więźniów, głównie politycznych. To straszliwe uczucie, gdy stwierdzamy, że po żołnierzu tak nietuzinkowej odwagi zostaje tylko jedna, więzienna fotografia i pożegnalny list, który przez prokuratorów został skazany na wieczne zamknięcie w aktach i nigdy do adresatów nie dotarł... Ten niesłychany wyczyn rozbicia więzienia w Zamościu historia spointowała należnym znakiem pamięci dopiero po dwudziestu latach niepodległości... Postaramy się znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego tak się stało?