Użyteczne Informacje

Porzeczki


Porzeczki należą do rodzaju Ribes, który należy do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae). W obrębie licznych gatunków występują naturalne odmiany botaniczne i wyhodowane przez człowieka odmiany uprawne. Początek odmianom uprawnym porzeczek dały następujące gatunki:

Ze względu na rodzaj zbieranego przez pszczoły surowca pożytki podzielić można na:

porzeczka czarna (Ribes nigrum) – występuje w stanie dzikim w Europie i Azji. Krzewy osiągają wysokość 2 m i są bardzo wytrzymałe na mróz. Liście i pędy wydzielają charakterystyczny, ostry zapach.
porzeczka czerwona (Ribes rubrum) – występuje dziko w środkowej i północnej części Europy, w tym i w Polsce, a także w Chinach. Krzewy dorastają do wysokości 2 m i są wytrzymałe na mróz.

porzeczka skalna (Ribes petraeum) – rośnie w górach Europy, w Afryce i na Syberii. Jej owoce są czerwone, a krzewy są mało wrażliwe na choroby.

porzeczka pospolita (Ribes vulgare) – występuje w zachodniej części Europy. Jej owoce są czerwone.

porzeczka wielokwiatowa czyli dalmatyńska (Ribes multiflorum) – czerwonoowocowa, rośnie głównie w górach na Półwyspie Bałkańskim.

porzeczka złota (Ribes aureum) – występuje dziko w Ameryce Północnej. Krzewy osiągają wysokość do 2,5 m. Owoce są czarne i błyszczące.

Porzeczki mają bardzo duże znaczenie dietetyczne. Zawartość węglowodanów w 100 g świeżych owoców waha się od 7% do 9%, a wartość energetyczna od 56 kcal do 81 kcal. Są one doskonałym źródłem witaminy: A, B1, B2 i C. Zwierają też kwasy organiczne, garbniki, związki żelaza, fosforu, wapnia i mikroelementy. Oczywiście najbardziej wartościowe są owoce świeże, dlatego warto jest sadzić odmiany o zróżnicowanym terminie dojrzewania, aby cieszyć się owocami przez całe lato. Wszelkiego rodzaju przetwory, a zwłaszcza mrożonki również służą naszemu zdrowiu. Szczególnie godne polecenia są mieszanki owoców jagodowych, które mogą być spożywane bezpośrednio po rozmrożeniu.

W 2008 roku zbiory porzeczek czarnych roku były wyższe niż w roku poprzednim o 41%, a porzeczek czerwonych o 30%, co niestety było związane ze spadkiem cen skupu. Produkcja mrożonych porzeczek czarnych zwiększyła się z 14 do 20-22 tys. ton, a łączna porzeczek czerwonych, białych i agrestu wzrosła z 20 do 23 tys. ton. Wyższa była również produkcja zagęszczonego soku z czarnych porzeczek, która wyniosła 9 tys. ton. Zwiększyły się także wpływy z eksportu tych owoców w stanie świeżym, a zmniejszyły – owoców mrożonych.

Wymagania glebowo-klimatyczne

Liczne przykłady dobrych plantacji wskazują na to, że krzewy porzeczkowe mogą być z powodzeniem uprawiane na terenie całej Polski. Na Pogórzu, gdzie gleby są żyzne, a opady dość obfite rosną one bardziej bujnie niż na piaskach Mazowsza, gdzie deszczu jest znacznie mniej. W zachodniej części Polski przymrozki częściej wyrządzają szkody aniżeli w części północno-wschodniej, gdzie wegetacja rozpoczyna się znacznie później.

Krzewy porzeczki czarnej najlepiej owocują na stanowiskach płaskich, nie narażonych na wiosenne przymrozki, o średniej temperaturze 7-90C. Wymagają one pełnego światła. Porzeczki czerwone i białe udają się najlepiej w rejonach o dużej ilości opadów i o średniej temperaturze 6-80C. Szczególnie dużo wody potrzebują w czasie kwitnienia, tolerują lekkie zacienienie.

Przygotowanie pola pod uprawę porzeczek obejmuje sprawdzenie kwasowości gleby i jej zasobności w składniki mineralne, wykonanie odpowiedniego nawożenia oraz zwalczenie chwastów wieloletnich. Krzewy te wymagają gleb lekko kwaśnych, o pH 5,5-6,5. Jest to bardzo istotny element przy zakładaniu plantacji, ponieważ w glebach zbyt kwaśnych makroelementy przechodzą w formy trudno dostępne dla roślin, a więc wniesione nawozy nie są w pełni wykorzystywane przez roślinę. Odczyn gleby wiąże się z zawartością wapnia, który ma wpływ na właściwości fizyczne gleby oraz tworzenie struktury gruzełkowatej. Gleby kwaśne należy wapnować co kilka lat, najlepiej późną jesienią. Na gleby ciężkie przeznacza się jednorazowo 30 kg wapna nawozowego tlenkowego na 100 m2, a na gleby lżejsze - 50 kg wapna węglowego. Nawożenie organiczne zapewnia dobre odżywienie roślin przez okres trzech lat. Odczyn gleby i zasobność w podstawowe składniki pokarmowe powinny być sprawdzane co 6-8 lat przez najbliższą Wojewódzką Stację Chemiczno-Rolniczą.

Charakterystyka odmian

Porzeczka czarna

Ben Alder – odmiana szkocka, późna. Pora dojrzewania owoców przypada na drugą połowę lipca. Krzew rośnie średnio silnie, tworząc zwarty pokrój typu kompaktowego. Pędy są dość sztywne, średniej długości i bardzo liczne. Liście średniej wielkości, jasnozielone. Grona średniej długości, osadzone pojedynczo lub po kilka. Owoce średniej wielkości, równomiernie dojrzewają i nie osypują się. Rośliny są odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu, ale są dość silnie porażane przez opadzinę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Jest to odmiana typowo produkcyjna, nadająca się do zbioru maszynowego.

Ben Connan – odmiana szkocka, wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na początek lipca. Krzew rośnie słabo lub średnio silnie, tworząc zwarty pokrój typu kompaktowego.. Pędy są średniej długości, dość sztywne. Grona średniej długości, gęsto umieszczone na pędach. Owoce duże, dość jędrne, smaczne. W upalne lata szybko przejrzewają. Rośliny są odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu i opadzinę liści, ale wrażliwe na rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Jest to odmiana rekomendowana głównie do uprawy amatorskiej. Plonuje bardzo obficie.

Ben Gairn – odmiana szkocka, wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na początek lipca. Krzew rośnie słabo lub średnio silnie, pokrój ma wzniosły, zwarty, typu kompaktowego. Pod wpływem ciężaru owoców pędy rozchylają się na boki. Liście są średniej wielkości i małe, skórzaste, ciemnozielone. Grona są krótkie lub średniej długości, osadzone pojedynczo lub po kilka. Owoce duże lub średniej wielkości, równomiernie dojrzewają i nie osypują się przedwcześnie. Krzewy tej odmiany są odporne na rewersję porzeczki czarnej oraz na amerykańskiego mączniaka agrestu, są średnio wrażliwe na opadzinę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Jest to odmiana rekomendowana do uprawy towarowej, nadaje się do kombajnowego zbioru owoców.

Ben Hope – odmiana szkocka, średnio wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na połowę lipca. Krzew rośnie średnio silnie, ma zwarty, wzniosły pokrój. Pędy są dość sztywne, licznie wyrastają u nasady krzewu. Liście są średniej wielkości i małe, z wyraźnymi klapami środkowymi. Grona krótkie i średniej długości, osadzone pojedynczo lub po kilka. Owoce średniej wielkości, równomiernie dojrzewają i nie osypują się przedwcześnie. Rośliny są bardzo odporne na wielkopąkowca porzeczkowego oraz amerykańskiego mączniaka agrestu, a średnio wrażliwe na opadzinę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Jest to odmiana rekomendowana do uprawy towarowej, nadająca się do kombajnowego zbioru owoców.

Ben Lomond – odmiana szkocka, średnio wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na połowę lipca. Krzew rośnie słabo lub średnio silnie, pokrój ma wzniosły, zwarty, typu kompaktowego. Pod wpływem ciężaru owoców pędy rozchylają się na boki. Liście średniej wielkości i małe, ciemnozielone, skórzaste, z ostrymi bocznymi klapami. Grona są krótkie lub średniej długości, osadzone pojedynczo lub po kilka. Owoce duże lub średniej wielkości, jędrne z grubą skórą, błyszczące, równomiernie dojrzewają w gronach, nie osypują się przedwcześnie. Krzewy tej odmiany utraciły początkową odporność na amerykańskiego mączniaka agrestu, są średnio wrażliwe na opadzinę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Na plantacjach produkcyjnych rośliny wymagają jednak ochrony przed tymi chorobami. Jest to odmiana rekomendowana do uprawy towarowej. Owoce są przydatne do produkcji soków.

Ben Nevis – odmiana szkocka, średnio wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na drugą połowę lipca. Krzew rośnie średnio silnie, pokrój ma wzniesiony, ale pędy wykazują tendencję do rozchylania się na boki pod masą owoców. Liście są duże i średniej wielkości, ciemnozielone, skórzaste z ostro wyciętymi klapami. Grona średniej długości, osadzone pojedynczo lub po kilka. Owoce duże lub średniej wielkości, o błyszczącej skórce, dość równomiernie dojrzewają na gronach, przy opóźnionym zbiorze i upalnej pogodzie mogą się osypywać. Rośliny są wrażliwe na amerykańskiego mączniaka agrestu i średnio podatne na inne choroby grzybowe. Odmiana jest polecana do uprawy towarowej. Owoce charakteryzują się wysoką jakością przetwórczą.

Ben Tiran – odmiana szkocka, bardzo późna. Pora dojrzewania owoców przypada na początek sierpnia. Krzew rośnie słabo lub średnio silnie, ma zwarty pokrój, typu kompaktowego. Pędy wyrastają z szyjki korzeniowej, są średniej długości, dość sztywne. Liście średniej wielkości i duże, jasnozielone. Grona są średniej długości, osadzone po kilka. Owoce średniej wielkości, dojrzewają równomiernie na gronach, przy opóźnionym zbiorze część z nich może się osypać. Krzewy są odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu, ale wrażliwe na rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Odmiana jest polecana do nasadzeń towarowych. Owoce charakteryzują się wysoką wartością przetwórczą i są głównie wykorzystywane do produkcji soków.

Bona – odmiana polska, bardzo wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na koniec czerwca i początek lipca. Krzew rośnie średnio silnie, pędy są długie i wiotkie, pokrój szeroki i rozłożysty. Liście średniej wielkości, ciemnozielone, płaskie, okrągłe. Grona krótkie, prawie przylegające do pędów. Owoce bardzo duże, jędrne, słodkie i smaczne. Równomiernie dojrzewają na gronach i nie osypują się. Krzewy są odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu, ale podatne na opadzinę, rdzę wejmutkowo-porzeczkową, wielkopąkowca porzeczkowego i rewersję. Jest to typowa odmiana amatorska, o wszechstronnym wykorzystaniu w przetwórstwie oraz jako owoce deserowe.

Ceres – odmiana polska, średnio wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na drugą połowę lipca. Krzew rośnie dość silnie, ma zwarty pokrój typu kompaktowego. Pędy są długie i stosunkowo grube. Grona krótkie i średniej długości, osadzone na pędach pojedynczo lub po kilka. Owoce duże i średniej wielkości, dojrzewają raczej równomiernie i nie osypują się przedwcześnie. Rośliny są mało wrażliwe na amerykańskiego mączniaka agrestu oraz średnio podatne na opadzinę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Odmiana plenna, polecana do nasadzeń amatorskich oraz na plantacje towarowe. Owoce charakteryzują się średnią jakością przetwórczą.

Ojebyn – odmiana szwedzka, wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na początek lipca. Krzew rośnie średnio silnie, jego pokrój zmienia się wraz z wiekiem, od kulistowzniesionego do rozłożystego. Pędy są dość liczne, średnio sztywne i dość grube. Liście są duże, ciemnozielone, skórzaste. Grona krótkie i średniej długości. Owoce średniej wielkości, wyrównane, jędrne, o grubej skórce. Dojrzewają równomiernie na gronach i długo utrzymują się na krzewie. Rośliny są bardzo wytrzymałe na mróz, na amerykańskiego mączniaka agrestu, ale wrażliwe na opadzinę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Jest to odmiana produkcyjna, średnio plenna. Owoce mają słabą wartość przetwórczą.

Tiben – odmiana polska, średnio wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na połowę lipca. Krzew rośnie dość silnie, ma szeroki pokrój z tendencją do rozchylania się pod ciężarem owoców. Pędy jednoroczne średniej długości. Liście średniej wielkości i małe, zielone i ciemnozielone, z wyraźnie zaznaczoną klapą środkową. Grona krótkie i średniej długości, a owoce średniej wielkości. Krzewy są odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu, a średnio wrażliwe na opadzinę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Są wytrzymałe na mróz. Owoce charakteryzują się wysoką wartością przetwórczą i przerobową, szczególnie nadają się do produkcji koncentratów i soków. Mogą być zbierane maszynowo.

Tisel – odmiana polska, wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na początek lipca. Krzew rośnie dość silnie, ma wzniesiony, zwarty pokrój, z tendencją do zagęszczania i rozkładania. Pędy wyrastają z szyjki korzeniowej, są długie z silnym antocyjanowym zabarwieniem. Liście są małe lub średniej wielkości, jasnozielone, z zaznaczoną klapą środkową. Grona są krótkie lub średniej długości, a owoce średniej wielkości lub duże. Rośliny charakteryzują się odpornością na amerykańskiego mączniaka agrestu i rdzę wejmutkowo-porzeczkową, a średnio podatne na opadzinę liści. Krzewy są wytrzymałe na mróz. Owoce posiadają wysoką wartość przetwórczą i przerobową, nadają się na soki i inne przetwory.

Porzeczki czerwone

Detvan – odmiana słowacka, średnio wczesna. Wzrost krzewów jest silny, pokrój kulisty. Pędy są średniej grubości, silnie rozgałęzione, niekiedy wyłamują się podczas silnych wiatrów. Grona są długie, a owoce duże lub średniej wielkości, czerwone. Rośliny są średnio wrażliwe na antraknozę. Jest to odmiana plenna, przeznaczona głównie do uprawy amatorskiej i na rynek detaliczny. Przydatna zarówno do przetwórstwa, jak i do bezpośredniego spożycia. Owoce mogą być zbierane maszynowo.

Holenderska czerwona – odmiana holenderska, późna. Pora dojrzewania owoców przypada na koniec lipca. Krzew rośnie bardzo silnie, ma pokrój kulisty, nieco spłaszczony. Mało jest pędów jednorocznych. Pędy boczne są bardzo grube, silnie rozgałęzione z licznymi krótkopędami. Liście są duże, ciemnozielone. Grona długie, cylindryczne. Owoce średniej wielkości i duże, kuliste, o jasnoczerwonej barwie z połyskiem. Smak dość ostry, kwaśny. Jagody niezbyt równomiernie dojrzewają na gronach. Rośliny są odporne na opadzinę liści oraz wytrzymałe na mróz. Jest to odmiana plenna, wykorzystywana w przetwórstwie. Owoce mogą być zbierane maszynowo.

Jonkheer van Tets – odmiana holenderska, wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na początek lipca. Krzew rośnie bardzo silnie, posiada dużą ilość pędów jednorocznych. Pokrój młodych drzew jest kulisty i spłaszczony, a starszych – rozłożysty, luźny. Pędy średniej grubości, silnie rozgałęzione. Liście małe i średniej wielkości, ciemnozielone, skórzaste. Grona długie o gęsto rozmieszczonych jagodach. Owoce duże i kuliste, lekko spłaszczone, o krwistoczerwonej barwie, błyszczące i równomiernie dojrzewające w gronach. Rośliny są podatne na opadzinę liści. Jest to odmiana plenna, o dużej przydatności na przetwory.

Rondom – odmiana holenderska, późna. Pora dojrzewania owoców przypada na koniec lipca. Krzew rośnie silnie, młode krzewy mają pokrój wzniesiony, zwarty, zaś starsze – kulisty i nieco spłaszczony. Pędy są grube, sztywne i silnie rozgałęzione z dużą ilością krótkopędów. Liście średniej wielkości i duże, ciemnozielone. Grona długie, owoce duże i średnie, kulistowydłużone, barwy jasnoczerwonej, błyszczące, kwaskowate i mało smaczne. Krzewy są odporne na opadzinę liści, ale czasami atakowane przez tzw. „chorobę Rondoma”, która powoduje zniekształcenie blaszki liściowej, zanik krótkopędów i zmniejszenie plenności. Odmiana bardzo plenna, polecana do uprawy amatorskiej oraz towarowej.

Rosetta – odmiana holenderska, średnio późna. Pora dojrzewania owoców przypada na połowę lipca. Krzew rośnie dość silnie, a jego pokrój zmienia się wraz z wiekiem od zwartego do kulistego i nieco spłaszczonego. Pędy są długie i silne. Liście średniej wielkości i duże, ciemnozielone, nieregularne. Grona długie, cylindryczne. Owoce duże lub średnie, kulistowydłużone, jasnoczerwone z połyskiem, równomiernie dojrzewają na gronach i nie osypują się. Krzewy są odporne na opadzinę liści oraz wytrzymałe na mróz, jednak są wrażliwe na amerykańskiego mączniaka agrestu. Jest to odmiana plenna, polecana do uprawy amatorskiej i towarowej.
vRovada – odmiana holenderska, średnio późna. Pora dojrzewania owoców przypada na połowę lipca. Krzewy rosną dość silnie, a ich pokrój jest rozłożysty. Grona bardzo długie, a owoce są duże i smaczne. Rośliny są podatne na opadzinę liści i średnio odporna na choroby grzybowe. Jest to odmiana plenna i ze względu na efektowne grona jest główną odmianą deserową na rynkach zachodnich. W chłodni z kontrolowaną atmosferą owoce mogą być przechowywane kilka miesięcy.

Tatran – odmiana słowacka, późna. Krzewy rosną silnie i mają kulisty pokrój. Pędy są grube o dużej ilości rozgałęzień. W pierwszym roku po posadzeniu młode pedy mogą być wyłamywane przez wiatr. Grona długie, a owoce duże i kuliste, o czerwonym zabarwieniu. Rośliny są średnio wrażliwe na antraknozę. Owoce nadają się do zbioru ręcznego i sprzedaży detalicznej, ale mogą być również zbierane maszynowo.

Porzeczki białe

Biała z Juterbog - odmiana niemiecka, średnio wczesna. Pora dojrzewania owoców przypada na połowę lipca. Krzew rośnie słabo lub średnio silnie, jego pokrój zmienia się wraz z wiekiem od kulistego do zwartego o nieco zwisających pędach. Pędy są dość sztywne, silnie rozgałęzione, z dużą liczbą krótkopędów. Liście średniej wielkości, jasnozielone. Grona długie, zwarte. Owoce średniej wielkości, kuliste, wydłużone, słodkokwaśne, dość równomiernie dojrzewające w gronach. Rośliny są odporne na opadzinę liści i wytrzymałe na mróz. Jest to typowa odmiana amatorska. Dobrze plonuje w różnych warunkach glebowych.

Blanka – odmiana słowacka, późna. Krzewy rosną silnie i są średnio wrażliwe na antraknozę. Młode wierzchołkowe liście są niekiedy porażane przez mączniaka. Grona są bardzo długie. Owoce początkowo są kwaśne i dopiero pod koniec lipca i w sierpniu ich smak łagodnieje, dlatego nie powinny być zbierane zbyt wcześnie.

Choroby porzeczek

Rewersja (atawizm) – choroba wirusowa porzeczki czarnej. Liście na porażonych krzewach są zdeformowane, a kwiaty mają karminowy odcień i niekiedy również bywają zniekształcone. Chore rośliny przestają owocować i niestety jest to proces nieodwracalny, dlatego należy je wykopać i zniszczyć. Choroba ta jest przenoszona przez szkodniki zwane wielkopąkowcami porzeczkowymi. Chorobie można zapobiegać poprzez zakup zdrowych sadzonek i przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się wielkopąkowca.

Antraknoza (opadzina liści) – najgroźniejsza choroba grzybowa porażająca porzeczki, szczególnie uciążliwa w mokre, wilgotne lata. Na przełomie maja i czerwca na liściach pokazują się drobne jasne plamki, które z czasem powiększają się i ciemnieją. Początkowo choroba atakuje liście dolne, przesuwając się ku górze. Zdarza się, że już w lipcu i w sierpniu sczerniałe liście opadają, a ogołocone krzewy zawiązują mało pąków kwiatowych, łatwo przemarzają i słabo owocują w roku następnym. Do porażenia dochodzi gdy liście są wilgotne bez przerwy przez kilkanaście lub kilkadziesiąt godzin, dlatego bardziej narażone są krzewy zagęszczone i rosnące w cieniu. Zapobieganie chorobie polega na wykonaniu czterech oprysków: tuż przed kwitnieniem, po kwitnieniu, po dalszych dwóch tygodniach i po zbiorach.

Rdza wejmutkowo-porzeczkowa – choroba ta poraża głównie porzeczkę czarną. W lecie na spodniej stronie liści pojawiają się rdzawe plamy. Przy silnym porażeniu liście przedwcześnie opadają. Chorobę zwalcza się tak jak opadzinę liści.

Amerykański mączniak agrestu – poraża głównie porzeczkę czarną, ale niekiedy również czerwoną i białą. Chorobie tej sprzyja duże zagęszczenie roślin oraz ciepłe lato z małą ilością opadów. Grzyb atakuje młode liście, wierzchołkowe części pędów, a niekiedy także owoce pokrywając je białym mączystym nalotem, który z czasem zaczyna ciemnieć. Porażona tkanka zamiera, a owoce tracą na wyglądzie i smaku. Liście ulegają deformacji, a wzrost wierzchołkowych pędów jest zahamowany. Oprócz odpowiedniej lokalizacji i prześwietlania krzewów w zapobieganiu chorobie główne znaczenie ma usuwanie źródła infekcji pierwotnej. Można też wykonywać opryskiwania bezpośrednio po kwitnieniu i po dalszych dwóch tygodniach. Choroba jest przenoszona przez wiatr.

Szkodniki porzeczek

Wielkopąkowiec porzeczkowy – atakuje pąki, które już jesienią i na wiosnę przybierają cd 2 str

cz2

Nie ma plików w tym folderze