Litwa

Najbliżsi polskim zwyczajom są Litwini. U naszych sąsiadów znajdziecie również dwanaście tradycyjnych potraw. Podczas Kuczias, czyli litewskiej Wigilii, najważniejsze są dania rybne. Podobnie jak u nas prym wiedzie karp, którego podaje się smażonego, pieczonego lub w galarecie. Na stole znajdziemy również śledzie przyrządzane z buraczkami, grzybami lub marchewką. Kuczias nie odbędzie się również bez różnego rodzaju pierożków, często podawanych w kilku wersjach. Charakterystyczną potrawą są śliżyki - zapiekane kulki z ciasta drożdżowego, do których podaje się aguonu pienas ("mleko makowe") - mak zalany wodą i miodem. Na wigilijny deser Litwini serwują kisiel (kisielius), biały z owsianki lub czerwony z żurawin.


Boże Narodzenie na Litwie, podobnie jak w Polsce, jest świętem bardzo rodzinnym. Zwyczaj łamania się opłatkiem, jak i składania sobie życzeń, jest nieodłącznym elementem litewskiej tradycji. Na suto zastawionym stole znajduje się 12 potraw, które symbolizują 12 miesięcy w roku. Potrawy nie mogą zawierać tłuszczu, mleka, masła i mięsa. Popularne są śledzie, grzyby i fasolka. Choinki ozdabiane są szklanymi ozdobami, a także kolorowymi cukierkami.


Sentyment Polaków do Wilna jest nadal ogromny. To jedno z najpiękniejszych i najbardziej klimatycznych miast w Europie. A jak smakuje tu wigilia? Czy nadal jest tym samym przeżyciem kulinarnym jak z czasów Mickiewicza, czy już tylko głuchym echem kuchni kresowej? Wileńska wigilia różni się od tego, co znajdziemy na stołach Podhala czy Mazowsza, ale już do wigilii podlaskiej jest bardzo podobna! Głównym daniem na wileńskich stołach są ryby. Podaje się ich tu kilka rodzajów. Najwięcej potraw to te, przygotowane na bazie śledzi. Zatem znajdziemy śledzia pod kołderką, śledzia z cebulką, śledzia po grecku czy ze śliwkami suszonymi. Oczywiście i obowiązkowo zagości karp w galarecie czy karp smażony (bez panierki z bułki tartej). Obok ryb, ważnym składnikiem wigilii wileńskiej są charakterystyczne słodkości – słynne śliżyki z makiem, maczane w tzw. mleczku makowym (podsyta), czyli zalanej wrzątkiem masie makowej, która w efekcie tworzy ciekawy smakowo napój.


Ponadto jada się kapustę kiszoną – bądź w wersji „na surowo” z cebulką, olejem i żurawiną, bądź klasycznie – czyli duszoną z grzybami. Na stole wigilijnym nie brakuje także kiszonych ogórków, które bardzo dobrze komponują się ze śledziami. Do żelaznego zestawu należą także dwa kisiele – żurawinowy i owsiany. Są jak „piękna i bestia”. Jeden - pyszny, drugi… tradycyjny.


Już Wańkowicz narzekał na kisiel owsiany, że babka jego przygotowywała tę potrawę tylko po to, by zadość uczynić obyczajowi, bowiem nikt nie lubił smaku tego dania. Dziś w wileńskich domach stosunek do tej potrawy się… nie zmienił. Co ciekawe, kisiel żurawinowy robi się ze świeżej, a nie suszonej żurawiny – tej pierwszej nie brakuje w grudniu na wileńskich targach. Do zestawu obowiązkowych 12 potraw dołącza się jeszcze uszka z grzybami, ale nie te, które znamy np. na południu Polski. To uszka z ciasta drożdżowego, smażone w głębokim tłuszczu.


W niektórych domach jada się je z barszczem, który jednak jest postrzegany jako potrawa sprowadzona, polska, w innych - jako osobne danie, na koniec wigilii. Uszek z grzybami, czasami też z makiem lub borówką, nie może zabraknąć nie tylko w wigilię, ale także przez całe święta. No i mamy jeszcze to, co wspólne chyba w całej Polsce – obecnej i tej dawnej: kompot z suszonych owoców. W jednych domach bardziej postny – głownie na śliwkach, w innych bardziej bogaty – z wielu różnych rodzajów owoców i gęsty.


W wileńskich domach kompot ten służy jako napój, oraz jako deser – pod koniec kolacji podaje się bowiem wyjęte z niego, gotowane owoce i podaje osobno. Oczywiście traktowane jest to jako osobna potrawa. Ale Wilno to tylko część dawnych kresów. Bardziej na południe i zachód jadano (i nadal jada) smażone śledzie, pierogi z grzybami (na cieście z mąki, kwaśnego mleka, sody i smażone na oleju), grzyby w cieście, a na deser do wigilijnego kompotu podaje pierniki, makowce i ciasto z orzechami.


Na całej ścianie wschodniej popularną potrawą jest kutia, jakkolwiek w samym Wilnie obecnie traktowana raczej jako potrawa białoruska, o ludowych korzeniach. Niegdyś na Kresach rzucano kutią o powałę, w nadziei, że nie odpadnie – była to bowiem wróżba na szczęście. Współczesne Wilno to miejsce przenikania się wielu tradycji, ale również miejsce, gdzie pamięta się te dawne smaki i obyczaje, jakie kształtowały się przez wieki istnienia tego pięknego miasta.

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder