Historia

Józef Mackiewicz był jednym z nielicznych polskich świadków, obok pisarzy Ferdynanda Goetla i Emila Skiwskiego, którzy byli obecni przy ekshumacji grobów katyńskich, odkrytych przez Niemców w 1943 r. Prawda o tym, kto dokonał mordu katyńskiego, była dla nich oczywista. Mackiewicz ogłosił ją zaraz w wileńskiej gazecie „Goniec Codzienny”, prawda, że wydawanej przez Niemców, co uznano za kolaborację i wydano na niego wyrok śmierci. Odtąd pisarz był w różny i często zaskakujący sposób prześladowany za głoszenie prawdy o Katyniu. (...)
Mackiewicz i jego twórczość nie mają szczęścia. Piętnowany jako antykomunista w PRL, bywał też nazywany „zoologicznym antykomunistą” po 1989 r. Zaufany wydawca, na którego liczył – jak się okazało po śmierci pisarza – nie był wcale tak lojalny, jak to zapowiadał. Paradoksalnie, jedynym okresem, kiedy pisarz cieszył się większą poczytnością i uznaniem, bez dzisiejszych zastrzeżeń i warunków, były lata 80. w PRL, gdy jego książki wydawano masowo w wydawnictwach podziemnych. W wolnej Polsce należy do pisarzy niemal podziemnych, ledwie uznawanych i tolerowanych, marginesowych. Tym dziwniejsze są losy jego książek o Katyniu, faktycznie pierwszych świadectw o tej zbrodni. Jakby piętno Katynia, tej „zbrodni bez sądu i kary” naznaczało nie tyle sprawców, ile także świadków, tych, co nie chcą, by zapomnieć, zatrzeć ślady, unicestwić zbrodnię. Jakby to piętno miało być trwalsze od spychanej w przeszłość zbrodni, dosięgnąć właśnie świadków przywołujących prawdę, by i ich pogrzebać razem ze sprawcami i ofiarami.
Marek Klecel 2010r.



"W roku 1945, gdy przedostałem się z kraju do Włoch, "Biuro Studiów" II Korpusu Polskiego(Zdzisław Stahl) zwróciło się do mnie z propozycją napisania książki o zbrodni katyńskiej. Ale nie pod moim nazwiskiem, lecz w postaci "białej księgi", urzędowego zbioru dokumentów i relacji. Zgodziłem się na to. Książkę napisałem. Była w niej również moja osobista relacja z pobytu w Katyniu w 1943r."
Józef Mackiewicz 1980r.