innocent5

Prezent
Ulubiony
Wiadomość

Jacek

widziany: dzisiaj o 15:55

dodatkowe uprawnienia

4540
20
4731
4603

14242 plików
114,83 GB

Ukryj opis

Foldery

Ameryka prekolumbijska

	Elvis Presley
	The Beatles

	Piękne bo polskie
	Rozmaitości

Galeria literacka

	Gąsiorowski Wacław (1869-1939)
	Jaxa Bykowski Piotr (1823-1889)
	Jeske-Choiński Teodor (1854-1920)

Galeria muzyczna

Globtroter Inspiracje

Hymny klubów piłkarskich

Ilustracje historyczne

Kabaret

Kabaret Starszych Panów

Kolorowanki historyczne

Komiks

Kompozycje graficzne

Kryminalistyka

	Film
	Piąte - Nie zabijaj
	Pitavale zbrodni

Legendy i podania polskie

Literatura angielska

Literatura rosyjska

Litwa

	Litwa współczesna
	W walce z Zakonem
	Wspomnienia

Malarstwo batalistyczne

Mapy ilustrowane

Marsze wojskowe i pieśni z okopów

Medycyna

Narkotyki

Ziołolecznictw o

Ziołowy podcast Fiony

Misz-masz

Modele kartonowe

Mundury i insygnia

Muzyczne niespodzianki

Muzyka z filmów i seriali

Muzyka z różnych stron świata

Niemcy

Numizmatyka

	Banknoty i monety
	Dolar_ewolucja banknotu

Radiowy Teatr Sensacji

++ RTS - Radiowy Teatr Sensacji

Regionalia polskie

Audioprzewodni ki po Polsce

Bliżej skarbów kultury

Ciekawostki

Dzieje miast i krain

	Krainy polskie
	Miasta i wioski polskie
	Podkarpacie

Lwowska szkoła matematyczn a

Polska Roma

Muzyka

Wydawnictwo PiK

Zeszyty i zapiski naukowe

Zwyczaje i tradycje

Religie i mity

Rosja w XX wieku

1904-1906 Wojna rosyjsko-japon ska

1917 Rewolucja rosyjska i później

Red Army 1918

Stalinizm

	1939-194 0 Wojna zimowa
	Aleksand r Sołżenic yn
	Droga do piekła.S talin

Historia Związku Radzieckiego

Sensacje 20 wieku

Sensacje XX wieku

Sonny Ericsson

	aplikacje na telefon
	ebook jar
	teledyski 3gp

Śpiewniki

	Gospel
	Rock
	Tradycja polska

Stany Zjednoczone

Szachy i warcaby

Sztandary i symbole wojenne

	Church of God Songs
	Pentatonix

Podkłady muzyczne kolęd i pastorałek

	Podkłady muzyczne_1
	Podkłady muzyczne_2
	Podkłady muzyczne_3

	Kroniki polskiej historii
	Słowianie
	Życie dzieci w dawnych wiekach

Ostatnio pobierane pliki

Dziadek i niedźwiadek. Historia prawdziwa.pdf

Życie codzienne w czasach piramid.pdf

Gwałty na kobietach niemieckich w schyłkowym okresie I....pdf

Diodor Sycylijski_O Agatoklesie i Antygonie Jednookim.pdf

Diodor Sycylijski_O Wyspach.pdf

Diodor Sycylijski_Starożytności etiopskie i libijskie.pdf

Goci w tradycji i legendzie.pdf

Paul Johnson_Intelektualiści.pdf

Wrzesień 1939. Nowe spojrzenie_Górski,G.pdf

Diodor Sycylijski_Klęska Ateńczyków.pdf

Bliżej skarbów kultury

Galeria

sortuj według:
nazwa
typ pliku
rozmiar
data dodania

« poprzednia stronanastępna strona »

1,1 MB
23 mar 19 13:54

Poznań_Historyczny zespół miasta_mp3.mp3

W sercu Poznania Warta rozdziela się na dwie odnogi, tworzące podłużną wyspę – Ostrów Tumski. W jej centralnej części znajduje się szereg zabytkowych budowli. Najważniejsza to Bazylika Archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Górująca nad wyspą świątynia ma ceglane ściany oraz zielonkawy, kryty blachą dach. Nad budowlą wznosi się pięć wież. Kościół jest otoczony wieńcem kaplic. Od strony prezbiterium znajduje się Złota Kaplica – miejsce pochówku Mieszka I i Bolesława Chrobrego.
W pobliżu bazyliki można obejrzeć kościół Najświętszej Marii Panny, Pałac Arcybiskupi, Psałterię i inne historyczne obiekty.
Na zachód od Ostrowa Tumskiego na lewym brzegu Warty leży Chwaliszewo i dalej Stare Miasto z kolorowymi kamienicami, stojącymi przy wąskich, brukowanych uliczkach. Centralnym punktem jest Stary Rynek – kwadratowy plac o boku długości 140 m. Środek Rynku jest zabudowany. W północno-wschodniej części wznosi się Ratusz, postawiony na planie prostokąta, z białymi elewacjami i wieżą. Fasadę budynku zdobią trzy kondygnacje podcieni. Wyżej umieszczony jest zegar z koziołkami. Codziennie w południe w wieżyczce nad zegarem otwierają się drzwiczki i ukazują się dwa blaszane koziołki, które trykają się rogami 12 razy. Na południe od Rynku stoi świątynia o biało-czerwonych ozdobnych elewacjach – Fara Poznańska.
Na zachodnim skraju Starego Miasta leży Góra Przemysława, na której wśród zieleni wznosi się częściowo odbudowany Zamek Królewski.
Na zachód od Starówki położona jest prestiżowa Dzielnica Cesarska. Zobaczymy tu szereg pięknych, monumentalnych gmachów, m.in. Zamek Cesarski, Colegium Maius i Teatr Wielki.
Na północ od Starego Miasta znajduje się Park Cytadela, w którym zachowały się ruiny Fortu Winiary.

1,1 MB
23 mar 19 13:54

Sandomierz_Zabytkowe centum miasta i Zamek_mp3.mp3

Stare Miasto ma owalny kształt o wymiarach ok. 550x250 m. Od północy wchodzimy na nie przez Bramę Opatowską. Przejście – w kształcie ostro zakończonego łuku – jest umieszczone w 33-metrowej wieży, zbudowanej na planie kwadratu. Wzniesiono ją z cegły, a górną część otynkowano na biało.
Kierując się na południe, dochodzimy do Rynku o wymiarach 120x100 m. Na środku placu stoi Ratusz, zbudowany z cegły na planie prostokąta. Jest to dwupiętrowy budynek z płaskim dachem, ozdobionym attyką (ozdobną ścianką u góry elewacji). Po zachodniej stronie Ratusza, przy jego dłuższym boku, wznosi się biała wieża, nakryta zielonkawą blaszaną kopułą. W dolnej części wieża jest kwadratowa, a w górnej – ośmioboczna. Rynek okalają kamienice z ozdobnymi fasadami. W południowo-wschodniej części placu stoi studnia. Metalowe podwójne koło, służące dawniej do czerpania wody, jest przykryte daszkiem w kształcie ostrosłupa, pokrytym gontem, wspartym na drewnianych słupach.
Od południowo-wschodniego narożnika Rynku odchodzi ul. Mariacka. Idąc nią na południe, docieramy do Bazyliki Katedralnej pw. Najświętszej Maryi Panny. Jest to potężna budowla, wzniesiona z cegły. Górna część fasady w kształcie trójkąta jest pomalowana na biało. Świątynię przykrywa spadzisty brązowy dach. Na nim, mniej więcej pośrodku, wznosi się wysoka, strzelista wieża. W katedrze znajduje się m.in. polichromia ufundowana przez Władysława Jagiełłę.
Na południowym końcu Starego Miasta, na skarpie opadającej ku Wiśle, wznosi się zamek. Do dzisiejszych czasów przetrwało tylko jedno skrzydło dawnej budowli. Wzniesione na planie prostokąta, stoi bokiem do Wisły. Dolna część budowli jest ceglana, górna – otynkowana na biało. Zamek przykrywa czerwony, spadzisty dach.
Na skarpie wiślanej na zachód od zamku znajduje się klasztor dominikanów z XIII-wiecznym kościołem św. Jakuba, jedną z najstarszych ceglanych budowli w Polsce.

0,8 MB
23 mar 19 13:54

Sanok_Muzeum budownictwa ludowego_mp3.mp3

Park etnograficzny zajmuje powierzchnię 38 ha. Ma kształt zbliżony do prostokąta. Leży częściowo na stokach Białej Góry, a częściowo w dolinie Sanu, dzięki czemu odzwierciedla topografię prezentowanego regionu. Zbocza góry obrazują Bieszczady i Beskid Niski – obszary zamieszkiwane przez Bojków i Łemków. Dolinna część parku przypomina pogórza leżące u stóp wymienionych pasm górskich, które zamieszkiwali Pogórzanie i Dolinianie.
Wchodzimy do parku. Kasa biletowa znajduje się w XIX-wiecznym dworku Stupnickich, pochodzącym z Sanoka. Zbudowano go z modrzewiowych bali, a dach pokryto gontem.
Po lewej stronie dworku stoi spichlerz z Przeczycy z 1732 r., w którym znajduje się gospoda.
Idziemy brukowaną drogą do części parku, w której zrekonstruowano rynek galicyjskiego miasteczka. Plac ma kształt prostokąta i jest wyłożony kamieniami z Sanu. Wokół stoją parterowe drewniane domki – repliki autentycznych budynków z okolicznych miasteczek.
Po wyjściu z rynku mijamy XIX-wieczną kuźnię z Wyżnego. Po lewej stronie drogi, na zalesionych zboczach leżą osady Bojków i dalej Łemków. Po prawej stronie, na płaskim terenie zbudowano wsie Pogórzan Wschodnich, Dolinian i Pogórzan Zachodnich. W osadach znajdziemy budynki mieszkalne i gospodarcze, świątynie i inne zabudowania, każdy w stylu charakterystycznym dla danej grupy etnicznej. Wszystkie te budynki zostały przeniesione z pobliskich wsi.
Na końcu drogi, za osadą Pogórzan Zachodnich znajduje się sektor naftowy – kolekcja urządzeń i narzędzi używanych do wydobywania ropy naftowej na Podkarpaciu

0,8 MB
23 mar 19 13:53

Sierpc_Muzeum wsi mazowieckiej_mp3.mp3

1975. W Sierpcu, na terenie dawnego majątku Bojanowo, zostaje stworzony Park Etnograficzny, początkowo jako oddział Muzeum Etnograficznego. Po 12 latach obie placówki się łączą i przyjmują nazwę Muzeum Wsi Mazowieckiej. Zgodnie z założeniami sierpecki skansen nie tylko gromadzi budynki, lecz również zachowuje ich układ przestrzenny oraz inne elementy typowe dla danego rejonu, np. roślinność, kapliczki, krzyże przydrożne itp. Z planów prezentacji różnych typów wsi udaje się zrealizować tylko część – odtworzenie wsi rzędowej, charakterystycznej dla XIX-wiecznego Mazowsza.
1 dekada XXI w. Muzeum wzbogaca się o kolejne budynki gospodarcze i XVIII-wieczny kościół. Powstają obiekty na wzór miejscowego folwarku dworskiego.
2011. Do skansenu zostaje przeniesiony dwór z Uniszek Zawadzkich.
Dziś
Trasa zwiedzania prowadzi szeroką aleją. Po lewej stronie znajdują się budynki kryte czerwoną dachówką, utrzymane w konwencji folwarku dworskiego z przełomu XIX i XX w. Tu mieści się zaplecze administracyjno-gospodarcze oraz dydaktyczne muzeum. Po prawej stronie alei widzimy dwór, zwrócony do nas bokiem. Jest to prostokątny biały budynek, kryty gontem. Przed nim rozciąga się park ze stawem.
Za dworem aleja skręca w prawo, a na wprost znajduje się plac, przy którym stoi drewniana, kryta gontem karczma z drugiej połowy XVIII w. Obok umieszczono kuźnię i chałupę kowala. Na środku placu wykopano dużą studnię z żurawiem, kamienną cembrowiną i drewnianym korytem do pojenia koni. Nieopodal wznosi się drewniany XVIII-wieczny kościół z dzwonnicą.
Wracamy na aleję. Jesteśmy na początku wsi rzędowej, charakterystycznej dla północno-wschodniego Mazowsza. Po lewej stronie leży dziewięć zagród. Po prawej, prostopadle do drogi, ciągną się pola uprawne. Dalej za wsią stoi wiatrak.
Wieś wygląda jak żywcem przeniesiona z XIX w. Przy drewnianych, krytych strzechą chałupach rosną kolorowe nagietki i malwy. Zagrody są otoczone ogródkami warzywnymi i kwiatowymi oraz sadami. Na podwórkach stoją studnie z żurawiami, wozy drabiniaste, biegają kury i gęsi. Na łąkach za zagrodami pasą się krowy. Po drugiej stronie drogi, na polach, dojrzewa zboże.
Wnętrza budynków urządzono dokładnie tak jak w okresie, z którego pochodzą. Oprócz izb mieszkalnych możemy obejrzeć np. zakład szewski i salkę szkolną z ławkami wyposażonymi w kałamarze.
Z uwagi na wyjątkowo dobry stan zabytków i piękne plenery muzeum w Sierpcu często gości filmowców, m.in. tutaj kręcono „Ogniem i mieczem” i „Pana Tadeusza”.

1,3 MB
23 mar 19 13:53

Szlak architektury województwa świętokrzyskiego_mp 3.mp3

Szlak mierzy ponad 500 km. Tworzą go cztery trasy i pętla kielecka, łącząca zabytki znajdujące się w stolicy województwa i jej okolicach. Większość to obiekty sakralne: kościoły, kaplice i dzwonnice, ale spotkamy też drewniane dworki, zagrody i chałupy.
Najstarszym obiektem na szlaku jest kościół w Zborówku, pochodzący z 1459 r. To najstarsza drewniana świątynia w Polsce, której data wzniesienia jest pewna. Innym ciekawym zabytkiem jest piękny kościół św. Szczepana w Mnichowie, wybudowany w XVIII w. Z kolei chałupa z XIX w. stojąca w Kakoninie to charakterystyczny dla wsi świętokrzyskiej budynek mieszkalny. Pochodząca również z XIX w. Zagroda Czernikiewiczów w Bodzentynie jest przykładem architektury małych miasteczek rolniczych Kielecczyzny. Została zbudowana z drewna jodłowego, pobielona i przykryta dachem z gontu. Jej wnętrza wyglądają tak jak 200 lat temu.
Ciekawym obiektem na szlaku jest skansen – Park Etnograficzny w Tokarni. Na obszarze ponad 65 ha zgromadzono 30 zabytkowych drewnianych budynków, typowych dla obszarów wiejskich i małych miasteczek Kielecczyzny w XVIII i XIX w. Obejrzymy tu budynki mieszkalne (chałupy, zagrody), gospodarcze (stodoły, spichlerze), sakralne (kościoły, krzyże przydrożne), punkty usługowe (sklepik, apteka, zakład fotograficzny) oraz warsztaty rzemieślnicze (kuźnia, warsztat garncarski). Obiekty pochodzą z Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżyny Sandomierskiej, Niecki Nidziańskiej oraz wideł Pilicy i Wisły.
Park jest podzielony na części. W każdej z nich odtworzono układ jednej z typowych osad. Znajdziemy tu folwark, małe miasteczko oraz wsie: rzędówkę – charakterystyczną dla Gór Świętokrzyskich, ulicówkę – powszechną na obszarach wyżynnych Jury Krakowsko-Częstochowskiej – oraz wielodrożnicę z terenów lessowych Wyżyny Sandomierskiej.

1,6 MB
23 mar 19 13:53

Szlak Orlich Gniazd_mp3.mp3

Szlak Orlich Gniazd leży na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej – pagórkowatej wyżynie, zbudowanej z wapienia. W wielu miejscach wapień jest widoczny na powierzchni w postaci malowniczych skał, nazywanych ostańcami. Zamki budowano wysoko na stromych wzgórzach. Budowle były idealnie wkomponowane w skały, tworzyły z nimi całość, co utrudniało dostęp do nich. Do niektórych trzeba było wspinać się po drabinach! Położenie warowni nasuwa skojarzenie z gniazdem orła. To porównanie dało nazwę szlaku.
Większość zamków przetrwała do dziś w postaci ruin. Jedne z bardziej malowniczych można obejrzeć w Olsztynie koło Częstochowy. Na porośniętym trawą pagórku wznoszą się białe skałki, a wśród nich – resztki zamkowych budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz dwie dobrze zachowane wieże: okrągła i kwadratowa. Mury zamku są białe, zbudowane z kamieni wapiennych, jedynie górna część okrągłej wieży jest ceglana.
Na północny zachód od Krakowa na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego można podziwiać doskonale zachowany zamek w Pieskowej Skale. W skład warowni wchodzi zamek właściwy, wzniesiony na skale, otoczonej z trzech stron przepaścią, oraz przedgrodzie. Zamek właściwy składa się z czterech skrzydeł mieszkalnych. W środku znajduje się dziedziniec, stylizowany na dziedziniec zamku na Wawelu.
Z kolei w Bobolicach jeszcze do niedawna można było oglądać jedynie ruiny. Pod koniec XX w. właściciel podjął decyzję o rekonstrukcji zamku. Na podstawie badań historycznych odtworzono sylwetkę warowni z czasów świetności i odbudowano ją, używając tradycyjnych materiałów. Dziś zamek ma jasne wapienne ściany i ciemnobrązowy dach

1,3 MB
23 mar 19 13:53

Szlak zabytków techniki_mp3.mp3

Do Szlaku Zabytków Techniki należą muzea, skanseny, obiekty użyteczności publicznej, zamieszkałe osiedla robotnicze oraz działające zakłady pracy. Są związane z przemysłem górniczym, hutniczym, energetycznym lub spożywczym albo z kolejnictwem, łącznością czy produkcją wody pitnej. Większość obiektów należących do szlaku skupionych jest w centrum województwa – na Górnym Śląsku.
Najważniejsze miejsca, zaliczane do tzw. punktów kotwicznych Europejskiego Szlaku Zabytków Techniki, to: Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido w Zabrzu, Tyskie Browarium oraz Muzeum Browaru w Żywcu. Istniejące tu przedsiębiorstwa miały szczególne znaczenie dla rozwoju przemysłu.
Wiele zabytków wiąże się z wydobyciem węgla kamiennego, najbardziej kojarzonym ze Śląskiem. Należą do nich – oprócz wspomnianej kopalni Guido – m.in.: Zabytkowa Kopalnia Ignacy w Rybniku, Muzeum Górnictwa Węglowego i Szyb Maciej w Zabrzu. Inne dziedziny górnictwa reprezentują Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach oraz Muzeum Górnictwa Rud Żelaza w Częstochowie.
Duża grupa zabytków jest związana z kolejnictwem: Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach, Muzeum Historii Kolei w Częstochowie oraz fragment sieci Górnośląskich Kolei Wąskotorowych, łączącej Bytom z Tarnowskimi Górami i Miasteczkiem Śląskim.
Wśród zabytków szlaku znajdziemy również nietypowe obiekty, jak choćby Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie, Muzeum Produkcji Zapałek w Częstochowie czy Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek w Radzionkowie.

32 KB
23 mar 19 13:52

Świdnica_Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy_mp3.mp3

1,3 MB
23 mar 19 13:52

Toruń_Średniowieczny zespół miejski_mp3.mp3

Średniowieczny zespół miejski ma kształt trapezu, skierowanego podstawą ku Wiśle. Na zachodzie leży Stare Miasto, a na wschodzie – Nowe. Między nimi, nad Wisłą, znajdują się ruiny zamku krzyżackiego.
Stare Miasto zostało zbudowane na planie nieregularnego pięcioboku. Jego centralnym punktem jest Rynek o wymiarach 105x109 m. Na placu wznosi się Ratusz – czteroskrzydłowy budynek z cegły, o wymiarach 44x52 m, z dziedzińcem w środku, przykryty czerwonym spadzistym dachem. W jednym z narożników wznosi się 40-metrowa kwadratowa wieża. W południowo-wschodnim rogu Rynku stoi pomnik Mikołaja Kopernika. Plac otaczają kolorowe kamieniczki, w większości dwupiętrowe, szerokie na trzy okna, o pięknie zdobionych fasadach.
Nad Starym Miastem górują gotyckie ceglane świątynie. W południowej części Starówki znajduje się Dom Kopernika – dwie gotyckie kamienice o pięknych fasadach – prawdopodobne miejsce narodzin astronoma. Od strony Wisły zachował się fragment ceglanego muru obronnego z Bramą Klasztorną oraz Krzywą Wieżą, odchyloną od pionu o prawie 1,5 m!
Nowe Miasto ma kształt nieregularnego czworokąta. W centrum leży Rynek Nowomiejski – kwadratowy plac o boku 95 m. Na środku stoi kościół Trójcy Świętej. Wzniesiono go na planie prostokąta, z czerwonej cegły, i przykryto spadzistym czerwonym dachem. Od północnego zachodu kościół ma kwadratową wieżę z czerwonym dachem w kształcie wysokiego ostrosłupa. Na wschód od Rynku wznosi się kościół św. Jakuba Apostoła. Jest to ogromna gotycka budowla z czerwonej cegły, nakryta spadzistym czerwonym dachem. Jej charakterystycznym elementem jest fasada z dwiema przylegającymi do siebie wieżami.
Zamek krzyżacki wzniesiono z cegły, na planie trójkąta z okrągłymi narożnikami, zwróconego podstawą ku Wiśle. We wschodnim i południowym skrzydle znajdowały się budynki mieszkalne, od zachodu był mur. W północnym narożniku stała ośmioboczna wieża. Dobrze zachowanym fragmentem zamku jest gdanisko, czyli kwadratowa ceglana wieża, nakryta czerwonym spadzistym daszkiem, wysunięta na wschód na teren przedzamcza. Wieża pełniła funkcje obronne oraz służyła jako toaleta. Mieszkalnym skrzydłem zamku łączy ją dobrze zachowany kryty korytarz, poprowadzony nad ziemią i wsparty na ceglanych arkadach.
Warto wiedzieć
Toruń od średniowiecza słynie w Polsce i Europie z wypieku pierników. Zwiedzający Żywe Muzeum Piernika uczestniczą w wypieku ciastek, m.in. własnoręcznie przesiewają mąkę i dodają przypraw.

1,1 MB
23 mar 19 13:52

Wałbrzych_Zamek w Książu_mp3.mp3

Zamek wznosi się na skalnym cyplu, nad głębokim na 100 m wąwozem, otaczającym budowlę z trzech stron. Dnem wąwozu płynie rzeka Pełcznica. Dookoła rozciągają się lasy.
Budowlę można nazwać zamkiem w zamku. Jej trzon stanowi średniowieczna warownia, zbudowana z szarego kamienia. W środku znajduje się Czarny Dziedziniec, niewielki, ale bogato zdobiony. Na jednej z jego ścian umieszczono herby wszystkich właścicieli zamku. Na wschód od najstarszej części zamku wznosi się potężna 43-metrowa wieża z szarego kamienia, zbudowana na planie prostokąta. Wieża jest przykryta czerwonym dachem w kształcie stożka, zwieńczonego kopułą z blachy, którą czas pokrył na zielonkawo patyną.
Średniowieczną warownię otaczają młodsze skrzydła, tak że z zewnątrz jest widoczna jedynie jako fragment południowej ściany zamku. W północno-zachodnim i południowo-zachodnim narożniku warowni wznoszą się baszty, zbudowane na planie koła. Podobnie jak wieżę wzniesiono je z szarego kamienia i przykryto czerwonym dachem w kształcie stożka oraz kopułami z blachy, dzisiaj zielonkawymi. Środkowa i zachodnia część zamku są zbudowane z szarego kamienia, co nadaje im wygląd twierdzy. Natomiast różowe elewacje wschodniej części zamku sprawiają wrażenie magnackiej rezydencji.
Zamek jest budowlą cztero-, a miejscami pięciokondygnacyjną. Wewnątrz znajduje się 400 pomieszczeń, jednak dla zwiedzających udostępniono tylko niektóre. Najpiękniejsza jest dawna sala balowa, nazywana Salą Maksymiliana.
Na wieży znajduje się taras widokowy, z którego w pogodny dzień można oglądać masyw Ślęży i Sudety.
Warto wiedzieć
W Wałbrzychu Lubiechowie znajduje się Palmiarnia, zbudowana przez Jana Henryka XV Hochberga dla księżnej Daisy. Wnętrze wyłożono lawą z Etny

1,0 MB
23 mar 19 13:43

Warszawa_Pałac w Wilanowie_mp3.mp3

XVI w. Podwarszawski Milanów, z dworem, należy do rodziny Milanowskich. W XVII w. posiadłość zmienia właścicieli. W 1677 r. kupuje ją dla Jana III Sobieskiego podskarbi wielki koronny Marek Matczyński.
Po 1677. Król buduje letnią rezydencję, której nadaje z włoska nazwę Villa Nuova. Wokół zostają założone ogrody, folwark z budynkami gospodarczymi oraz zwierzyniec.
1720. Elżbieta Sieniawska kupuje Wilanów od Konstantego Sobieskiego, najmłodszego syna Jana, i dobudowuje skrzydła boczne, korespondujące architektonicznie z korpusem głównego pałacu.
Koniec XVIII w. Izabela Lubomirska zleca zbudowanie wokół dziedzińca Kordegardy, Kuchni i Łazienki w stylu wczesnoklasycystycznym. Południowa część ogrodu zostaje przekształcona w stylu angielsko-chińskim.
1805. Córka Izabeli Aleksandra z mężem Stanisławem Kostką Potockim otwierają w pałacu muzeum – najstarsze polskie muzeum sztuki – dostępne dla wszystkich stanów. Powiększają kolekcję dzieł sztuki, zapoczątkowaną przez Jana III Sobieskiego.
Przed II wojną światową. Właścicielami Wilanowa są Braniccy. Po wojnie pałac przechodzi na własność państwa.
1962. Zostaje otwarty oddział Muzeum Narodowego w Warszawie. Od 1995 r. funkcjonuje jako samodzielna instytucja – Muzeum Pałac w Wilanowie (od 2013 r. – Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie).
Dziś
Pałac w Wilanowie ma kształt prostokątnej podkowy, otwartej na zachód. W centrum środkowego skrzydła mieści się najstarsza część budowli – dwupiętrowa willa, wzniesiona na planie prostokąta. Na parterze i pierwszym piętrze w każdym jej narożniku znajduje się alkierz, czyli czworoboczne pomieszczenie wysunięte poza obrys budynku.
Od budowli odchodzą na północ i południe wąskie jednopiętrowe skrzydła, zakręcające w połowie długości pod kątem prostym na zachód. W każdym narożniku stoi dwupiętrowa wieża, nakryta kopułą.
Elewacje pałacu, w kolorze białym i żółtym, mają bogate zdobienia, inspirowane antykiem. Dekoracje północnej części budowli są związane z królową Marią Kazimierą, a południowej – z królem Janem III Sobieskim. Fasadę pałacu ozdabia sześć płaskorzeźb przedstawiających wygrane bitwy (m.in. zwycięstwo pod Wiedniem) oraz elekcję i koronację Jana Sobieskiego.
Dachy pałacu są prawie płaskie, blaszane, w kolorze zielonkawym.
Pałac jest otoczony parkiem, którego najpiękniejszą część stanowią ogrody położone na tyłach budynku, na tarasach, schodzących w stronę podłużnego Jeziora Wilanowskiego. Przypominają dzieła sztuki – barwne dywany, „utkane” ze starannie pielęgnowanych roślin.
W pałacu mieści się muzeum, które organizuje wystawy stałe i czasowe. W ramach ekspozycji stałych możemy obejrzeć m.in. apartamenty królewskie Jana III Sobieskiego i jego żony Marii Kazimiery, zwaną Marysieńką, mieszczące się na parterze w środkowej części pałacu. Na parterze południowego skrzydła znajdują się apartamenty marszałkowej Lubomirskiej, a na pierwszym piętrze północnego skrzydła – Galeria Portretu Polskiego XIV–XIX w.

1,1 MB
23 mar 19 13:41

Warszawa_Stare miasto i zamek królewski_mp3.mp3

1596. Zygmunt III Waza po pożarze na Wawelu przenosi rezydencję królewską do Warszawy. Rozpoczyna się rozbudowa zamku. Prawie 50 lat później Władysław IV funduje ojcu kolumnę z posągiem.
Połowa XVIII w. Zamek otrzymuje nową rokokową fasadę od strony Wisły, tzw. saską.
1 poł. XIX w. Rozebrane zostają mury obronne i ratusz. Powstają Arkady Kubickiego i Plac Zamkowy w miejscu dawnego dziedzińca przedniego.
1944. Niemcy niszczą przeszło 85 proc. Starego Miasta i wysadzają w powietrze Zamek Królewski.
1963. Dobiega końca rekonstrukcja Starego Miasta w jego postaci z XVIII w.
1971–88. Trwa odbudowa zamku. Odtworzona zostaje barokowa budowla z XVII i XVIII w.
Dziś
Stare Miasto ma kształt półkola, opartego o brzeg skarpy wiślanej. Jest nieduże; jego długość nie przekracza 500 m. Tworzy je kilkanaście wąskich, wybrukowanych kocimi łbami uliczek, przecinających się pod kątem prostym. Zabudowa to stojące jedna przy drugiej kolorowe kilkukondygnacyjne kamieniczki. Są szerokie na dwa lub trzy okna; mają spadziste dachy, kryte czerwoną dachówką. Nad dachami górują kościoły, z których najbardziej charakterystyczny to katedra św. Jana, z ceglaną fasadą, której szczyt ma kształt trójkąta i charakterystyczne biało-czerwone pionowe pasy.
Od północy i zachodu Stare Miasto otacza półokrągły ceglany mur z Barbakanem i fosa. W sercu znajduje się Rynek – prostokątny plac o wymiarach 90x73 m. Pośrodku stoi pomnik Syrenki. Syrena, piękna kobieta z rybim ogonem, trzyma w lewej ręce tarczę, a w prawej, wzniesionej nad głową, miecz.
Swój klimat Starówka zawdzięcza licznym restauracjom, kawiarniom, galeriom, sklepom z pamiątkami wystawiającym towar przed wejściem, stukotowi kopyt koni zaprzężonych do dorożek oraz wszelkiej maści artystom, od malarzy do magików, którzy prezentują swoje umiejętności pod gołym niebem.
Na południowym krańcu Starego Miasta, na skraju skarpy wiślanej stoi Zamek Królewski. Jest zbudowany na planie pięciokąta z dziedzińcem w środku. Nad głównym wejściem wznosi się kwadratowa wieża zegarowa z szarą kopułą. Ściany zamku i dach są czerwone, jedynie fasada od strony Wisły ma kolor szaropiaskowy.
Przed zamkiem rozciąga się Plac Zamkowy. Tu stoi najstarszy pomnik w stolicy – kolumna króla Zygmunta III Wazy, nazywana w skrócie kolumną Zygmunta. Odlany z brązu ponad dwumetrowy król, ubrany w zbroję, płaszcz i koronę, trzyma w prawej ręce szablę, a w lewej krzyż. Rzeźba stoi na kilkunastometrowej kolumnie.
U podnóża zamku na skarpie znajduje się XVIII-wieczny trójskrzydłowy Pałac pod Blachą, połączony z zamkiem biblioteką. Jego ściany są białe, a dach, pokryty miedzianą blachą, jest zielonkawy.
Od strony zamku budynek ma dwie kondygnacje, a od skarpy – cztery.
Warto wiedzieć
Od strony Wisły do zamku przylegają XIX-wieczne Arkady Kubickiego, tworzące taras wzdłuż fasady saskiej. Ocalałe w czasie wojny, w późniejszych latach stopniowo niszczały. Po odbudowie zostały otwarte w 2009 r.

321 KB
23 mar 19 13:40

Trasa muzealna w Wieliczce.jpg

1,2 MB
23 mar 19 13:29

Wieliczka_Królewskie kopalnie soli w Bochni i Wiel iczce_mp3.mp3

Połowa XIII w. W Bochni, a niedługo potem w Wieliczce zostaje odkryta sól kamienna. Powstają pierwsze szyby. Niebawem zostaje utworzone przedsiębiorstwo Żupy (czyli kopalnie) Krakowskie, obejmujące Bochnię i Wieliczkę. Zarząd otrzymuje siedzibę w wybudowanym w Wieliczce zamku, zwanym Żupnym. Zamek rozbudowuje się w kolejnych wiekach.
Koniec XIV w. Żupy przynoszą 1/3 dochodów skarbu państwa.
1772. Żupy Krakowskie zajmują wojska austriackie. Pod panowaniem Austrii następuje olbrzymi wzrost produkcji. Dla zwiedzających kopalnię zostaje wytyczona trasa podziemna.
1945. Bombardowanie wojsk radzieckich powoduje ogromne zniszczenia w Zamku Żupnym.
1951. W wielickiej kopalni powstaje Muzeum Żup Krakowskich. 15 lat później następuje otwarcie podziemnej ekspozycji.
1964. W Wieliczce zaprzestaje się wydobycia soli kamiennej, a w 1996 r. – jakiejkolwiek eksploatacji złoża. Odtąd wyrobiska są użytkowane dla celów turystycznych, muzealnych i leczniczych.
1976. Rozpoczyna się restauracja Zamku Żupnego. Od 1996 r. zamek jest dostępny dla zwiedzających.
1981. Najstarsza część kopalni w Bochni staje się zabytkiem. W 1990 r. cała kopalnia przekształca się w obiekt turystyczny i uzdrowiskowy.
Dziś
Kopalnie soli w Wieliczce i Bochni to prawdziwe podziemne labirynty, złożone z szybów, chodników, pochylni i komór. W każdej kopalni znajduje się dziewięć poziomów (najgłębsze ponad 300 m pod powierzchnią). Panuje w nich stała temperatura 14–16 stopni Celsjusza i duża wilgotność.
W kopalni w Wieliczce wytyczono kilka tras dla zwiedzających. Najpopularniejszą z nich jest 3-kilometrowa trasa turystyczna, poprowadzona na poziomach I–III (od 60 do 135 m pod ziemią). Idąc nią, pokonujemy blisko 3 km korytarzy, 800 schodów i zwiedzamy ponad 20 komór – grot powstałych po wydobyciu soli. Oglądamy narzędzia i maszyny, używane w kopalni na przestrzeni wieków, oraz podziemne świątynie, m.in. Kaplicę św. Kingi, pokazujące, jak ważna dla górników była religia.
Kaplica św. Kingi, najpiękniejsza i najbardziej znana komora w kopalni, powstała po wydobyciu wielkiej bryły solnej. Jej długość wynosi 54 m, szerokość – 18 m, a wysokość – 12 m. Ściany, podłoga i sufit są szare – to kolor nieoczyszczonej soli kamiennej. Wszystko w tym pomieszczeniu zostało wykonane z soli: rzeźbiona posadzka, schody z balustradą i płaskorzeźby pokrywające ściany. Z sufitu zwieszają się żyrandole z kryształów soli. Na ołtarzu stoi św. Kinga, również wyrzeźbiona w bryle soli.
W kopalni w Bochni możemy obejrzeć komorę Ważyn o długości 500 m – największe w Europie podziemne pomieszczenie wykonane przez człowieka – a także przejechać się podziemną kolejką, przeprawić się łodzią przez jedną z komór zalanych solanką lub zjechać 140-metrową zjeżdżalnią w jednej z pochylni.
W obu kopalniach, ze względu na panujący tu mikroklimat, utworzono uzdrowiska. W Wieliczce w centrum miasta wznosi się Zamek Żupny. Mieści się w nim Muzeum Żup Krakowskich, w którym możemy obejrzeć zbiory archeologiczne, dawne dokumenty, a także kolekcję solniczek. Na dziedzińcu zamku znajduje się najstarszy szyb w Wieliczce

2,3 MB
23 mar 19 13:28

Wokół jeziora Wigry.png

0,8 MB
23 mar 19 13:22

Wigry_Klasztor pokamedulski_mp3.mp3

Jezioro Wigry leży w północno-wschodniej Polsce, w woj. podlaskim, niedaleko Suwałk. Ma nieregularny kształt, z licznymi zatokami i półwyspami. Na jednym z nich, wysuniętym daleko w głąb jeziora, na tle błękitu wód i zieleni roślinności wznoszą się zabudowania klasztorne zakonu kamedułów.
W przeszłości
1667. Król Jan Kazimierz nadaje kamedułom – zakonowi pustelników – wyspę na jeziorze Wigry. Powstaje drewniany klasztor; wkrótce trawi go pożar.
Przełom XVII i XVIII w. Kameduli usypują groblę łączącą wyspę z lądem, a następnie dwa tarasy: 12 i 16 m nad poziomem lustra jeziora. Na nich budują z cegły kościół, erem, czyli domy-pustelnie, oraz inne budynki. Całość otaczają murem oporowym.
1796. Władze pruskie konfiskują dobra zakonu. W klasztorze zostaje utworzone biskupstwo; później kościół przejmuje parafia. Następuje ubożenie i niszczenie obiektu, największe w czasie obu wojen światowych.
1945. Rozpoczyna się stopniowa rekonstrukcja.
Lata 70. Ministerstwo Kultury i Sztuki bierze w dzierżawę pokamedulskie budynki i przeznacza je na Dom Pracy Twórczej. W 2010 r. powracają do Kościoła.
1999. Wigierski klasztor odwiedza papież Jan Paweł II.
Dziś
Do klasztoru wchodzimy po wysokich schodach. Jesteśmy na górnym tarasie. Zwiedzamy Dom Kanclerski, w którym mieszczą się Apartamenty Papieskie, przygotowane na pobyt Jana Pawła II. Wychodzimy na plac przed kościołem. Po prawej stronie w tzw. Domu Królewskim znajduje się restauracja. Przed nami – wejście do kościoła. Prowadzą do niego schody.
Świątynię zbudowano na planie krzyża o wymiarach 56x30 m. Wysokość sklepienia wynosi ponad 17 m. Zewnętrzne ściany i dwie prostokątne wieże są biało-różowe, a blaszane kopuły i dach – szare. Zabudowania otaczające kościół mają białe ściany; dachy są pokryte czerwoną dachówką.
Na tyłach kościoła znajduje się brama prowadząca do eremu. Przez nią przechodzimy na dziedziniec. Po obu stronach stoją domy-pustelnie, zwrócone bokiem do alei. Są niewielkie, mają białe ściany i czerwone dachy. Przy każdym znajduje się ogródek. Ongiś domki były wyposażone bardzo skromnie. Bracia zakonni spali na siennikach wypchanych słomą, przykryci szorstkim kocem. Dziś jest tu hotel.
Naprzeciw bramy prowadzącej do eremu wznosi się prostokątna, kilkukondygnacyjna wieża zegarowa.
Przez inną bramę schodzimy na niższy taras. Znajdujemy się w alejce prowadzącej jeszcze niżej w dół.
Po lewej stronie mamy mur okalający taras górny, a po prawej – pojedynczy rząd domów-pustelni.
Warto wiedzieć
U stóp klasztornego wzgórza znajduje się przystań Żeglugi Mazurskiej. Rejsy po jeziorze Wigry mogą być łączone z przejazdem Wigierską Kolejką Wąskotorową.

1,1 MB
23 mar 19 13:20

Władysławowo_Latarnia morska na Rozewiu_mp3.mp3

1669. Na szwedzkiej mapie Zatoki Puckiej przylądek Rozewie jest oznaczony jako miejsce palenia ognia, ułatwiającego nawigację morską.
Początek XIX w. Statki płynące do Gdańska mylą nocą Rozewie z Helem i osiadają na mieliznach przy Mierzei Helskiej. Zapada decyzja o budowie nowoczesnej latarni.
1822. Latarnia po raz pierwszy wysyła sygnał świetlny. Jego źródłem są specjalne lampy, w których pali się olej rzepakowy.
2 poł. XIX w. Wzrasta liczba statków płynących do Gdańska. Znowu zdarzają się pomyłki. Ma im zapobiec postawienie nowej latarni w pobliżu starej i emitowanie podwójnego światła. Od 1875 r. świecą równocześnie dwie latarnie, co pozwala łatwo odróżnić Rozewie od Helu. Źródłem światła są lampy naftowe (w starej latarni od 1877 r.).
1910. Rosnący od strony morza las bukowy zaczyna zasłaniać światło starej latarni, w związku z czym zostaje ona podwyższona i wyposażona w nowe oświetlenie elektryczne o unikalnej charakterystyce świecenia. Nowa latarnia służy odtąd jedynie jako wieża obserwacyjna oraz miejsce lokalizacji anteny radaru WOP.
1963. Powstaje Muzeum Latarnictwa Morskiego jako oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
1978. Las po raz kolejny zasłania światło. Latarnia znów zostaje podwyższona i otrzymuje nowoczesne źródło światła.
Dziś
Latarnia ma wysokość prawie 33 m. W jej konstrukcji wyraźnie widać trzy etapy rozwoju. Dolna, najstarsza część, w kształcie uciętego stożka, ma 20 m wysokości i jest najszersza. Zbudowano ją z cegieł i otynkowano na piaskowy kolor. Środkowa część, również w kształcie uciętego stożka, ma 5 m wysokości i jest wykonana z pomalowanego na czerwono metalu. Najmłodsza część latarni, o wysokości 8 m, także z metalu pomalowanego na czerwono, ma kształt walca. Na niej znajduje się laterna, czyli oszklone pomieszczenie z reflektorami i aparaturą emitującą światło, przykryte białym daszkiem.
Wokół latarni na trzech poziomach biegną balkoniki. Każdy wskazuje miejsce, gdzie znajdowało lub znajduje się źródło światła. Najwyższy balkonik biegnie wokół współczesnej laterny, środkowy – w miejscu połączenia górnej i środkowej części latarni, a najniższy, udostępniony dla zwiedzających – na wysokości połączenia części dolnej i środkowej.
Wewnątrz latarni spiralne strome schody prowadzą na jej szczyt. Wchodząc, oglądamy ekspozycję Muzeum Latarnictwa. Składają się na nią zdjęcia, rysunki i modele latarń, stare reflektory, światła nawigacyjne oraz inne eksponaty. W laternie znajduje się źródło światła – obrotowy, dwustronny panel z 20 reflektorami po każdej stronie. Obecnie wykorzystuje się po osiem reflektorów z każdej strony, które rozbłyskują na 0,1 sekundy co 2,9 sekundy. Światło to jest widoczne z 48 km.
Obok latarni stoi budynek z ceglanym kominem – stara maszynownia, stanowiąca dawniej źródło prądu dla latarni. Można tu zobaczyć m.in. generator prądu napędzany maszyną parową oraz aparaturę sterującą maszynownią.
Warto wiedzieć
Według przekazu przedwojennego latarnika Leona Wzorka w rozewskiej latarni powstała powieść Stefana Żeromskiego „Wiatr od morza”. Nie jest to prawda – w trakcie pisania autor tylko odwiedził latarnię. Niemniej jednak nosi ona jego imię.

1,2 MB
23 mar 19 13:17

Wrocław_Hala stulecia_mp3.mp3

Hala Stulecia wygląda jak statek kosmiczny z filmów science-fiction. Większość jej ścian ma kształt łuków lub okręgów. Budowla składa się z dwóch części: podstawy i kopuły. Podstawa, czyli dolna część, jest wzniesiona na planie czterech połączonych kół, co daje figurę zbliżoną do rombu. Długość i szerokość tej części wynoszą mniej więcej 95 m. W jej trzech narożnikach znajdują się kwadratowe hale wyjściowe – jedyne pomieszczenia, w których znajdziemy kąty proste! W czwartym (zachodnim) narożniku wznosi się dwukondygnacyjna owalna hala wejściowa. Na zewnątrz wejście do hali otaczają kolumny, wzniesione na planie półokręgu.
Nad podstawą budowli znajduje się kopuła o średnicy 67 i wysokości 23 m. Opiera się na czterech gigantycznych filarach w kształcie arkad widocznych wewnątrz budynku. Kopuła jest skonstruowana z nałożonych na siebie niskich walców o malejącej średnicy. W każdym kolejnym pierścieniu umieszczono okna, dzięki czemu wnętrze jest dobrze oświetlone.
Halę wybudowano z żelbetu (zbrojonego betonu – materiału sprężystego i znacznie lżejszego od stali, na początku XX w. jeszcze mało znanego i budzącego obawy co do wytrzymałości). Jej elewacje mają kolor jasnego piasku, a dachy są ciemnoszare.
Wnętrze Hali Stulecia składa się z ogromnej, położonej centralnie sali oraz obiegających ją kuluarów.
Odbywają się tu zawody sportowe, imprezy kulturalne i rozrywkowe, w tym koncerty (obiekt ma znakomitą akustykę), wystawy, targi, kongresy i konferencje. Budynek może pomieścić 10 000 widzów.
Od północy do hali przylega betonowa pergola w kształcie połowy elipsy o długości 640 m. Składa się z dwóch rzędów kolumn przykrytych kratownicą, po której pnie się bujna roślinność. Pomiędzy kolumnami biegnie żwirowa ścieżka. Pergola okala fontannę. Jest to największa fontanna w Polsce i jedna z największych w Europie. Ma kształt półelipsy o powierzchni 230 m kw. Na jej dnie umieszczono 800 punktów świetlnych i 300 dysz wodnych. W ciepłych porach roku można podziwiać wodne widowisko połączone z muzyką. Zimą fontanna zamienia się w lodowisko.
Warto wiedzieć
Na otwarcie hali umieszczono specjalnie dla niej zaprojektowane i wykonane przez firmę Sauer organy o 222 rejestrach i 16 706 piszczałkach, wtedy największe na świecie. Zniszczone w latach powojennych, obecnie częściowo są wykorzystywane we wrocławskiej archikatedrze. Piszczałki, które się tam nie zmieściły, zamontowano w instrumencie na Jasnej Górze.

1,3 MB
23 mar 19 13:15

Wrocław_Historyczny zespół miejski_mp3.mp3

Wrocław leży w woj. dolnośląskim, nad Odrą. W skład historycznego zespołu miasta wchodzą: Ostrów Tumski, położony na północnym brzegu Odry, Stare i Nowe Miasto, znajdujące się na południowym brzegu rzeki, oraz wyspy odrzańskie w tym rejonie.
Ostrów Tumski to niewielki obszar skupiony wzdłuż ul. Katedralnej. Stoją przy niej jedno- lub dwupiętrowe kamieniczki z jasnymi fasadami i czerwonymi spadzistymi dachami. Z niewielkimi budynkami kontrastuje potężna Archikatedra św. Jana Chrzciciela. Ma długość 100, szerokość 45 i wysokość 23 m. W fasadzie wznoszą się dwie 91-metrowe wieże, wybudowane na planie kwadratów i nakryte strzelistymi iglicami z blachy w kolorze zielonkawym. Prezbiterium świątyni otoczone jest kaplicami.
Na zachód od Ostrowa Tumskiego na Odrze leży sześć wysepek, z których największą jest wyspa Piasek.
Stare Miasto ma kształt zbliżony do koła. Jego centralnym punktem jest Rynek o wymiarach 213x178 m. Na środku znajduje się zabudowa w kształcie czworokąta, składająca się z Ratusza, Nowego Ratusza i kamienic. Stojące wokół Rynku kamieniczki są wąskie, kilkukondygnacyjne, nakryte czerwonymi spadzistymi dachami.
Ratusz znajduje się w południowo-wschodnim narożniku zabudowy śródrynkowej. Składa się z trzech części na planie prostokątów, przylegających do siebie dłuższymi bokami. W północno-zachodnim narożniku wznosi się wieża o wysokości 66 m, wybudowana w dolnej części na planie kwadratu, a w górnej – ośmioboczna. Każdą część ratusza przykrywa osobny dach. W środkowej części jest on ozdobiony wzorem czerwono-zielonej szachownicy. Fasada jest podzielona na trzy części i bogato zdobiona.
Nad Starym Miastem górują kościoły: Katedra św. Marii Magdaleny, zbudowana z cegły, z dwiema wieżami w kształcie prostopadłościanów, oraz Bazylika św. Elżbiety z potężną wieżą o wysokości ponad 90 m. Obie świątynie, podobnie jak Ratusz, mają spadziste dachy w charakterystyczną czerwono-zieloną szachownicę.
Nowe Miasto leży na wschód od Starego Miasta, na południowym brzegu Odry, naprzeciw Ostrowa Tumskiego. Na jego obszarze w Parku Słowackiego znajduje się rotunda, w której można podziwiać XIX-wieczną Panoramę Racławicką, przedstawiającą najważniejszą dla Polaków bitwę powstania kościuszkowskiego. Obraz o wymiarach 15x114 m jest zawieszony na ścianach wokół okręgu o średnicy 38 m.
Warto wiedzieć
Ze względu na dużą ilość mostów i kładek Wrocław jest nazywany Wenecją Północy

1,1 MB
23 mar 19 13:12

Zamość_Stare miasto_mp3.mp3

1580. Kanclerz i hetman wielki koronny Jan Zamoyski zakłada miasto Zamość. Opracowanie jego planu i realizację powierza Włochowi Bernardo Morando. Budowa miasta na tzw. surowym korzeniu rozpoczyna się w 1581 r. i trwa 25 lat. Najpierw powstają pałac kanclerski, arsenał i mur obronny, następnie bastiony, kościoły: katolicki (obecnie katedra), ormiański, grecki i synagoga oraz trzy rynki, kamienice i ratusz.
1589. Zamość staje się stolicą Ordynacji Zamojskiej.
1594. Zamoyski zakłada akademię, czwartą po Krakowie, Poznaniu i Wilnie. Uczelnia funkcjonuje do 1784 r.
1639–51. Trwa przebudowa ratusza; budowla zyskuje monumentalne schody w kształcie wachlarza.
1648. Twierdza wytrzymuje oblężenie wojsk kozackich i tatarskich pod wodzą Chmielnickiego, a osiem lat później odpiera najazd Szwedów.
1809. Zamość, będący po rozbiorach w rękach Austriaków, zostaje zdobyty przez księcia Józefa Poniatowskiego. W 1813 r. poddaje się Rosjanom dopiero po 9-miesięcznych szturmach.
1821. Rząd kongresowego Królestwa Polskiego odkupuje Zamość od właścicieli i modernizuje twierdzę, ale już w 1866 r. Rosjanie wysadzają w powietrze większość umocnień obronnych. Zachowuje się jedynie bastion VII z fragmentem murów.
Dziś
Stare Miasto w Zamościu jest zbudowane w oparciu o renesansową koncepcję miasta idealnego – doskonale symetrycznego, uporządkowanego i przestronnego. Początkowo miasto ma powstać na planie regularnego sześcioboku. Ponieważ jednak Jan Zamoyski postanowił włączyć w jego obręb swoją siedzibę, kształt Starego Miasta jest nieregularny – to wydłużony pięciobok o wymiarach 850x650 m.
Plan miasta odwzorowuje sylwetkę człowieka. Głową jest Pałac Zamoyskich, a kręgosłupem – biegnąca z zachodu na wschód ulica Grodzka. Bastiony, które niegdyś wraz z murem otaczały miasto, stanowiły ręce i nogi. Płuca to katedra i Akademia Zamojska, a serce – Rynek Wielki. Symetrycznie na północ i południe od reprezentacyjnego Rynku Wielkiego leżą rynki handlowe: Solny i Wodny. Ten układ urbanistyczny zachował się do dziś.
Sercem Starego Miasta jest jak dawniej Rynek Wielki – kwadratowy plac o boku długości 100 m.
W północnej pierzei rynku pyszni się piękny ratusz – symbol miasta. Jest to sześcienny, trójkondygnacyjny budynek o różowo-beżowych ścianach, z ozdobnymi podcieniami i attykami (czyli ściankami wieńczącymi od góry fasadę budynku). Ponad ratuszem wznosi się 52-metrowa wieża, czworoboczna w dolnej i ośmioboczna w górnej części, przykryta strzelistą, zieloną kopułą. Po każdej (oprócz północnej) stronie rynku stoi po osiem kamienic w pastelowych kolorach, z podcieniami, dekoracyjnymi attykami oraz innymi zdobieniami.
Zamojska katedra ma białe ściany i czerwony dach. Została zbudowana na planie prostokąta. Jej środkowa część – nawa główna – jest wyższa od naw bocznych. Wymiary świątyni (45x30 m) stanowią piętnastokrotne pomniejszenie XVI-wiecznego Zamościa.
Na wschodnim skraju, czyli „w nogach” Starego Miasta, zachowały się fragmenty murów otaczających dawny Zamość i jeden z siedmiu bastionów.

0,8 MB
23 mar 19 13:09

Żelazowa Wola_Dom urodzenia Fryderyka Chopina_mp3.mp3

Żelazowa Wola leży w woj. mazowieckim, koło Sochaczewa, nad rzeką Utratą, 50 km na zachód od Warszawy.
W przeszłości
1802. Rodzina Skarbków kupuje wieś Żelazowa Wola i dwór z dwiema oficynami. Mieszka w nim hr. Ludwika Skarbkowa z dziećmi, których guwernerem zostaje przybyły z Francji Mikołaj Chopin. Domem zarządza Justyna Krzyżanowska, krewna Skarbków.
1806. Mikołaj Chopin bierze ślub z Justyną Krzyżanowską. Małżeństwo zajmuje lewą oficynę.
1810. Na świat przychodzi Fryderyk Chopin. W tym samym roku rodzina wyprowadza się do Warszawy.
Lata 20. XIX w. Chopinowie kilkakrotnie odwiedzają Skarbków z okazji świąt lub spędzają tu lato.
1834. Po śmierci najmłodszego syna Ludwiki Skarbkowej majątek przechodzi w obce ręce. Pod koniec XIX w. w miejscu urodzenia Chopina znajduje się magazyn gospodarczy.
1918. Żelazowa Wola zostaje rozparcelowana pomiędzy okolicznych chłopów. Z dawnego dworu istnieje już tylko lewa oficyna.
1928. Towarzystwo Przyjaciół Domu Chopina z Warszawy i Komitet Chopinowski z Sochaczewa kupują oficynę i ziemię wokół budynku. Trzy lata później następuje otwarcie muzeum.
1953. Opiekę nad domem Chopina obejmuje Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Od 2005 r. sprawuje ją Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Dziś
Na teren muzeum wchodzimy przez współcześnie wzniesiony budynek Preludium. Jego ściany są przeszklone, a pionowe elementy zewnętrznej elewacji upodabniają go do klawiatury fortepianu. Tu znajduje się m.in. wypożyczalnia audioprzewodników.
Idziemy główną aleją parku do dawnej oficyny, w której urodził się Fryderyk Chopin. Jest to murowany i otynkowany na biało parterowy budynek, zbudowany na planie prostokąta. Od frontu ma ganek z dwiema kolumnami, zwieńczony trójkątnym szczytem. Ściany porasta dzikie wino. Dach jest pokryty gontem.
Ekspozycja wewnątrz oficyny ma charakter symboliczny, ponieważ dawny rozkład wnętrz jest nieznany. Odtworzono klimat polskiego dworku z początku XIX w. W sypialni dwa strumienie światła wydobywają z półmroku klawiaturę fortepianu i portret kompozytora.
Park otaczający dworek ma kształt pięciokąta, którego jednym z boków jest Utrata. Rośnie tu ok. 10 000 gatunków i odmian roślin, w tym drzewa i krzewy z całego świata. System nagłośnienia pozwala słuchać muzyki Chopina nawet w najdalszych miejscach. Można się również zapoznać z informacjami o obiektach znajdujących się w parku. Oprócz pomników kompozytora są to nowoczesne architektonicznie budynki, w dużej mierze przeszklone, oraz dwa malownicze mostki.
Warto wiedzieć
W każdą niedzielę od maja do końca września odbywają się tu koncerty chopinowskie, a w każdą sobotę lipca i sierpnia – recitale młodych pianistów.

253 KB
23 mar 19 13:09