4 Pułk Lotniczy - oddział lotnictwa Wojska Polskiego II RP.

Pułk sformowany został w maju 1924 na lotnisku w Toruniu. Swój rodowód wywodził z Toruńskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych.
Na przełomie 1923 i 1924 zmieniła się koncepcja szkolenia pilotów i obserwatorów. Przeważyły tendencje unifikacyjne polegające na postawieniu na wszechstronność szkolonego personelu lotniczego. Postanowiono przebudować istniejący system szkolenia i częściowo zlikwidować istniejące szkoły różnego typu. Decyzją likwidacji objęto między innymi Toruńską Szkołę Obserwatorów, a na jej miejsce stworzono 4 Pułk Lotniczy. Pierwszym dowódcą został dotychczasowy komendant szkoły płk pil. Roman Florer.

Organizacja pułku przebiegała przez cały rok 1924. Wg ówczesnych planów miano utworzyć dwa dywizjony po dwie eskadry każdy (miały to być 41, 42, 42 i 44 eskadra). Z powodu braku sprzętu eskadry otrzymały pozostałe po Szkole samoloty różnych typów, a pierwszy personel wywodził się z instruktorów szkoły. Dopiero na wiosnę 1925 pułk otrzymał nowe samoloty Potez XXV.

W 1926 nastąpiły kolejne zmiany w organizacji pułku. Utworzona została 116 Eskadra Myśliwska, którą wkrótce przemianowano na 142 Eskadrę. Dotychczasowa 44 eskadra została przemianowana najpierw na 115 Eskadrę Myśliwską, a wkrótce na 141 Eskadrę Myśliwską. 43 Eskadrę została rozwiązana. Nastąpiła także wymiana samolotów. Eskadry obserwacyjne (liniowe) uzupełniono nowymi Potezami XXV i XXVII, a eskadrę myśliwską wyposażono w samoloty Spad 61C1. W latach 1926-1930 nastąpiła rozbudowa garnizonu lotniczego w Toruniu będącego główną siedzibą pułku, aż do 1939.

Wiosną 1939 Sztab Lotniczy, w oparciu o wytyczne gen. bryg. Józefa Zająca, zmodyfikował założenia planu rozbudowy lotnictwa wojskowego, zatwierdzonego w 1937 przez Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu. Zgodnie z nowymi założeniami organizacja 4 Pułku Lotniczego w dniu 1 kwietnia 1942 miała wyglądać następująco:

jedna eskadra rozpoznawcza a. 10 samolotów PZL-46 "Sum"
jeden dywizjon obserwacyjny a. dwie eskadry = 21 samolotów LWS-3 "Mewa"
jeden dywizjon myśliwski a. dwie eskadry = 22 samoloty nieustalonego typu, prawdopodobnie PZL-50 "Jastrząb", PZL-45 "Sokół", francuskie Morane-Saulnier MC-406, brytyjskie Hawker "Hurricane" lub inne [1].
W sierpniu 1939 przeprowadzona została mobilizacja alarmowa. W jej wyniku istniejące eskadry lotnicze uzupełnione zostały do etatów wojennych, zorganizowane zostały pododdziały służb i baza lotnicza. Po zakończeniu mobilizacji 4 Pułk Lotniczy został zlikwidowany.

Pododdziały wystawione przez 4 Pułk Lotniczy w mobilizacji alarmowej 1939

III/4 Dywizjon Myśliwski
141 Eskadra Myśliwska
142 Eskadra Myśliwska
41 Eskadra Rozpoznawcza
42 Eskadra Rozpoznawcza
43 Eskadra Obserwacyjna
46 Eskadra Obserwacyjna
Pluton Łącznikowy Nr 7
Pluton Łącznikowy Nr 8
24 kompania obsługi węzła lotnisk
24 kolumna samochodów ciężarowych lotnictwa
24 pluton telefoniczny lotnictwa bombowego
5 kompania lotniskowa (dowództwo, 81, 82, 83 pluton wartowniczy lotniskowy, 81, 82 pluton lotniskowy)
801 pluton armat przeciwlotniczych - por. obs. L. Kozłowski
802 pluton armat przeciwlotniczych - por. kpt. obs. W. Malinowski
81 stacja meteorologiczna
166 samodzielny patrol meteorologiczny
4 pododdział portowy
1 ruchomy park lotniczy
Baza Lotnicza Nr 4 (dowództwo, kwatermistrzostwo, kompania wartownicza, dywizjon szkolny [eskadra szkolna i eskadra treningowa], eskadra zapasowa, oddział portowy z kompanią portowa, 2 parki lotnicze)
Kadra pułku [edytuj]
Dowódcy:

Ppłk. Władysław Hellerpłk pil. Roman Florer (V 1924 - X 1925)
ppłk Jan Kieżun (XI 1925 - I 1927)
ppłk August Menczak (II 1927 - I 1931)
ppłk obs. Władysław Heller (I 1931 - IV 1934)
płk dypl. pil. inż. Stanisław Kuźmiński (IV 1934 - V 1936)
płk Bolesław Stachoń (V 1936 - VIII 1939)
Oficerowie:

por. lek. Henryk Julian Levittoux
kpt. Eugeniusz Guttmejer
por. obs. Jan Schram
ppłk pil. Stanisław Skarżyński