Wykorzystujemy pliki cookies i podobne technologie w celu usprawnienia korzystania z serwisu Chomikuj.pl oraz wyświetlenia reklam dopasowanych do Twoich potrzeb.

Jeśli nie zmienisz ustawień dotyczących cookies w Twojej przeglądarce, wyrażasz zgodę na ich umieszczanie na Twoim komputerze przez administratora serwisu Chomikuj.pl – Kelo Corporation.

W każdej chwili możesz zmienić swoje ustawienia dotyczące cookies w swojej przeglądarce internetowej. Dowiedz się więcej w naszej Polityce Prywatności - http://chomikuj.pl/PolitykaPrywatnosci.aspx.

Jednocześnie informujemy że zmiana ustawień przeglądarki może spowodować ograniczenie korzystania ze strony Chomikuj.pl.

W przypadku braku twojej zgody na akceptację cookies niestety prosimy o opuszczenie serwisu chomikuj.pl.

Wykorzystanie plików cookies przez Zaufanych Partnerów (dostosowanie reklam do Twoich potrzeb, analiza skuteczności działań marketingowych).

Wyrażam sprzeciw na cookies Zaufanych Partnerów
NIE TAK

Wyrażenie sprzeciwu spowoduje, że wyświetlana Ci reklama nie będzie dopasowana do Twoich preferencji, a będzie to reklama wyświetlona przypadkowo.

Istnieje możliwość zmiany ustawień przeglądarki internetowej w sposób uniemożliwiający przechowywanie plików cookies na urządzeniu końcowym. Można również usunąć pliki cookies, dokonując odpowiednich zmian w ustawieniach przeglądarki internetowej.

Pełną informację na ten temat znajdziesz pod adresem http://chomikuj.pl/PolitykaPrywatnosci.aspx.

Nie masz jeszcze własnego chomika? Załóż konto

Z archiwum IPN - ''Mogiłka'' (2010) (27m48s).avi

krzysztofk149 / Z archiwum IPN - TVP3 Lublin / Z archiwum IPN - ''Mogiłka'' (2010) (27m48s).avi
Download: Z archiwum IPN - ''Mogiłka'' (2010) (27m48s).avi

231,59 MB

Czas trwania: 27 min 48 s

0.0 / 5 (0 głosów)
obrazek

W okresie okupacji niemieckiej, jak i w latach narodzin systemu władzy komunistycznej w Polsce Lubelszczyzna była miejscem szczególnej koncentracji oddziałów partyzanckich. Jednym z żołnierzy konspiracji antykomunistycznej był tam Jan Turzyniecki „Mogiłka” pochodzący z okolic Tomaszowa Lubelskiego.

„Mogiłka” nie brał udziału w walkach wojny 1939 r. Mieszkał w Tomaszowie Lubelskim i tu pracował jako hydraulik i ślusarz. Jego losy splotły się ze strukturami konspiracyjnymi poniekąd przypadkowo. Wiosną 1941 r. na polecenie grupy członków Batalionów Chłopskich dorobił dla nich klucz przy pomocy którego włamali się oni do niemieckiego sklepu. W wyniku dochodzenia niemieckich władz Turzynieckiego aresztowano i osadzono w miejscowym areszcie. Przebywał w nim do momentu ucieczki w grudniu 1941 r. Od tego czasu Mogiłka zmuszony był do ciągłego ukrywania się. Wtedy to nawiązał kontakt ze strukturami samoobrony chłopskiej, a następnie Batalionów Chłopskich.

W 1942 r. Jan Turzyniecki został członkiem Armii Krajowej. Jednostką do której ostatecznie został wcielony była 3 Kompania Leśna dowodzona przez porucznika Witolda Kopcia Ligotę. Jednostka ta wiosną 1944 r. stała się częścią wschodniego odcinka obrony przeciwukraińskiej, był to bowiem okres wzmożonych walk pomiędzy oddziałami AK i BCh oraz oddziałami UPA na pograniczu powiatów tomaszowskiego i hrubieszowskiego. Po wkroczeniu na te obszary armii sowieckiej Mogiłka został zdemobilizowany i powrócił do Tomaszowa Lubelskiego. Tam jednak popadł w konflikt z miejscowym funkcjonariuszem MO, dlatego też postanowił zmienić środowisko i miejsce pobytu. Wkrótce wyjechał na Pomorze Gdańskie, by ostatecznie zatrzymać się w Sopocie. Tam, wiosną 1946 r. funkcjonowała już spora grupa byłych konspiratorów z dawnego powiatu tomaszowskiego, w tym również były dowódca „Mogiłki” – Zenon Jachymek „Wiktor”. To on ze swych dawnych podkomendnych stworzył grupę bojową, do której wszedł także Turzyniecki. Jednak już wiosną 1947 r. miejscowy urząd bezpieczeństwa wpadł na ślad tej organizacji i zaczęły się aresztowania. Turzynieckiemu udało się wyjechać z Sopotu i po raz kolejny powrócić do Tomaszowa, gdzie w kwietniu 1947 r. ujawnił się i próbował powrócić do normalnego życia. Jego pomorska działalność wkrótce jednak dała o sobie znać. Na początku 1948 r w Gdańsku wydano list gończy za Turzynieckim. Ponownie był zmuszony do ukrywania się. Wówczas nawiązał kontakt z Janem Leonowiczem „Burtą” i został przyjęty do jego oddziału, który przeprowadzał liczne akcje partyzanckie wymierzone w państwowy aparat bezpieczeństwa. Z czasem jego pozycja w oddziale rosła. Został dowódcą jednego z patroli i jednocześnie zastępcą dowódcy oddziału.

Kres działalności tego oddziału nastąpił dopiero we wrześniu 1959 r. Samego „Mogiłkę” ujęto natomiast w maju 1953 r. Po trwającym 11 miesięcy brutalnym śledztwie Turzynieckiego osądzono i skazano na wielokrotną karę śmierci. Sąd Wojskowy zamienił ten wyrok w 1955 r. na 12 lat pozbawienia wolności. „Mogiłka” wyszedł na wolność w czerwcu 1964 r. jako wrak człowieka.

Komentarze:

Nie ma jeszcze żadnego komentarza. Dodaj go jako pierwszy!

Aby dodawać komentarze musisz się zalogować

Archiwa IPN skrywają dokumenty, które na burzliwe dzieje Polski pozwalają spojrzeć pełniej. Odkrywają dramatyczne losy bohaterów, których losy do tej pory były przemilczane. Pozwalają wypełnić białe plamy najnowszej historii o fakty i ludzi, którzy odegrali w niej kluczową rolę.

Scenariusz filmów: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Realizacja: Adam Sikorski. Produkcja TVP S.A. Oddział w Lublinie przy współpracy IPN Oddział w Lublinie

Niekompletna lista odcinków:

ZAPORCZYCY
Filmowy dokument o powojennej epopei najbardziej znanego na Lubelszczyźnie oddziału partyzanckiego mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”, który od wiosny 1945 do wiosny 1947 r. przeprowadził ponad 600 akcji zbrojnych, staczając około 60 większych walk z siłami resortu bezpieczeństwa. Świadkowie oraz historycy IPN opisują narastający od lipca 1944 r. terror komunistycznej władzy wymierzony w środowisko żołnierzy Armii Krajowej na Lubelszczyźnie. Celem tego terroru była całkowita fizyczna likwidacja środowiska niepodległościowego. Represje spowodowały, że lasy na nowo zapełniły się partyzantami, którzy woleli ginąć z bronią w ręku, niż stać się bezbronnymi ofiarami ubeckich katowni.
Rok produkcji: 2006

WOŁYNIAK
Film ukazujący postać kpt. Józefa Zadzierskiego ps. „Wołyniak”, partyzanckiej legendy Lasów Janowskich i terenów położonych nad środkowym Sanem. Związany z nurtem konspiracji narodowej, walczył w zgrupowaniu oddziałów Narodowej Organizacji Wojskowej, dowodzonym przez „Ojca Jana”, a od grudnia 1943 r. samodzielnie – chroniąc polskie wsie przed Niemcami i UPA. W lipcu 1944 r. stanął na czele zorganizowanej przez siebie Milicji Obywatelskiej w Leżajsku. Uwięziony przez NKWD (wrzesień 1944), zbiegł z transportu na Wschód. Zorganizował oddział walczący na dwa fronty: z władzą komunistyczną i Ukraińcami. Rozbił kilka posterunków milicji w terenie. Z powodu gangreny rany odniesionej w potyczce z KBW w grudniu 1946 r. popełnił samobójstwo.
Rok produkcji: 2007

ŻELAZNY
Film poświęcony działalności dwóch dowódców partyzanckich: Leona Taraszkiewicza ps. „Jastrząb” i jego brata Edwarda Taraszkiewicza ps. „Żelazny”, których oddział WiN działał na powojennej Lubelszczyźnie, w okolicach Włodawy i Chełma. Przez 7 lat oddział ten, kierowany najpierw przez „Jastrzębia”, a po jego śmierci (w styczniu 1947 r.) – przez „Żelaznego”, stanowił – aż do rozbicia w październiku 1951 r. – jedno z najsilniejszych ognisk antykomunistycznego oporu w regionie.
Rok produkcji: 2006

„PODKOWA”
Film poświęcony sylwetce por. Tadeusza Kuncewicza ps. „Podkowa”, znanemu dowódcy partyzanckiemu AK – WiN na Zamojszczyźnie, który wsławił się obroną ludności przed niemieckimi wysiedleniami na przełomie 1942/1943 r. Po „wyzwoleniu” podjął opór wobec nowej okupacji komunistycznej, m.in. rozbijając w 1945 r. więzienie UB w Janowie Lubelskim. W czerwcu 1945 r., z grupą 23 partyzantów, podjął brawurową ucieczkę (porwaną ciężarówką) przez Czechy do amerykańskiej strefy okupacyjnej. Amerykańskie dowództwo „zwróciło” uciekinierów czechosłowackiej służbie bezpieczeństwa. Po dwóch latach brutalnego śledztwa, w 1947 r. „Podkowa” przekazany został „polskiej” bezpiece. Skazany na 15 lat, opuścił więzienie w 1955 r. Do 1989 r. był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa.
Rok produkcji: 2007

HUZAR
Film jest historią konspiracyjnej działalności legendarnego kpt. Kazimierza Kamieńskiego „Huzara”. Urodził się na terenie powiatu Wysokie Mazowieckie, pochodził z rodziny o bardzo bogatych tradycjach patriotycznych. Był jednym z pierwszych dziesięciu maturzystów na terenie powiatu wykształconych w wolnej Polsce. Był zafascynowany kawalerią, w jej szeregach walczył we wrześniu 1939 r., kończąc szlak bojowy pod Kockiem. Od listopada 1939 r. tworzył zręby konspiracji w stronach rodzinnych, początkowo w Batalionach Śmierci Strzelców Kresowych, a następnie w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Walczył z okupantem sowieckim i niemieckim, a po „wyzwoleniu” z ustrojem komunistycznym. Był dowódcą kilkudziesięcioosobowego oddziału partyzanckiego, walczącego do października 1952 r. Nie wierząc komunistom, nie skorzystał z amnestii z wiosny 1947 r. Podstępnie schwytany wraz ze swoimi partyzantami w ramach operacji „Cezary”, został osądzony i stracony w białostockim więzieniu.
Rok produkcji: 2007

ŻUBRYD
Film jest historią konspiracyjnej działalności kpt. Antoniego Żubryda „Zucha”. Urodził się w Sanoku, gdzie ukończył szkołę powszechną i nie mając pieniędzy na dalszą naukę, jako kilkunastoletni chłopiec wstąpił do Wojska Polskiego, dzięki czemu został podoficerem zawodowym. W wojnie obronnej 1939 r. walczył w obronie Warszawy. Po powrocie do Sanoka został aresztowany przez NKWD i pozyskany do współpracy. Po wkroczeniu Niemców w czerwcu 1941 r., poszukiwany jako sowiecki współpracownik, aresztowany, przetrzymywany w więzieniach do połowy 1943 r. Po ucieczce powrócił do rodzinnego miasta, gdzie doczekał „wyzwolenia”. Rozpoczął pracę w Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Sanoku, między innymi jako oficer śledczy. Po dezercji w czerwcu 1945 r. rozpoczął działalność zbrojną wymierzoną w komunistów. Był dowódcą około 200–300-osobowego zgrupowania partyzanckiego pod nazwą Samodzielny Batalion Operacyjny, operującego w Bieszczadach. Zamordowany w październiku 1946 r. wraz z żoną przez żołnierza swojego oddziału, agenta UB.
Rok produkcji: 2007

11 GRUPA OPERACYJNA NSZ
Film prezentuje kolejną strukturę konspiracyjną polskiego podziemia niepodległościowego o nazwie 11 Grupa Operacyjna Narodowych Sił Zbrojnych. Powstała ona w lecie 1946 roku. Tworzyli ją żołnierze NSZ i AK z terenu inspektoratu płocko – sierpeckiego. Na czele struktur stał por. Stefan Bronarski ps. „Liść”, „Roman”. Organizacja prowadziła działalność na płaszczyźnie wywiadowczej, propagandowo-informacyjnej oraz zbrojnej. Urząd Bezpieczeństwa celem jej likwidacji rozpoczął rozpracowanie o kryptonimie „Mordercy”. W wyniku tych działań UB aresztowało 26 września 1948 r. Stefana Bronarskiego, a następnie pozostałych członków. W lipcu 1950 roku w Warszawie przed WSR rozpoczął się proces członków sztabu. Trwający 2 tygodnie proces został odpowiednio nagłośniony. Tylko jedna osoba spośród sądzony nie otrzymała wyroku kary śmierci.
Rok produkcji: 2008

MŁOT
kpt. Władysław Łukasiuk ps. „Młot” zapisał się w historii jako najwybitniejszy z dowódców VI Brygady Wileńskiej. VI Brygada Wileńska była najdłużej działającym oddziałem partyzancki po zakończeniu II wojny światowej. Władysław Łukasiuk urodził się w 1906 roku w miejscowości Tokary w pow. siedleckim. Dobrze zapowiadającą się karierę w wojsku przerwał wypadek, w wyniku którego musiał wrócić do cywila. Obok prowadzenia własnego sklepiku rozpoczął pracę dla polskiego wywiadu. Jego zadaniem było rozpracowywanie środowiska komunistów działających na szkodę polskiego państwa. Z powodu kalectwa nie brał udziału w kampanii wrześniowej. W 1940 r. został zaprzysiężony jako żołnierz ZWZ. Po wkroczeniu Sowietów do Polski i pierwszych aresztowaniach żołnierzy AK przez NKWD zaczął się ukrywać z bronią w ręku. W konspiracji pozostał do końca życia. Zginął w czerwcu 1949 roku z rąk swoich podkomendnych. VI Brygada Wileńska przetrwała pod dowództwem kpt. Kazimierza Kamieńskiego ps. „Huzar” do roku 1952 .
Rok produkcji: 2008

KSIĄDZ STANISŁAW DOMAŃSKI
Film przedstawia niezwykłą historię księdza-partyzanta Stanisława Domańskiego ps. „Cezary”, kapelana oddziałów Armii Krajowej na terenie Obwodu Iłża podczas okupacji niemieckiej, a po zajęciu tych terenów przez wojska sowieckie – dowódcę oddziału partyzanckiego. Posługując w parafii Sienno na Kielecczyźnie cieszył się dużym autorytetem miejscowej społeczności, w dużej mierze za sprawą swojej działalności kulturalnej i społecznej. Jego patriotyczne msze podczas niemieckiej okupacji podtrzymywały ludność na duchu. Represje, jakie następowały od 1944 r. ze strony NKWD i polskiego aparatu bezpieczeństwa, zmusiły wielu ludzi do powrotu do podziemia. Również ksiądz Stanisław Domański powrócił do konspiracji i w maju 1945 r. stanął na czele organizacji pod nazwą Ruch Oporu Armii Krajowej. Jego oddział przeprowadził szereg akcji mających na celu rozbrajanie posterunków MO. 9 marca 1946 roku ksiądz został zatrzymany. Podczas zatrzymania doszło do strzelaniny, w wyniku której został ranny. Zmarł następnego dnia, 10 marca 1946 roku.
Rok produkcji: 2008

KOMENDANT »OLECH«
Film kontynuuje opowieść o polskim podziemiu niepodległościowym na terenach II Rzeczypospolitej wcielonych do ZSRR. Bohaterem filmu jest ppor. Anatol Radziwonik ps. „Olech” – od 1945 roku komendant Obwodu AK Szczuczyn – Lida na Nowogródczyźnie. Powodem, który kazał mu trwać w konspiracji, było silne przekonanie o szybkim załamaniu się systemu sowieckiego oraz głębokie poczucie odpowiedzialności za polską ludność. Zadaniem oddziału była ochrona ludności przed terrorem sowieckim, przeciwstawianie się kolektywizacji, zwalczanie sowieckiej administracji i agentury. Działalność komendanta „Olecha” kończy się wraz z rozbiciem jego oddziału przez jednostki NKWD 12 maja 1949 roku w rejonie Raczkowszczyzny.
Rok produkcji: 2008

ŻOŁNIERZE WYKLĘCI
Film pokazujący losy majora Jana Tabortowskiego ps. „Bruzda”, legendarnego dowódcy AK-WiN na Białostocczyźnie, który pozostał niezłomny do końca, chroniąc się na Bagnach Biebrzańskich i ginąc w walce w sierpniu 1954 r. Szlak bojowy przedwojennego zawodowego oficera artylerii obejmował bitwę nad Bzurą w 1939 r., a następnie walkę partyzancką na Białostocczyźnie, najpierw z okupacją sowiecką, potem z okupantem niemieckim i od 1944 r. – przeciw nowej rzeczywistości komunistycznej. Takim ludziom, jak major „Bruzda”, komuniści nie dawali szans na normalne życie w powojennym kraju, zmuszając ich do ukrywania się i rozpaczliwej walki, kończącej się – jak w przypadku „Bruzdy” – śmiercią z bronią w ręku.
Rok produkcji: 2006

KRYPTONIM »ORZEŁ"
Film opowiada historię ludzi zaangażowanych w konspirację po 1945 r. na północnym Mazowszu w ramach 16 Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, występującego pod kryptonimem „Orzeł”. Okręg działał od 1946 roku do połowy lat pięćdziesiątych. Pierwszym komendantem okręgu był kpt. Zbigniew Kulesza ps. „Młot”. Kres tej komendzie położyła amnestia 1947 roku, kiedy to komendant okręgu ujawnił się. Jednak grupa żołnierzy postanowiła nadal trwać w konspiracji. Aparat bezpieczeństwa, chcąc zlikwidować ten okręg, sięgał po szeroki wachlarz metod. Między innymi do walki z okręgiem posłużyły pacyfikacje terenów wiejskich, które stanowiły zaplecze dla organizacji. W sierpniu 1949 roku częściowo okręg został zlikwidowany. Aparat bezpieczeństwa posłużył się grupą agentów z NZW o kryptonimie „V kolumna”, którzy zlikwidowali swoich towarzyszy broni. Następnie, po roku, kolumna ta została zlikwidowana przez organ, który ją stworzył, czyli przez sam aparat bezpieczeństwa.
Rok produkcji: 2008

KONSPIRACYJNE WOJSKO POLSKIE
Film prezentuje postać kpt. Stanisława Sojczyńskiego, ps. „Warszyc”, dowódcy partyzanckiego w powiecie Radomsko, oraz stworzoną przez niego w 1945 r. antykomunistyczną organizację zbrojną „Konspiracyjne Wojsko Polskie”, która działała niezależnie od struktur Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. W szczytowym okresie działalności, w 1946 r., KWP objęła swoją aktywnością tereny województwa łódzkiego, katowickiego, poznańskiego i kieleckiego, skupiając w szeregach ponad tysiąc partyzantów. Po aresztowaniu przez UB, w grudniu 1946 r. kpt. Sojczyński „Warszyc” został skazany na karę śmierci, którą wykonano w lutym 1947 r.
Rok produkcji: 2007

USKOK
Film przedstawia zakończone tragicznie, powojenne losy jednego z najbardziej znanych dowódców AK-WiN na Lubelszczyźnie kpt. Zdzisława Brońskiego ps. „Uskok”, który zginął 21 maja 1949 r., we wsi Nowogród k. Łęcznej, w bunkrze wykonanym pod stodołą, otoczony przez żołnierzy KBW i funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. W zdobytym bunkrze UB natrafiło na pamiętnik „Uskoka” (rzecz unikalna w warunkach partyzanckich), który – odnaleziony po latach w archiwum IPN – stanowi dziś bezcenne źródło ilustrujące okres tworzenia się komunistycznej rzeczywistości w Polsce, widziany oczami ukrywającego się żołnierza WiN. Prezentowane w filmie fragmenty pamiętnika (który wydany został drukiem przez IPN w 2004 r.) uzupełniają wypowiedzi świadków oraz komentarze historyków lubelskiego Oddziału IPN: dr. Sławomira Poleszaka i dr. Rafała Wnuka.
Rok produkcji: 2006

OSTATNI...
Film prezentuje sylwetkę ostatniego ukrywającego się z bronią w ręku partyzanta niepodległościowego podziemia na Lubelszczyźnie, Józefa Franczaka ps. „Lalek”, mechanizm osaczania go przez aparat resortu bezpieki, a w końcu dramatyczne okoliczności jego śmierci w walce z obławą MO i SB w dniu 21 października 1963 r. Unikalne relacje osób najbliżej związanych z partyzantem oraz nieznane dotąd materiały archiwalne IPN, pokazujące obraz niezłomnego bohaterstwa i kulisy zdrady.
Rok produkcji: 2006
Inne pliki do pobrania z tego chomika
Z archiwum IPN - Andrzej Kiszka 2010  27m43s.avi play
Mówi się o nim jako o najdłużej ukrywającym się żołn ...
obrazek Mówi się o nim jako o najdłużej ukrywającym się żołnierzu AK. Andrzej Kiszka, urodzony w 1922 roku, mieszkał wraz z rodzicami w wiosce Maziarnia, na skraju Lasów Janowskich. Kiszkowie mieli tam gospodarstwo. W 1941 roku wstąpił do Batalionów Chłopskich, ale już po roku przeszedł do Armii Krajowej, miał kontakt również z oddziałem NOW „Ojca Jana”. W 1944 roku na rozkaz przełożonych podjął służbę na Posterunku MO w Hucie Krzeszowskiej, z której zdezerterował po 4 miesiącach w obawie przed aresztowaniem W 1945 roku przyłączył się do partyzanckiego oddziału NOW Józefa Zadzierskiego „Wołyniaka”. W kwietniu 1947 roku Kiszka ujawnił się, korzystając z ustawy amnestyjnej. Jednak już jesienią tego roku o mało nie wpadł w zasadzkę zastawioną na niego przez UB i w obawie przed aresztowaniem zaczął się ukrywać. W 1949 roku przyłączył się do oddziału NZW Adama Kusza „Garbatego”, jednakże już w sierpniu 1950 roku oddział ten został rozbity przez funkcjonariuszy UB. Kiszka przedarł się przez pierścień okrążenia UB KBW i uszedł z życiem. Do listopada 1952 roku był w oddziale NZW Józefa Kłysia „Rejonowego”, następnie ukrywał się samotnie w zbudowanym w lesie bunkrze. Andrzej Kiszka samotnie walczył z reżimem komunistycznym do grudnia 1961 roku. Był jednym z najdłużej działających żołnierzy podziemia niepodległościowego. Aresztowano go wyłącznie dzięki zmuszeniu do współpracy z UB jednego z jego krewnych i następnie zmasowanej łapance w lesie, w którym znajdowała się jego ziemianka. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z 25 lipca 1962 roku został skazany na karę dożywotniego więzienia. Sąd Najwyższy zmniejszył karę do 15 lat. Więzienną bramę przekroczył 3 sierpnia 1971 roku. Miał zameldować się w MO w miejscu zamieszkania. Po krótkim pobycie w rodzinnej Maziarni przeniósł się pod Szczecin i ożenił z wdową po bracie. Do dziś jednak skazany przez komunistyczny sąd nie został zrehabilitowany. Człowiek, który walczył z niemieckim okupantem, zwalczał komunistyczny reżim totalitarny, cierpiał w katowniach bezpieki - w III RP w świetle prawa nadal jest "reakcyjnym bandytą". z chomika: bombadilwlocie
Z archiwum IPN - III Wileńska Brygada NZW 2010 27m49s.wmv play
kpt. Romuald Rajs ps. "Bury" - dowódca III Wileńskiej B ...
obrazek kpt. Romuald Rajs ps. "Bury" - dowódca III Wileńskiej Brygady NZW. Jest to filmowy dokument o działalności III Wileńskiej Brygady NZW, istniejącej w latach 1945–1946 r., największego oddziału partyzanckiego NZW na Białostocczyźnie, którego dowódcą był kpt. Romuald Rajs „Bury”. Brygada powstała po rozwiązaniu V Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, w której kpt. Rajs był dowódcą II szwadronu. Po tym fakcie „Bury” nawiązał kontakt z Okręgiem Białystok NZW i został mianowany szefem PAS. Kadrę brygady tworzyli w większości żołnierze pochodzący z Wileńszczyzny. Brygada prowadziła znaczną aktywność bojową. Na swoim koncie, poza akcjami na posterunki MO, miała kilka potyczek z grupami operacyjnymi. Poważnym ciosem dla brygady było starcie z wojskami KBW w dniu 30 kwietnia 1946 r. W wyniku walk poległo 25 jej żołnierzy, a 12 dostało się do niewoli. Ostatecznie we wrześniu 1946 r. brygada została zdemobilizowana. Dopiero w końcu 1948 r. UB zatrzymało dowódcę – Romualda Rajsa i jego zastępcę por. Kazimierza Chmielowskiego „Rekina”. Proces przed WSR w Białymstoku zakończył się ostatecznie wymierzeniem kary śmierci. Cień na działalność brygady rzuca fakt, że pośród wielu akcji wymierzonych w aparat terroru oddział w lutym 1946 r. przeprowadził pacyfikację wsi białoruskich. Jako komentatorzy występują historycy: dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin) oraz Piotr Łapiński (IPN O/Białystok). Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2010. Czas: 27.51 min.
obrazek Wideo (WMV 9) w nietypowym multimedialnym kontenerze WMA Film jest historią rozbicia w sierpniu 1950 oddziału partyzanckiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, dowodzonego przez Adam Kusza ps. „Kłos”, „Garbaty”, operującego w lasach janowskich niedaleko od miejsca słynnej bitwy partyzanckiej w czasie okupacji niemieckiej na Porytowym Wzgórzu. Operacja rozbicia oddziału polegała na skomplikowanej grze operacyjnej, prowadzonej przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa z Warszawy oraz Lublina. Do operacji wykorzystano dwóch tajnych współpracowników, którzy, podając się za przedstawicieli ogólnopolskiej organizacji podziemnej, nawiązali łączność z oddziałem, a po zdobyciu zaufania wprowadzili do niego dwóch radiotelegrafistów z radiostacją, którzy okazali się kadrowymi pracownikami UB. Za pomocą nadawanych meldunków zdradzili miejsce postoju oddziału. To pozwoliło na przeprowadzenie operacji wojskowej, która doprowadziła do rozbicia oddziału. Jako komentatorzy występują historycy: dr Sławomir Poleszak (IPN Lublin), dr Rafał Wnuk (IPN Lublin) oraz Dionizy Garbacz. Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2007. Czas: 25 min.
Z archiwum IPN - Wołyń w pożodze 2007 24m46s.wmv play
Film próbuje odpowiedzieć na pytanie o przyczynę tra ...
obrazek Film próbuje odpowiedzieć na pytanie o przyczynę tragicznych losów ludności polskiej na Wołyniu, która została wymordowana przez UPA. W wyniku zapoczątkowanych w lutym 1943 roku akcji UPA zginęło od ok. 40–60 tys. Polaków. Masowe mordy rozpoczęły się 9 lutego 1943 r. od ataku na polską wioskę Paroślę. Najgłośniejszym napadem była likwidacja polskiej osady Janowa Dolina, gdzie w Wielki Piątek sotnia UPA wymordowała mieszkańców. Polscy i ukraińscy historycy spierają się, czy celem UPA było pod groźbą śmierci wysiedlenie ludności polskiej, czy celowa jej eksterminacja. Jako komentatorzy występują historycy z IPN w Lublinie: dr Sławomir Poleszak, dr Leon Popek, dr Rafał Wnuk oraz ISP PAN: dr hab. Grzegorz Motyka. Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok realizacji: 2007. Czas: 25 min.
Z archiwum IPN - Ks. Jan Trojnar 2009 27m41s.wmv play
14 marca 1946 r. w budynku parafii Pętkowice został ...
obrazek 14 marca 1946 r. w budynku parafii Pętkowice został zamordowany proboszcz ks. Jan Trojnar. Okoliczności tego mordu nie zostały wyjaśnione do tej pory. Nasuwa się pytanie czy za jego śmierć odpowiada zwykła banda rabunkowa, funkcjonariusze UB czy może jeszcze ktoś inny ? Mimo upływu ponad sześćdziesięciu lat ta zagadka pozostaje niewyjaśniona. Ks. Jan Trojnar pochodził z bardzo biednej podrzeszowskiej wsi. Pod koniec okupacji niemieckiej, w 1945 r. został oddelegowany na stanowisko proboszcza w parafii Pętkowice. W czasie swojej krótkiej, bo niespełna rocznej, pracy duszpasterskiej w tej parafii zjednał sobie sympatię społeczności katolickiej jako że dla parafian był przystępny i chętnie się do nich zbliżał, a także dużo pracował fizycznie – nie tyle jako ksiądz ile jako dobry gospodarz. W rozmowach bywał być może za szczery, a gwarą chłopską posługiwał się nawet w kazaniach, co zapewne mogło niektórych razić. W czasie blisko rocznej pracy proboszcza bywał tu wielokrotnie okradany, obrzucany kamieniami i wreszcie bestialsko zamordowany po dwugodzinnych torturach fizycznych i moralnych. Śledztwo bezpieki w tej sprawie oczywiście prowadzi donikąd. Urząd Bezpieczeństwa nie kwapił się zbytnio z ustaleniem sprawców tego mordu. Dopiero tydzień po zabójstwie na miejscu zbrodni pojawił się patrol MO i pracownicy UB. Postawiono hipotezę o napadzie rabunkowym dokonanym przez partyzantów Armii Ludowej. Wszyscy wiedzieli jednak, że okoliczności tej śmierci są tuszowane. Relacje świadków wskazują na zupełnie inny trop... W okresie powojennym na terenie Pętkowic funkcjonowały dwa kościoły – rzymsko-katolicki i narodowy. Konflikt dwóch wyznań był tu szczególnie mocny przed wojną, zaś po jej zakończeniu został wzmocniony, gdyż władze komunistyczne zaczęły popierać hodurowców, skutecznie wbijając klin pomiędzy społeczność rzymsko- i polsko-katolicką. Śmierć księdza Trojnara – zaplanowana przez hodurowców i zaaprobowana przez bezpiekę - miała doprowadzić do rozbicia parafii rzymsko-katolickiej na tym terenie, a poprzez swoje okrucieństwo odstraszyć ewentualnych następców proboszcza. Każdy aż nadto to rozumiał... Jako komentator występuje historyk: Grzegorz Sado. Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.42 min.
Z archiwum IPN - Ślady zbrodni 2009 27m23s.wmv play
Budynek Komendy Policji w Płocku to jedno z najstrasznie ...
Budynek Komendy Policji w Płocku to jedno z najstraszniejszych i najtragiczniejszych miejsc w tym rejonie. To tu od 1941 roku znajdowała się siedziba płockiego gestapo, przekształcona w styczniu 1945 r. w siedzibę NKWD, a następnie Urzędu Bezpieczeństwa. Tu przetrzymywano, przesłuchiwano i mordowano żołnierzy antykomunistycznego podziemia zbrojnego. Na sąsiadującym z budynkiem podwórku wykonywano egzekucje, a także zwożono ciała partyzantów zamordowanych w różnych obławach, które na tym właśnie podwórku grzebano. Z tym miejscem wiąże się wiele tragicznych ludzkich historii. Są to opowieści o łamaniu bohaterów narodowych dające świadectwo czasu kiedy aresztowano i likwidowano ludzi za to, że byli patriotami. Kilka historii związanych z tym miejscem zechcemy w najbliższym wydaniu programu opowiedzieć. Lata 1945-47 to okres działalności na terenie powiatu płockiego różnych struktur Armii Krajowej. Jednym z żołnierzy AK był Jan Bolesław Jaroszewski, ps. „Zawieja”, który na tym terenie zorganizował oddział ROAKu. Oddział ten przeprowadził kilka akcji zbrojnych rozbijania posterunków MO i UB. Wpadka nastąpiła przypadkowo. Wóz przewożący zdobytą broń wjechał w samochody UB, które wracały z obławy na tym terenie. Ludzi „Zawiei” aresztowano. Poddani torturom ujawnili miejsce zamieszkania kolegów w wyniku czego praktycznie cały oddział aresztowano, a następnie zamordowano. Dowódca oddziału – Jan Bolesław Jaroszewski został powieszony w piwnicach budynku UB przerobionych na cele. Kolejna tragedia związana z tym miejscem historia Adama Wojciechowskiego, żołnierza AK zawiązanego po wojnie z Ruchem Oporu Armii Krajowej. Aresztowany i więziony w piwnicach budynku pewnego dnia dostał – jak mu się wówczas zdawało – szansę ucieczki. Jeden ze strażników otworzył drzwi celi i pozwolił mu uciec. Wojciechowski wybiegł przez piwnicę na podwórko, gdzie został zagryziony przez czekające tam już na niego psy. Była to niezwykle perfidna gra ze strony UB przeciwko temu człowiekowi. Kompleks piwnic służących w latach ’40 i ’50 za cele więzienne został częściowo przebudowany. Zamurowano wejścia do niektórych pomieszczeń. Ślady przebudowy widoczne są gołym okiem. My zechcemy do nich zajrzeć w poszukiwaniu śladów zbrodni, zwłaszcza zachowanych na ścianach napisów, które ktoś tak skrupulatnie chciał ukryć. Być może uda nam się odsłonić kolejne tragiczne tajemnice skrywane latami przez ten budynek. Jako komentator występuje historyk: Jacek Pawłowicz (IPN O/Warszawa). Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.26 min.
Z archiwum IPN - Grom 2009 27m48s.wmv play
Historia porucznika Józefa Borowskiego „Groma” to op ...
obrazek Historia porucznika Józefa Borowskiego „Groma” to opowieść o żołnierzu konspiratorze, którego niepodległościowa działalność została brutalnie przerwana bezsensowną śmiercią, którą śmiało można określić mianem śmierci bratobójczej. Józef Borowski całą okupację spędził w oflagu, gdyż do niewoli niemieckiej dostał się podczas walk wrześniowych. W styczniu 1945 r. podczas ewakuacji obozu Borowski został uwolniony przez nacierające oddziały Armii Czerwonej. Wówczas postanowił powrócić w rodzinne strony. Sytuacja, którą zastał na terenach administrowanych przez instalujące się wówczas polskie władze komunistyczne i sowiecką administrację wojskową skłoniła go do podjęcia decyzji o wstąpieniu w szeregi konspiracji. W maju 45 r. dołączył więc do tworzonego wówczas zgrupowania partyzanckiego rejonu białostockiego o kryptonimie „Piotrków”, dowodzonego przez por. Hieronima Piotrowskiego JURA. Wówczas otrzymał pseudonim „Grom” oraz dowództwo jednego z oddziałów samoobrony. Później na bazie tego oddziału powstała I Kompania 42 Pułku Piechoty Armii Krajowej zgrupowania Piotrków. W czerwcu 45 r. Kompania liczyła około stu partyzantów, a jej działalność koncentrowała się na działaniach samoobronnych wymierzonych przeciwko rozwijającym się siłom aparatu bezpieczeństwa. W rzeczywistości na całym obszarze tzw. Polski Lubelskiej istniał wtedy swoisty stan dwuwładzy – miasta wojewódzkie i powiatowe pozostawały pod wpływem władzy komunistów, natomiast w terenie rządziły oddziały podziemia niepodległościowego. Józef Borowski GROM został zastrzelony z broni maszynowej, 19.06.1945 r. w leśniczówce Stary Majdan. Niejasne okoliczności śmierci Groma dały asumpt jego towarzyszom broni do podejrzeń, że w tę śmierć zamieszana była bezpieka. Wskazywano nawet oficera AK, który ujawnił się we wrześniu 1945 r. i który miał dokonać zabójstwa. Prawda okazała się o wiele mniej skomplikowana, choć nie mniej tragiczna. Dowódca I Kompani 43 Pułku Piechoty AK zginął z rąk swoich podkomendnych, wydalonych przez niego kilka dni wcześniej z oddziału z powodu problemów z dyscypliną. Pochowano go na cmentarzu parafialnym w Supraślu, a postawienie mu nagrobka było możliwe dopiero po odzyskaniu przez Polskę pełnej suwerenności, po roku 1989. Jako komentatorzy występują historycy: dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin) oraz Piotr Łapiński (IPN O/Białystok). Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.48 min.
Z archiwum IPN - Jeż 2010 27m38s.avi play
Północne Mazowsze, 1946 r. Żołnierze oddziału por. Wikto ...
obrazekPółnocne Mazowsze, 1946 r. Żołnierze oddziału por. Wiktora Zacheusza Nowowiejskiego "Jeża". Od lewej stoją: Stanisław Borzuchowski "Niedźwiedź", Tadeusz Piotrowski "Zbyszek", Mieczysław Szczepkowski "Beton", Zacheusz Nowowiejski "Jeż", klęczy Mirosław Krajewski "Wiesiek". Bohaterem filmu jest Zacheusz Nowowiejski, nauczyciel z okolic Mławy. Przed wojną rozpoczął pracę w wiejskiej szkółce, ale rychło jako rezerwista musiał ruszyć na front. Gdy powrócił, tereny, na których mieszkał włączone zostały bezpośrednio do Rzeszy. Nowowiejski przeszedł do konspiracji pracując dla wywiadu AK, a potem do oddziału partyzanckiego. Gdy Niemcy odeszli, znów próbował zacząć uczyć dzieci. Wkrótce jednak jego dawni towarzysze broni stali się ofiarami bezpieki i NKWD. Czarę goryczy przepełniła zbrodnia dokonana na spokojnym sąsiedzie „Jeża” i jego 3-letnim synku. Wówczas ten zmobilizował ponownie swój oddział i uderzył na więzienie UB w Mławie. Uwolnił wszystkich aresztowanych i na powrót rozpoczął życie partyzanta. Zginął od własnej kuli, osaczony przez komunistów w gospodarstwie ojca. Do dziś została po nim piękna pamięć. O Zacheuszu Nowowiejskim w filmie mówią naukowcy z IPN, jego brat i towarzysze broni. Jako komentatorzy występują historycy: dr Tomasz Łabuszewski (IPN O/Warszawa), Kazimierz Krajewski (IPN O/Warszawa). Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2010. Czas: Czas: 27.40 min. z chomika: bombadilwlocie
więcej plików z tego folderu...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin
W ramach Chomikuj.pl stosujemy pliki cookies by umożliwić Ci wygodne korzystanie z serwisu. Jeśli nie zmienisz ustawień dotyczących cookies w Twojej przeglądarce, będą one umieszczane na Twoim komputerze. W każdej chwili możesz zmienić swoje ustawienia. Dowiedz się więcej w naszej Polityce Prywatności