Matka Królów [1982].avi

"Matka Królów" zajmuje szczególne miejsce w dorobku reżyserskim Janusza Zaorskiego jako jego najwybitniejsze dzieło, uhonorowane aż 15 różnymi nagrodami, w tym 10 zagranicznymi, m.in. na festiwalach w Berlinie, Francji, Włoszech, Jugosławii. Ekranizacja wydanej w 1957 r., w nakładzie zaledwie 10 tysięcy egzemplarzy, powieści Kazimierza Brandysa, realizowana na przełomie 1981 i 1982 r., w niemal konspiracyjnych warunkach stanu wojennego, czekała aż 5 lat, do 1987 r., na oficjalną premierę. Jednak pomysł nakręcenia tego filmu zrodził się jeszcze na początku lat 70. W 1972 r. Janusz Zaorski miał już gotowy napisany przez siebie scenariusz, ale kolejni szefowie polskiej kinematografii odmawiali mu zgody na rozpoczęcie zdjęć. Dopiero w 1981 r., w okresie "solidarnościowego" przełomu, scenariusz zaakceptowano i w listopadzie tegoż roku rozpoczęto prace.
Warszawa, rok 1933. Po śmierci męża zubożała Łucja Król przeprowadza się wraz z trzema synami - Klemensem, Zenonem i Romanem do sutereny na Solcu. Tam na świat przychodzi czwarty syn, Stanisław. Wdowa nie ma środków do życia, zmuszona jest zarabiać praniem bielizny. Po jakimś czasie zdobywa zaufanie sąsiada komunisty dr. Wiktora Lewena, który powierza jej sprzątanie swego mieszkania. Policja obiecuje Łucji wynagrodzenie za składanie informacji o Lewenie. Łucja zgadza się, ale uprzedza sąsiada. Wkrótce Lewen i tak zostaje aresztowany i skazany na siedem lat więzienia. Wybucha wojna. Zenek zostaje wywieziony na roboty do Rzeszy. W domu Łucji niespodziewanie zjawia się Lewen. Wdowa udziela mu schronienia. Wiktor szybko zyskuje sympatię chłopców, dokształca Klemensa i jego dziewczynę Martę oraz ich kolegę Koguta - członka podziemnej organizacji. W czasie akcji w niemieckiej kawiarni Kogut ginie, a Klemens zostaje zatrzymany przez Niemców. Rok 1945. Łucja wraz z najmłodszym synem wraca do wyzwolonej Warszawy. W domu zjawią się także Zenon i Klemens, teraz oficer LWP. Lewen jest członkiem partii. Towarzysz Grzegorz informuje go, iż podejrzewa się, że Koguta nie zastrzelili Niemcy. Klemens zostaje aresztowany. Łucja wraz z Martą, teraz już jej synową, zwracają się o pomoc do Lewena. Wiktor ręczy osobiście za uczciwość Klemensa. Bez skutku. Na naradzie partyjnej padają słowa krytyki pod jego adresem. Łucja wezwana do szkoły dowiaduje się, że Stasio wyparł się Klemensa, skoro jest on wrogiem państwa. Biegnie do domu i policzkuje syna. Od Klemensa odwraca się także jego żona Marta. W czasie śledztwa Klemens przyznaje się do tego, że jest winny śmierci Koguta. Odwołuje swe zeznania, gdy umiera Stalin, wyraża wdzięczność Lewenowi, ale wycieńczony głodówką umiera.