Oramus Marek

Marek Oramus (ur. 23 marca 1952 w Sieprawiu pod Krakowem) – polski pisarz fantastyki i publicysta.

W 1975 ukończył studia na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym Politechniki Śląskiej, następnie Pomagisterskie Studium Dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim w 1977. Od 1972 roku współpracował z gliwickim oddziałem "Tygodnika Studenckiego Politechnik". Był też zastępcą redaktora naczelnego "itd". W latach 1983-1986 prowadził dział recenzji w "Przeglądzie Technicznym", za co otrzymał nagrodę "Fantastyki". Autor cyklu felietonów Piąte piwo, drukowanych od 1990, pierwotnie na łamach "Fenixa", później "Nowej Fantastyki". 55 z nich ukazało się w książce Rozmyślania nad tlenem. Autor wyboru opowiadań polskich pisarzy SF Bunt robotów (Gorzowski Klub Miłośników Fantastyki Naukowej 1981). Członek World SF.

Debiutował w 1972 roku na łamach "itd" humoreską "Paczka", zaś jego debiutem jako autora science fiction było opowiadanie "Eutanazja" zamieszczone w 1975 na łamach "Politechnika". Debiut książkowy to opublikowana w 1982 powieść science fiction Senni zwycięzcy, zaliczana do nurtu fantastyki socjologicznej. Przedstawia wizję zamkniętego, zmanipulowanego społeczeństwa odnoszącą się do polskiej rzeczywistości lat 80. XX wieku.

W 2007 na uroczystości Z okazji 25-lecia pisma "Fantastyka" został odznaczony przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Swoje utwory zamieszczał w „Politechniku", „Prblemach", „Przeglądzie Technicznym", „Fantastyce", „Piśmie Literacko-Artystycznym" oraz w antologii Spotkanie w przestworzach (t. 2, KAW, W. 1982). W 1983 ukazała się jego powieść Senni zwycięzcy (Czytelnik, W. 1983), w dwa lata później kolejna powieść Arsenał (Iskry, W. 1985).

Autor Arsenału, obok Janusza Zajdla, Macieja Parowskiego, Wiktora Źwikiewicza, Tadeusza Markowskiego, Andrzeja Krzepkowskiego należy do przedstawicieli socjologiczno-politycznego nurtu polskiej fantastyki naukowej. W pierwszych, nieco romantycznych opowiadaniach (Witaj w domu; Tlaocelt; Drwale i dziewczyna) ukazuje zderzenie dwóch obcych sobie kultur, z których jedna - kierując się prawami ekonomii, zysku, postępu technicznego - zagubiła podstawowe wartości człowieczeństwa: niepowtarzalność indywidualnych losów, różnorodność w spojrzeniu na świat, możliwość decydowania o swoim życiu.

Tematem Sennych zwycięzców są dzieje kosmicznej arki, statku wracającego z podróży ku gwiazdom, który staje się obiektem manipulacji socjotechnicznych. Ziemska kultura przyszłości wykształciła potrzebę zbiorowych gier z udziałem socjokaskaderów, którzy dokonują przekształceń całych zbiorowości, dążąc do zwiększenia bądź osłabienia entropii społecznej. Fabuła książki opisuje losy takich działań przełamujących się w psychice bohatera, który boleśnie przeżywa moment inicjacji - rozpoznania reguł gry: musi dokonać wyboru, opowiedzieć się po którejś ze stron. Książka jest powieścią wielopłaszczyznową: tematykę socjologiczną uzupełniają odwołania kulturowe, parafrazy mitów, motywów literackich, próby odpowiedzi na pytanie, czym jest ludzka wiedza, na ile zależy ona od sposobów poznawania i interpretacji świata. Oramus sięga również do technik narracyjnych o charakterze autotematycznym.

W powieści Arsenał mamy do czynienia z opisem spotkania innej cywilizacji ukazanym w kategoriach paraboli społecznej. Tytułowy „Arsenał" jest rodzajem sondy kosmicznej, przekaźnika informacji o niespotykanych możliwościach zmiany programu działania. Jego partnerem staje się Adam Nyad, człowiek o bogatej psychice, postępujący wbrew obowiązującym wzorcom i normom zachowania. W starciu z wysłannikiem obcej cywilizacji, który przybiera postać swoistego pojedynku intelektualnego, sięgającego do najgłębszych pokładów osobowości bohatera, człowiek zostaje pokonany, ale „Arsenał" docenia jego wartość jako partnera użyczając mu swojej niespotykanej mocy. Akcja powieści, która refleksjami filozoficzno-społecznymi przypomina Solaris S. Lema jest zapisem na poły onirycznym, kreuje obrazy podświadomości, odwołuje się do dziedzictwa wyobraźni. Aluzyjność historii wynika nie tylko z możliwości dialogu, dorównania przeciwnikowi w sytuacji przerastającej człowieka, ale z samych warunków zaistniałych na pokładzie statku kosmicznego: spotkanie z potężną cywilizacją jest okazją do ubezwłasnowolnienia Ziemian, narzucenia im cudzej woli poprzez tzw. pośredników, akceptujących warunki obcych, w zamian za przywileje należne klasie rządzącej. „Kontakt" jest konfrontacją rzeczywistości i wyobrażeń; próbą wyjścia poza człowieczeństwo, poszukiwaniem absolutu, od-wołaniem do prawd uniwersalnych, archetypicznych.

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder