Żeromski Stefan

Stefan Żeromski, pseud. Maurycy Zych, Józef Katerla, ur. 14 X 1864, Strawczyn (Kieleckie), zm. 20 XI 1925, Warszawa, powieściopisarz, nowelista, dramaturg, publicysta, uznawany za najwybitniejszego prozaika przełomu XIX i XX w.

Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej o tradycjach patriotycznych. W 1874–86 uczył się w gimnazjum w Kielcach (jednym z jego nauczycieli był znany badacz i krytyk literacki, A.G. Bem). W 1886–88 studiował w półwyższym (Żeromski nie miał świadectwa dojrzałości) Instytucie Weterynaryjnym w Warszawie; działał też w nielegalnych kołach młodzieżowych oraz w tajnym Związku Młodzieży Polskiej (ekspozyturze Ligii Polskiej). Z powodu braku środków do życia musiał przerwać studia i 1888–91 zajmował się guwernerką, m.in. w Nałęczowie. W 1892 wyjechał po raz pierwszy za granicę (odwiedził m.in. Wiedeń, Monachium, Pragę), w Szwajcarii był bibliotekarzem w Polskim Muzeum Narodowym w Rapperswilu. Po powrocie do Warszawy 1897–1904 pracował w Bibliotece Ordynacji Zamojskich, później zajmował się wyłącznie pisarstwem. Zbliżył się do środowiska „Głosu” i PPS. Rozwijał działalność oświatową i kulturalna (zwłaszcza w Nałęczowie); 1909–12 przebywał w Paryżu; od 1913 w Zakopanem. Sprzyjając ruchowi niepodległościowemu (1906 spotkał się z J. Piłsudskim), po wybuchu I wojny światowej 1914 zaniechał jednak (mimo początkowego akcesu do Legionów Polskich) związków z obozem Piłsudskiego ze względu na swój negatywny stosunek do polityki państw centralnych. W 1918 należał do organizatorów polskiej władzy państwowej na Podhalu, pełnił funkcję prezydenta tzw. Republiki Zakopiańskiej. Od 1919 w Warszawie (od 1924 mieszkał na Zamku Królewskim); brał udział wraz z J. Kasprowiczem w akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach, 1920 założył Towarzystwo Przyjaciół Pomorza; inicjator PAL, współtwórca (1920) i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich, 1924 założył polski oddział Pen Clubu.

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder