Emisja 1924-1939

Historia
19 grudnia 1923 roku powołano nowy rząd pod przewodnictwem ekonomisty Władysława Grabskiego, który pełnił w nim też funkcję Ministra Skarbu. Rząd ten 11 stycznia 1924 ogłosił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie pieniężnej, a 14 kwietnia 1924 ukazało się rozporządzenie wykonawcze Prezydenta RP o zmianie ustroju pieniężnego (Dz. U. RP Nr 43 z 17.04.1924, poz. 351). Do obiegu wszedł oficjalnie ZŁOTY dzielący się na STO GROSZY. Dotychczasową walutę wymieniano w proporcji 1.800.000 mkp za 1 złotego, co ściśle odpowiadało wartości franka złotego (szwajcarskiego), obliczonego na podstawie kursu dolara USA (100 zł = 100 fr. = 19,30 $). W okresie przejściowym, do 30.06.1924 w obiegu były obie waluty, a od 1 lipca 1924 roku marka polska przestała być prawnym środkiem płatniczym w Polsce.
Od 28 kwietnia banknoty złotowe stały się prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Do obiegu wprowadzono bilety datowane na 28 lutego 1919 (data uchwały sejmowej ustanawiającej złotego), wydrukowane już w 1919 roku i czekające w sejfach. Na banknotach tych widniał portret Tadeusza Kościuszki, jedynie na odcinku 5-złotowym przedstawiono księcia Józefa Poniatowskiego. Bilety o nominałach 1, 2, 5, 10, 20 i 50 złotych wydrukowano w oficjalnej wytwórni francuskiego banku centralnego Banque de France, natomiast 100, 500, 1000 i 5000 złotych w renomowanej drukarni brytyjskiej Waterlow & Sons Limited z siedzibą w Londynie. Ponieważ ze względu na bardzo wysoką wartość nominały 1000 i 5000 okazały się zbędne, nie wprowadzono ich do obiegu. Banknotów w odcinkach od 1 do 500 zł znalazło się w obiegu na sumę około 6 miliardów złotych.
Ponieważ zapasy przygotowanych wcześniej monet okazały się zbyt małe, na mocy w/w rozporządzenia Prezydenta RP Ministerstwo Skarbu wyemitowało tzw. bilety zdawkowe. Banknoty o nominale 1 i 5 groszy wydrukowano na połówkach biletów markowych – 1 grosz na 500.000 mkp, zaś 5 groszy na 10 milionach mkp. Na banknotach 10, 20 i 50 groszy oprócz reprodukcji odpowiednich monet przedstawiono warszawskie pomniki. Groszowe bilety zdawkowe były w obiegu tylko do 1 listopada 1924, a więc niespełna dziewięć miesięcy, Skarb Państwa wymieniał je jeszcze do 31.01.1925.
Ministerstwo Skarbu kilkakrotnie jeszcze ratowało obieg pieniężny przed deficytem monet. W roku 1925 wprowadzono bilety zdawkowe o nominale 2 i 5 zł, w roku 1926 bilet państwowy 5 zł, zaś w 1939 bilet państwowy 1 zł. Wszystkie te banknoty miały charakter tymczasowy i są dość rzadkie na rynku kolekcjonerskim.
Pozostałe emisje okresu międzywojennego były sygnowane przez Bank Polski. Już w 1924 roku wprowadzono do obiegu banknoty 5, 10 i 20 zł – o identycznych wzorach, jak te z datą 28.02.1919, ale wyprodukowane w Państwowych Zakładach Graficznych w Warszawie. Banknoty o nowych wzorach pojawiły się w latach 1925 (50 zł) i 1926 (10 i 20 zł), potem emisję o wzorze 1925/26 powtórzono z datą 20.07.1929. Kolejne bilety Banku Polskiego o nowej, jeszcze innej szacie graficznej pojawiały się w latach 1930 (5 zł), 1931 (20 zł), 1932 i 1934 (100 zł) oraz 1936 (2 zł i 20 zł).
Ostatnim znakiem płatniczym okresu międzywojennego był wspomniany wyżej bilet państwowy Ministerstwa Skarbu, datowany na 1.10.1938. W rzeczywistości wszedł on do obiegu 26 sierpnia 1939, w okresie mobilizacji. Wówczas wypuszczono też przygotowane wcześniej bilety Banku Polskiego o nominale 2 zł datowane na 26.02.1936 oraz wycofane wcześniej z obiegu banknoty 10-złotowe (z emisji 1926 i 1929).
Po wybuchu II Wojny Światowej Bank Polski został ewakuowany, najpierw do Francji, potem do Wielkiej Brytanii. Tam przygotowano nowe emisje banknotów do wprowadzenia w obieg po wyzwoleniu. Niemieckie władze okupacyjne pozostawiły bilety Banku Polskiego w obiegu do maja 1940 roku, potem zastąpiły je własnymi emisjami (patrz II Wojna Światowa).

Bank Polski

Ministerstwo Skarbu

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder