Biblia i święte Miejsca Biblijne

Zwój Tory

Biblia

Na przestrzeni dziejów kanon ksiąg wchodzących w skład Biblii zmieniał się w obrębie każdej z wielkich religii monoteistycznych. Dotyczy to w szczególności chrześcijaństwa, w którego łonie bardzo długo trwały dysputy na temat kanonu, zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Pierwsze zatwierdzenie kanonu chrześcijańskiego nastąpiło w 397 roku na Synodzie Kartagińskim, który ostatecznie odrzucił część ksiąg krążących jako listy i ewangelie, zwane obecnie apokryfami lub pseudoepigrafami. Kanon Biblii w wersji katolickiej został potwierdzony na soborze trydenckim w 1546 roku. Protestancki kanon Nowego Testamentu jest identyczny z katolickim, natomiast Starego – z hebrajskim (Tanach). Księgi starotestamentalne, które nie wchodzą w skład kanonu hebrajskiego, a zaliczają się do katolickiego, katolicy i prawosławni nazywają księgami deuterokanonicznymi (kanon aleksandryjski). Przez żydów i protestantów są one uznawane za apokryfy.
Stary testament
Na Stary Testament składa się, w zależności od uznawanego kanonu:

* 39 ksiąg – kanon hebrajski, uznawany przez żydów i wyznania protestanckie (według podziału hebrajskiego prorocy mniejsi i niektóre inne księgi stanowią całość i dlatego kanon żydowski tradycyjnie liczy 24 księgi)
* 46 ksiąg – kanon katolicki (lub 47 jeśli za odrębną księgę uznać List Jeremiasza, który w wydaniach katolickich stanowi 6 rozdział Księgi Barucha)
* 49 ksiąg – kanon prawosławny (lub więcej, w zależności od lokalnego kultu – prawosławni uznają wszystkie księgi, które pojawiły się w Biblii greckiej – Septuagincie).

Księgi Starego Testamentu powstawały według różnych współczesnych badaczy w okresie od XII do II wieku p.n.e.. Krytyka tradycjonalistyczna uważa jednak, że powstawały one wcześniej, począwszy od XIII, a nawet XV wieku p.n.e..

Księgi prorockie powstały w IX-VI wieku p.n.e., a księgi deuterokanoniczne powstały prawdopodobnie w II wieku p.n.e. Według opinii niektórych badaczy[potrzebne źródło] najstarsze są Psalmy 90 i prawdopodobnie 91, Księga Hioba i Księgi Mojżeszowe.

Treścią Starego Testamentu jest historia i dziedzictwo kulturowe narodu izraelskiego. Zostały one pierwotnie spisane w języku hebrajskim, aramejskim i greckim (koine).

Księgi Starego Testamentu chrześcijanie dzielą na:

* księgi historyczne
* księgi profetyczne
* księgi dydaktyczne

Według innego podziału, mającego korzenie w judaizmie, są to: Pięcioksiąg Mojżeszowy (hebr. Tora), Prorocy (hebr. Newiim) i Pisma (hebr. Ketuwim).

Dla judaizmu najważniejsza jest najstarsza część Biblii – Pięcioksiąg Mojżeszowy, który opisuje powstanie świata, losy Żydów od czasów Abrahama aż do powrotu z Egiptu do ziemi Kanaan, oraz – co dla żydów jest najważniejsze – podstawowe zasady judaizmu, od sposobu sprawowania kultu i obchodzenia świąt, po szczegółowe zasady odżywiania się i ubioru. Na Pięcioksiąg składają się księgi:

* Rodzaju
* Wyjścia
* Kapłańska
* Liczb
* Powtórzonego Prawa

Dla judaizmu i islamu[potrzebne źródło] święte są także wszystkie pozostałe księgi Starego Testamentu. Są to oprócz Tory:

* Księgi proroków – w nich zawarte są wszystkie kolejne proroctwa, czyli zgodnie z tradycją treści, które prorocy na zlecenie Boga przekazywali wiernym. Często znajdują się tam również opisy dziejów poszczególnych proroków.
o Jozuego
o Sędziów
o 1 i 2 Samuela (2 księgi)
o 1 i 2 Królów (2 księgi)
o Izajasza
o Jeremiasza
o Ezechiela
o Dwunastu proroków (Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza)

* Księgi hagiograficzne – dzielą się one na księgi poetyckie, będące zbiorami pieśni, przysłów, kazań i poematów, które uznano za święte, oraz księgi o charakterze historyczno-legendarnym, opisujące dzieje osób, które były dla żydów ważne ze względów religijnych, ale nie zostały uznane za proroków.
o Psalmów
o Przysłów
o Hioba
o Pieśń nad pieśniami
o Rut
o Lamentacje Jeremiasza (Treny)
o Księga Koheleta (Eklezjastesa, Kaznodziei)
o Estery
o Daniela
o Ezdrasza
o Nehemiasza
o 1 i 2 Kronik

Dla chrześcijan, uznających świętość Starego Testamentu, podstawowe znaczenie ma również Nowy Testament, spisany w języku greckim w latach 52 – 98 n.e. Treścią Nowego Testamentu jest ewangelia, czyli "Dobra Nowina", o królestwie Bożym i o zbawieniu głoszona przez Jezusa Chrystusa i jego uczniów, a także dzieje pierwszych gmin chrześcijańskich. Judaizm i islam nie uznają Nowego Testamentu za pisma święte, chociaż islam uważa Jezusa Chrystusa za proroka, a Koran powtarza niektóre opisy Ewangelii. Nowy Testament składa się z 27 ksiąg:

* Cztery Ewangelie – zapis życia i nauczania Jezusa Chrystusa:
o Ewangelie synoptyczne:
+ Ewangelia Mateusza
+ Ewangelia Marka
+ Ewangelia Łukasza
o Ewangelia Jana
* Dzieje Apostolskie – księga opisująca początki Kościoła, po wniebowstąpieniu Jezusa, ukazane na tle działalności niektórych apostołów (św. Piotr, św. Paweł, św. Jakub Starszy i Młodszy)
* księgi dydaktyczne – zbiór listów pisanych przez apostołów:
o 13 listów Pawła z Tarsu
o List do Hebrajczyków (powstały prawdopodobnie w środowisku pawłowym, skierowany do jednej z gmin judeochrześcijańskich, prawdopodobnie w Jerozolimie)
o 7 listów powszechnych (św. Jakuba, 1 i 2 św. Piotra, 1, 2 i 3 św. Jana, św. Judy Tadeusza)
* oraz Apokalipsa, zwana też Objawieniem (świętego) Jana – księga prorocka, której autorstwo przypisuje się Janowi Apostołowi.

Autorstwo i historyczność Biblii

W dziedzinie tej istnieje wiele kontrowersji. Z naukowego punktu widzenia badaniem Biblii zajmuje się [[biblistyka]]. Wg wersji tradycyjnej autorami wszystkich ksiąg były rzeczywiście osoby, od których pochodzą nazwy ksiąg – a więc [[pięcioksiąg]] Mojżeszowy napisał rzeczywiście Mojżesz - od razu w wersji, jaką znamy dzisiaj, [[Jozue (Biblia)|Jozue]] napisał Księgę Jozuego, itd.

Badania stylu i języka poszczególnych ksiąg Starego Testamentu wskazują, że jej najstarsze fragmenty mogły powstać około [[X wiek p.n.e.|X wieku p.n.e.]], jednakże większość ksiąg ukształtowała się w okresie pomiędzy [[V wiek p.n.e.|V]] a [[II wiek p.n.e.|II]] wiekiem [[p.n.e.]] i była spisywana przez wielu kolejnych autorów oraz redaktorów.

W przypadku Nowego Testamentu pojawiają się takie same wątpliwości, istnieją kontrowersje co do fragmentów Ewangelii Marka i Jana, które zostały częściowo przeredagowane przed [[synod kartagiński|synodem kartagińskim]] ([[253|253 r. n.e.]]).{{Fakt}} Niektórzy badacze twierdzą, że do najstarszych fragmentów Nowego Testamentu należą Listy Pawła z Tarsu, są jednak też i tacy, którzy uważają, że najstarsza jest Ewangelia Mateusza (ściśle: aramejski pierwowzór znanej nam Ewangelii wg św. Mateusza). Dzieje Apostolskie i [[Apokalipsa]] są dziełami znacznie późniejszymi. Istnieje teoria, że Dzieje Apostolskie zostały napisane ok. [[110]]-[[120|120 r. n.e.]], jednak pewniejsze jest to, że napisał je około [[60|60 roku n.e.]] [[Łukasz Ewangelista]] (za jego autorstwem przemawia to, iż – podobnie jak Ewangelia Łukasza – są skierowane do Teofila, oraz fakt, iż końcowy fragment Ewangelii jest powtórzony w początkowych wersetach Dziejów). Niektórzy badacze{{Fakt}} twierdzą, że Dzieje zostały napisane przez [[anonim]]owych autorów na podstawie [[legenda|legend]] i pośrednich relacji, krążących w [[gmina]]ch chrześcijańskich w [[Azja Mniejsza|Azji Mniejszej]] i Palestynie.

Złożony styl i wizjonerskie obrazowanie w Apokalipsie nieco przypomina opisy ze [[święte księgi#Wyznania chrześcijańskie|świętej księgi]] [[Zaratusztrianizm|zaratusztrian]], a jak sama Apokalipsa podaje – jej autorem był [[Jan Apostoł]]. Została spisana około [[96|96 roku n.e.]], a więc w przybliżeniu 26 lat po upadku [[Jerozolima|Jerozolimy]], i taki termin jej powstania potwierdza Ireneusz w swym dziele ''Przeciw herezjom'' oraz [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusz]] i [[Hieronim ze Strydonu|Hieronim]].

Znaczenie Biblii

Biblia to jeden z głównych filarów kultury europejskiej. Jest nie tylko księgą uważaną przez wierzących za świętą, nośnikiem pewnych idei i zasad moralnych, kształtującym wzory postaw życiowych:

* wyrastają z niej korzenie wielu gatunków literackich (hymnu, przypowieści, pieśni, psalmu, listu)
* biblijne wątki, tematy, postacie, symbole mają swe stałe miejsce w sztuce
* jest bogatym źródłem związków frazeologicznych

Nie ma plików w tym folderze