systemy operacyjne

System operacyjny tworzy środowisko dla uruchamiania i pracy programów. Składa się z setek czy tysięcy mniejszych części zwanych funkcjami, które mogą być przez programy przywoływne, by wykonać podstawowe zadania, takie jak wyświetlenie ciągu znaków na ekranie czy wprowadzenie tekstu z klawiatury.
Podstawy działania

System operacyjny zarządza czterema aspektami operacji komputerowych: procesami, alokacją pamięci, operacjami wejścia wyjścia (I/O) plików i urządzeniami wejścia/wyjścia. Z jego pomocą programy przez sterowniki urządzeń sięgają do sprzetu komputerowego.

Przede wszystkim system operacyny musi posiadać mechanizm dla uruchamiania procesów, znanych jako programy. W systemie DOS jest to funkcja zwana EXEC. Gdy w znaku zachęty DOS wpisywana jest nazwa programu, to program wyświetlający znak zachęty i odczytujący wprowadzane znaki - COMMAND.COM - wyszukuje program o tej nazwie, wzywa funkcję EXEC i przekazuje jej wpisaną nazwę programu. Funkcja EXEC ładuje dany program do pamięci i zaczyna go wykonywać.

Drugim podstawowym zadaniem systemu operacyjnego jest zarządzanie pamięcią (memory management) dostępną dla niego i dla innych programów. Celem jest tu oddanie danemu programowi tyle pamięci, ile potrzebuje, bez zabierania tej pamięci innemu, który już działa. Gdy DOS ładuje program i uruchamia go, to przeznaczony dla niego zostaje pewien obszar pamięci, który nie jest dostępny dla żadnego innego programu aż do chwili, gdy dany program go zwolni. Jeżeli program potrzebuje więcej pamięci, to wywołuje odpowiednią funkcję systemu operacyjnego, ta szuka potrzebnego bloku pamięci i rezerwuje go dla niego.

W systemie operacyjnym ważne miejsce zajmuje system plików (file system), część systemu odpowiedzialna za zarządzanie plikami przechowywanymi na twardym dysku i innych nośnikach danych. Używane są tu funkcje potrzebne do utworzenia nowego pliku, otwarcia go do odczytu lub do zapisu, przekazywania danych z lub do pliku, zmiana nazwy czy kasowanie. System operacyjny musi też znaleźć plik na dysku, często zapisany w kawałkach w różnych sektorach dysku. DOS używa do tego rodzaj mapy dysku, gdzie zapisane są nazwy plików i ich położenie na dysku - jest to tablica FAT (file allocation table).

Czwartym obszarem działania systemu operacyjnego jest porozumiewanie się z urządzeniami wejścia/wyjścia, takimi jak karta graficzna, klawiatura czy myszka. Program porozumiewa się z urządzeniem przez sterownik urządzenia (device driver). W DOS sterowniki urządzeń są dość proste, więc programy często odwołują się do poleceń niskiego poziomu zapisanych w ROM lub w BIOS, porozumiewając się bezpośrednio ze sprzętem. Tak dzieje się w przypadku edytora WordPerfect for DOS, który ma własne sterowniki drukarek; z kolei sterownik myszki jest z reguły ładowany do pamięci i dostępny dla każdego programu, który potrafi z nim pracować.

System operacyjny składa się z kilku warstw. Najniższą jest Basic Input/Output System (BIOS). Warstwa ta udostępnia różne usługi pozostałej części systemu operacyjnego, związane z wymianą informacji pomiędzy urządzeniami komputerowymi - dyskiem, klawiaturą, ekranem, portami. Drugą, wyższą warstwę tworzy kernel, który pośredniczy pomiędzy programami a usługami BIOS. Gdy BIOS odczytuje sektory dysku z częściami pliku, to kernel składa je tworząc plik i udostępniając go programowi. Kernel oddaje do dyspozycji funkcje znane razem jako Application Programing Interface (API). Trzecią i najwyższą warstwą jest program, który porozumiewa się z użytkownikiem - pozwala na opracje na plikach czy uruchamianie programów użytkowych.
Znane systemy

Do znanych systemów operacyjnych można zaliczyć DOS, Windows 95 i 98, Windows NT, OS/2, MacOS na komputerach Macintosh i rodzinę systemów Unix. Systemy unixowe to między innymi Solaris firmy Sun Microsystems.

Mnie znane to OS/400 firmy IBM pracujący na komputerach AS/400, NeXTStep pracujący na komputerach NeXT. Wyróżnia się również sieciowe systemy operacyjne, takie jak Novell Netware.
DOS

DOS jest jednym z najbardziej znanych, obok Microsoft Windows, systemów operacyjnych. Jego rozwój pokazuje, jak wyglądała ewolucja komputerów osobistych, kiedy pojawiały się technologie leżące u podstaw dzisiejszcyh komputerów.

W 1980 roku Seattle Computer Products pisze 86-QDOS, emulator CP/M-80 dla pierwszego 16-bitowego procesora Intela. W 1981 roku Microsoft kupuje od Seattle Computer Products 86-DOS by wypełnić zobowiązania kontraktu z IBM na system operacyjny do przygotowywanego komputera IBM PC, zmienia go tak by mógł pracować na IBM PC i nazywa MS-DOS. Pierwsza wersja beta zaczyna pracować na IBM PC w lutym 1981 roku. W sierpniu 1981 roku pokazany zostaje MS-DOS 1.0, zajmujący 13K dysku i pracujący na 8K pamięci operacyjnej. W listopadzie 1981 roku dodana zostaje obsługa dwustronnych dyskietek 320K. IBM sprzedaje go wraz ze swoimi komputerami jako PC-DOS; Microsoft może rozwijać go i oferować oddzielnie pod nazwą MS-DOS.

Dwa lata później, w 1983 roku, wraz z IBM PC/XT pojawia się napisany praktycznie od nowa MS-DOS 2.0, z hierarchiczną strukturą katalogów i możliwością instalowania sterowników do urządzeń; zajmuje 41K, pracuje na 24K pamięci. Na początku 1984 roku dodane jest rozpoznawanie języków innych niż angielski.

W sierpniu 1984 roku MS-DOS 3.0 dla IBM PC/AT pozwala na stworzenie rozszerzonej partycji na dysku, liczącej do 32 MB i ma wbudowaną obsługę stacji 1.2 MB; system zajmuje 60K na dysku. Wersja 3.1 dodaje obsługę sieci, 3.2 - obsługę dyskietek 3.-5-calowych 720K. W listopadzie 1985 pojawia się Microsoft Windows; nakładka graficzna na DOS. Wersja 3.3 z maja 1987 pozwala na definiowanie dysków logicznych w rozszerzonej partycji dysku twardego, wprowadzone zostają strony kodowe.

W czerwcu 1988 roku MS-DOS 4.0 przekracza barierę 32 MB dla partycji, ma tez wsparcie dla pamięci rozszerzonej; system zajmuje 108K, pracuje w 75K pamięci operacyjnej. Wersja 5.0 z 1991 dodaje możliwość pracy w wysokiej pamięci, system pomocy i program do zarządzania zawartością dysku (MS-DOS Shell); system zajmuje 118K, pracuje w 60K pamięci.

Wersja MS-DOS 6.0 w 1993 roku zostaje wyposażona w zestaw programów narzędziowych do przygotowywania kopii zapasowych, ochrony przed wirusami, defragmentacji dysku, kompresji dysku, zarządzania pamięcią; ma także możliwość współpracy ze stacjami CD-ROM, zarządzanie poborem mocy pozwalające na oszczędność baterii na komputerach przenośnych.

MS-DOS 7.0... już nie wychodzi, choć tak początkowo nazywano projekt Microsoft pod nazwą kodową Chicago,ktory znany jest jako Windows 95.

DOS był przez długi czas czynnikiem ograniczającym rozwój komputerów osobistych IBM PC. Wynikało to po części z podejścia firmy IBM do swego projektu Personal Computer. Miał to być rodzaj drugorzędnego produktu, planowano sprzedanie go w nie więcej niż 50 tysiącach sztuk; byl przeznaczony dla pojedynczego użytkownika i do pracy z jednym programem. DOS jako system dla PC miał być najwyżej tak dobry jak CP/M, system operacyjny pracujący na niektórych 8-bitowych mikrokomputerach w tych czasach, a stworzony w 1974 roku przez Digital Research, firmę, do której początkowo zwrócił się IBM z propozycją napisania systemu dla IBM PC i dopiero gdy ta odmówiła, IBM zlecił to Billowi Gatesowi z Microsoft.

Przez pierwsze kilka lat realizacji takiej polityki MS-DOS był powoli rozbudowywany, bez wprowadzania rewolucyjnych zmian, takich jak praca z wieloma programami jednoczesnie (multitasking). System zaczął się szybko starzeć. Jednak sukces komputerów osobistych, ogromna liczba użytkowników i rozwój sprzętu w koncu wręcz wymusiły rozwój DOS, a także pojawienie się Windows. W czerwcu 1991 roku według pisma PC Computing na DOS działało 20 tysięcy komercyjnych programów na 50 milionach komputerów w samych tylko Stanach Zjednoczonych; DOS miał już wtedy 13 wersji językowych.

MS-DOS jest najbardziej znaną, ale nie jedyną wersją DOS. W październiku 1983 roku pojawia się PC-DOS firmy IBM, przeznaczony dla komputerów PCjr. W połowie 1990 roku pojawił się DR-DOS 5.0, produkt firmy Digital Research i początkowo odniósł spory sukces; miał lepsze zarządzanie pamięcią i zbiór programów narzędziowych niż ówczesny MS-DOS 4.x. Digital Research zostaje przejęty przez Novella w 1991 roku i już jako jego część opracowuje Novell DOS 7.0. Novell miał nadzieje na wsparcie nim swego flagowego sieciowego systemu Netware. W 1995 roku pojawia się również PC-DOS 7.0. Jednak żadnen z tych produktów, porównywalnych a w niektórych dziedzinach przewyższających MS-DOS nie zachwiał dominującej pozycji Microsoft na rynku.
Środowisko graficzne Windows

Koncepcja interfejsu graficznego, z oknami, w których będą uruchamiane programy, narodziła się już w latach siedemdziesiątych w laboratoriach firmy Xerox w Palo Alto w Kalifornii. W 1977 roku powstał komputer Xerox Star, w którym posługiwano się myszką do pracy z oknami i ikonami na ekranie, nie wszedł jednak do masowej produkcji. W połowie 1993 roku w zespole przygotowującym Windows znalazł się jeden z pracowników ośrodka PARC. Później pojawił się komputer o nazwie Lisa, stworzony przez Apple, z oknami i myszką jako urządzeniem wejściowym.

Lisa nie sprzedawała się jednak dobrze i dopiero następny produkt Apple - komputer Macintosh - pokazał, jak wygodne w uzyciu może być środowisko graficzne sterowane myszką. Na komputerach PC panował wtedy DOS; firma Digital Research pojęła próbę stworzenia podobnego środowiska - projektując GEM (Graphics Environment Manager). GEM również nie zdobył rynku, pojawił się w kilku programach, między inymi w popularnym swojego czasu w Polsce programie do składu Ventura Publisher.

Microsoft tworząc Windows nie wymyślił więc ani środowiska graficznego, ani myszki ani okien - potrafił jednak dobrze skorzystać z doświadczeń swoich poprzedników, tworząc swoje środowisko graficzne Microsoft Windows, a później rozwijając je w systemy operacyjne Windows NT i Windows 98.

O istnieniu Microsoft Windows świat dowiedział się 10 listopada 1983 roku, ale dopiero dwa lata później, 18 listopada 1985 roku, można było obejrzeć gotowy produkt. Dwa miesiące wcześniej odbyło się coś w rodzaju prapremiery Windows – pojawił się program graficzny firmy Micrografx o nazwie In.a.Vision, który zawierał wersję Windows działającą tylko z nim.

Firma Micrografx tworzyła pierwsze programy graficzne na Windows, przez długi czas panowała na rynku grafiki komputerowej; dziś ma nieco gorszą pozycję wobec silnych konkurentów – firmy Corel i Adobe.

Pierwsza wersja Windows, co może się dzisiaj wydawać niewiarygodne, nie była specjalnie popularna. Konkurencja ze strony komputerów Apple Macintosh i ich graficznego systemu operacyjnego była jeszcze wtedy zbyt silna. Dopiero od czasu pojawienia się wersji 3.0 w 1990 roku Windows zyskują na popularności. Sukces przypieczętowała jeszcze wersja Windows 3.1. Do czasu ukazania się Windows 95 w sierpniu 1995 ocenia się, że na świecie używano ponad pięćdziesiąt milionów egzemplarzy Windows.

Użytkownicy mieli z początku sporo zastrzeżeń do Windows, dysponowali jeszcze za słabym sprzętem i małą ilością pamieci operacyjnej, pierwsze wersje na Windows znanego oprogramowania miały wiele problemów, ale i tak środowisko to było wykorzystywane przez coraz więcej osób. Podkreślano przydatność takich cech jak wielozadaniowość, przenoszenie danych przez pamięć podręczną, graficzna komunikacja z użytkownikiem. Popularyzacji Windows pomagało ogromne zainteresowanie prasy komputerowej, pojawienie się setek artykułów i książek na ich temat, stanowiących dobre źródło informacji dla użytkowników.

Po dwóch latach, w sierpniu 1992 roku, pojawiła się wersja Windows 3.1, przynosząc nie tylko poprawki błędów i usprawnienia działania, ale także i nowe możliwości. Wprowadzone zostały między innymi technika współpracy aplikacji OLE, skalowalne kroje pisma TrueType czy rozszerzenia multimedialne, a także... gra MineSweeper, zastępująca znaną z Windows 3.0 grę logiczną Reversi.

Pojawiły się też programy komercyjne i freeware stanowiące uzupełnienie dla Windows, takie jak edytory ikon, programy zarządzające skalowalnymi fontami takie jak Adobe Type Manager, wygaszacze ekranu jak AfterDark, programy do zarządzania aplikacjami jak New Wave czy Dashboard. Problemy techniczne z Windows zaczęły rozwiązywać narzędzia z pakietu Norton Utilities.

Istotną rolę w poszerzaniu liczby użytkowników Windows miało pojawienie się dobrej klasy programów użytkowych. Sam Microsoft już w listopadzie 1989 roku zaproponował Word for Windows, z czasem jeden z najpopularniejszych edytorów tekstu. Konkuruje z nim Lotus AmiPro, a później WordPerfect for Windows. Jednak WordPerfect nie uzyskał na graficznej platformie tak wielkiej dominacji jak w DOS i z czasem to Microsoft Word zdobył rynek. Podobnie było z arkuszami kalkulacyjnymi - Microsoft Excel zdobył już po kilku latach przewagę nad Lotus 1-2-3 czy Borland Quattro Pro, znanymi programami w DOS. W programach graficnzym pionierem był Micrografx, z programem grafiki wektorowej Designer i grafiki prezentacyjnej Charisma, tu jednak istotną pozycję zdobył kanadyjski Corel ze swym CorelDraw, bardzo znanym także w Polsce. Programy do składu do PageMaker i QuarkXpress znane operatorom składu pracującym na komputerach Macintosh oraz przeniesiona ze środowiska GEM - Ventura Publisher.

Później - w październiku 1992 roku - pojawiły się Windows for Workgroups 3.1, wersja WIndows z wbudowaną obsługą sieci dla grupy roboczej, sieci bezpośrednich połączeń miedzy komputerami (peer-to-peer). Jest to środowisko pomyślane dla połączenia małych grup komputerów, udostępniania w sieci ludziom pracującym obok siebie dysków i drukarek, możliwości wymiany poczty, bez stawiania specjalnych serwerów. Zawiera ona między innymi okrojoną wersję programu poczty elektronicznej Microsoft Mail, terminarz Microsoft Schedule+ oraz sieciową grę karcianą Hearts. Poprawiona wersja tej odmiany Windows - Windows for Workgroups 3.11 - zawiera oprogramowanie do wysyłania i odbierania faksów, 32-bitowy dostęp do plików.

Były to ostatnie wersje Windows jako środowiska graficznego. Produkt początkowo znany jako Windows 4.0 czy pod nazwą kodową Chicago ukazał się już jako system operacyjny Windows 95, by po kilku latach przejść w Windows 98.

W 1995 roku podczas premiery Windows 95 wykorzystywana była piosenka Start Me Up zespołu Rolling Stones, za którą Microsoft zapłacił 2 miliony dolarów. W dniu premiery na całym świecie już od północy przed sklepami komputerowymi ustawiały się kolejki.

Premiera Windows 98 odbyła się 25 czerwca 1998 roku, była już nieco spokojniejsza, jako że i sam produkt nie jest tak rewolucyjną zmianą jak Windows 95 w stosunku do Windows 3.1. Windows 98 mają podobny interfejs użytkownika jak Windows 95, są nieco bardziej multimedialne i lepiej służą uzytkownikom Internetu. Polska wersja tego systemu istnieje od września 1998 roku.

Dzięki Windows, a także dzięki programom biurowym i multimedialnym pracującym w tym systemie Microsoft stał się największym producentem programów komputerowych na świecie. Firmę tą założyli Bill Gates i Paul Allen, którzy dziś należą do jednych z najbogatszych ludzi na świecie. Microsoft zawdzięcza swój sukces rewolucji komputerów osobistych, w której ma jednak też spory udział.

Interfejs graficzny Windows zmienia się z wersji na wersję, co zmusza producentów oprogramowania do zmian w ich programach, ale istnieje wiele programów, które proponują własne rozwiązania w wyglądzie i w porozumiewaniu się z użytkownikiem. Znany program Lotus Organizer ma wygląd otwartego notatnika. W programie graficznym Visio wprowadzono po raz pierwszy rozwijalne opisy (pop-up tips) do ikon; dopiero później pojawiły się w Wordzie czy Excelu. Jednak zasady pracy z programami, użycie myszki, obsługa pól dialogowych pozostają podobne - i w tym leży cała siła Windows.

- 🔴 Windows 10 v1803 (Redstone 4) RTM Build 17134.1 (x64-x86) Kwiecień 2018 Polska Wersja Językowa	linux	potszebne windows
SYSTEMY BY NIKKA	Windows 7 Professional x86 (32-bit) English	windows 98
windows jg 2008 sp 3	windows mx 7	windows vista 32 bit
windows vista 64bit	windows xp home	windows xp profesional
windows xp sp3	xp na pendrive

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder