Download: Encyklopedia II wojny światowej - Jeńcy cz.1.avi
Obozy jeńców wojennych w okresie II wojny światowej, miejsca przymusowej izolacji jeńców wojennych określała genewska konwencja z 1929 (genewskie konwencje i protokoły) oraz haski regulamin z 1907 dotyczący praw i zwyczajów wojny lądowej. Japonia i ZSRR nie przystąpiły do konwencji genewskiej. Miliony jeńców wojennych stwarzały poważne problemy militarne, ekon. i humanitarne dla państw uczestniczących w wojnie; nadzór nad o.j.w. w większości państw sprawowały ministerstwa wojny lub obrony, w Niemczech — Nacz. Dowództwo Wehrmachtu, a od 25 VIII 1944 — Reichsführer SS; w ZSRR sprawy jeńców przekazano 1945 Minist. Spraw Wewn., w PRL — Minist. Sprawiedliwości. Wzięci do niewoli jeńcy trafiali do obozów zbiorczych, następnie przejściowych, gdzie rozdzielano ich do właściwych obozów dla oficerów oraz podoficerów i szeregowych; tworzono także obozy specjalne: w USA — dla radykalnych nazistów i antyfaszystów, w Wielkiej Brytanii — centra edukacyjne, w ZSRR — szkoleniowe dla antyfaszystów, w Niemczech — karne; wszędzie istniały obozy pracy jeńców; obozy jenieckie w Niemczech, ZSRR i Japonii były często miejscami bezprawia i ludobójstwa. Około 420 tys. żołnierzy pol. dostało się do niewoli niem., a ponad 230 tys. do sowieckiej (obozy jenieckie żołnierzy polskich). Do niewoli niem. trafiło ogółem ponad 10 mln jeńców wojennych; traktowano ich w sposób zróżnicowany; wobec jeńców z Europy Zachodniej i USA w zasadzie przestrzegano postanowień konwencji; większość jeńców norweskich, hol., gr. i ok. połowę fr. szybko zwolniono z obozów; z 235 tys. jeńców anglosaskich przebywających w niemieckich obozach jeńców wojennych zmarło 9,4 tys. Ze szczególnym okrucieństwem byli traktowani sowieccy jeńcy wojenni; spośród co najmniej 5,4 mln wziętych do niewoli niem. ok. 3 mln (publikacje niem. mówią o „co najmniej 2,43 mln”) zostało wyniszczonych i wymordowanych; pozostali przy życiu po powrocie do ZSRR byli uznani za zdrajców i osadzeni w obozach karnych. W niemieckich obozach jeńców wojennych liczne zbrodnie popełniano na jeńcach pol., jugosł., fr. oraz internowanych 1943 żołnierzach wł. (obozy hitlerowskie). Wzięci do niewoli na Wschodzie jeńcy pochodzenia żydowskiego byli rozstrzeliwani lub kierowani do obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. Znaczną część jeńców pozbawiano praw i z obozów jeńców wojennych skierowano do obozów pracy przymusowej. 1 I 1945 w niemieckich obozach jeńców wojennych znajdowało się ok. 2,5 mln jeńców, w tym: ok. 930 tys. sowieckich, ok. 921 tys. fr., ok. 168,6 tys. bryt., ok. 122 tys. jugosł., ok. 70 tys. pol., ok. 68 tys. wł., ok. 65 tys. belgijskich, ok. 62 tys. amer., ok. 10 tys. holenderskich.