Beethoven. Geniusz i cierpienie (Sur les pas de Beethoven)
film dokumentalny, Francja, 2008, 52 min.
reżyser: Stéphane Ghez Udręczony geniusz, wizjoner rozłączony ze swą największą miłością przez utratę słuchu, lecz także i człowiek, który potrafił przemóc ból egzystencji za pomocą muzyki. "Beethoven. Geniusz i cierpienie" to opowieść o kompozytorze, jego dramatycznej biografii i wspaniałym dorobku.
"Oto pokój, w którym urodził się Beethoven. Z czasem stał się swoistym miejscem kultu" - mówi Beate Kraus, oprowadzająca po domu rodziny Beethoven w niemieckim Bonn. "Czytałam, że parkiet został tu zniszczony, kiedy ludzie starali się zdobyć dla siebie kawałek podłogi" - wtrąca się Elisabeth Brisson, autorka kilku monografii kompozytora. Przewodniczka potakuje. "Tak, kiedyś istniał prawdziwy kult Beethovena. A jak zawsze w przypadku świętych, wyznawcy potrzebują relikwii". Tak zaczyna się dokumentalna opowieść o życiu artysty, którego dorobek należy do kulturowego dziedzictwa całej ludzkości. Filmowa podróż, mająca doprowadzić nas do samego sedna duszy Beethovena. IX Symfonia, dzieło życia niemieckiego kompozytora stanowiła ścieżkę dźwiękową dla pamiętnego protestu na placu Tiananmen, dawała ulgę i nadzieję mieszkańcom Chile walczącym o wolność pod rządami Pinocheta, do dziś tętni w filharmoniach i... barach karaoke na całym świecie. Ciesząc się tym poruszającym arcydziełem, rzadko pamiętamy, iż jego premiera zastała Beethovena kompletnie głuchym. Komponując symfonię, schorowany i nieszczęśliwy kompozytor zdołał wzbić się w twórczym wysiłku ponad własne cierpienie. Niniejszy film śledzi burzliwe koleje losu Beethovena oraz fenomen jego muzyki. Mówi także o niezwykłej sile sztuki zdolnej do leczenia swym pięknem ran, pokonywania barier i jednoczenia ludzi. "Weźcie sto stuletnich dębów i wielkimi literami wyryjcie na ich pniach jego imię" - do hołdu dla Beethovena nawoływał onegdaj Robert Schumann. W rzeczywistości imię artysty wyryło się muzyką w sercach całych pokoleń.Jeden z największych kompozytorów w historii był niski, niezgrabny, często niechlujnie ubrany, ale gdy zaczynał grać, znikały wszystkie jego niedoskonałości...
Francuski film dokumentalny jest próbą odpowiedzi na pytanie, na czym polegał geniusz Ludwiga van Beethovena. Twórcom udało się uniknąć szkolnego przedstawiania biografii. Najważniejsze fakty z życia artysty przeplatają anegdotami. Kamera odwiedza miejsca, gdzie Beethoven mieszkał i pracował. Usłyszymy fragmenty jego najsłynniejszych utworów, ale dowiemy się też jaki wpływ genialny kompozytor wywiera na współczesnych artystów.
Przeznaczeniem Beethovena od urodzenia była kariera muzyczna. Jego dziadek śpiewak zarabiał na życie jako kapelmistrz. Ojciec był tenorem w kapeli dworskiej. W filmie zobaczymy rodzinny dom Ludwiga i pokój, w którym przyszedł na świat. To nieduże puste dziś pomieszczenie. Jedynym przedmiotem jest w nim popiersie kompozytora oraz przykuwająca wzrok stara, drewniana podłoga. W przeszłości najzagorzalsi fani Beethovena podobno wyrywali z niej deski. – Jak w wypadku świętych, wyznawcy potrzebują relikwii – komentuje kuratorka Beate Kraus.
Beethoven zaczął koncertować i komponować jeszcze jako dziecko. Szybko zdobył popularność, a zarabiane na muzyce pieniądze pomagały reperować skromny rodzinny budżet. W 1802 roku pojawiły się pierwsze kłopoty ze słuchem. Beethoven popadł w depresję, zaczął izolować się od świata. Nigdy jednak nie zrezygnował z komponowania i występów, nawet gdy pod koniec życia był już całkiem głuchy. W dokumencie zobaczymy zestaw przedziwnych przyrządów przypominających trąbki i słuchawki od prysznica zaprojektowane przez Johanna Mälzla, wynalazcę metronomu. Miały poprawić słuch Beethovena, ale nie wiadomo, czy kiedykolwiek i w jaki sposób były używane. Będzie także mowa o miłosnych perypetiach Ludwiga, którego zawsze pociągały kobiety niedostępne...
Ten film powinien przypaść do gustu nie tylko melomanom, ale także fanom popkultury. Muzyka Beethovena jest uniwersalna i wszechobecna. IX Symfonia, dzieło życia niemieckiego kompozytora, dawała ulgę i nadzieję mieszkańcom Chile walczącym o wolność pod rządami Pinocheta, do dziś tętni w filharmoniach i barach karaoke na całym świecie. W 1977 roku sonda Voyager 1 zabrała w przestrzeń kosmiczną płytę gramofonową z pozłacanej miedzi. Znalazły się na niej m.in. pozdrowienia w 55 językach oraz muzyka Beethovena.