Oficerowie SS obozu zagłady Aushwitz-Birkenau.jpg

10 sierpnia 1965 zakończył się we Frankfurcie drugi proces oświęcimski. – Rozrachunek z nazistowskimi przestępcami nie został zakończony i nie mógł być zakończony w procesach lat 40. – mówił Janusz Matuszyński w aud. "Niedokończony rozrachunek". – Ten rozrachunek nie został również zamknięty w procesach lat 60. prowadzonych przed zachodnioniemieckimi sądami pod presją zachodniej opinii publicznej.

Bezczelni zbrodniarze
Mimo zeznań licznych świadków oraz wizji lokalnych w dawnym obozie w Oświęcimiu, wyroki które zapadły w ramach tego procesu można uznać za łagodne. Dożywotnio pozbawionych wolności zostało pięciu esesmanów oraz obozowy kapo. Jedenastu zbrodniarzy otrzymało wyroki więzienia od 3 do 14 lat. Ponadto trzech oskarżonych uniewinniono. Przed sądem miał stanąć także sam komendant obozu Richard Baer, ale zmarł przed rozpoczęciem procesu.
Oskarżeni w większości przypadków nie przyznawali się do winy, a nawet uważali, że to oni zostali pokrzywdzeni. – Szczyty bezczelności pobił oskarżony Robert Mulka, były adiutant Rudolfa Hessa – podkreślał Koltata w swojej relacji rok po rozpoczęciu procesu. – Mulka nie tylko zaprzecza wszystkiemu twierdząc, że nie widział i nie słyszał nic z tego, co działo się w obozie, ale także przyjmuje postawę obrażonego na honorze oficera.
Piekło Oświęcimia raz jeszcze
Sam proces, mimo zapadnięcia łagodnych, w stosunku do przewinień, wyroków, miał istotne znaczenie. W latach 50. XX wieku kanclerz Konrad Adenauer prowadził politykę odcięcia się od rozliczeń z historią. Prawie 20 lat po wojnie opinii publicznej przypomniano jednak dramat, który dotyczył milionów ludzkich istnień.
– Zeznania świadków przypomniały piekło Oświęcimia i naświetliły rolę poszczególnych oskarżonych w tym piekle – mówił w rocznicę rozpoczęcia procesu Koltata. – Wyrok zależy od udowodnienia im indywidualnej roli w mordowaniu więźniów.
Pierwszy proces oświęcimski miał miejsce w Krakowie w dniach 24 listopada – 22 grudnia 1947. Wówczas osądzono 40 członków załogi obozu zagłady Auschwitz-Birkenau: 23 z nich skazano na śmierć, 16 otrzymało wyroki więzienia (od 3 lat do dożywocia), a jeden z oskarżonych został uniewinniony. Równolegle prowadzony był proces norymberski przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym. Tam akt oskarżenia usłyszało łącznie 185 osób.
– Nazwa "Oświęcim" jeszcze za dwa tysiące lat będzie miała swoją potworna wymowę – słyszymy w materiale z 1964 roku. – Jeszcze za dwa tysiące lat ludzie będą pytać, jak ukarani zostali ci, którzy zgotowali narodom Oświęcim.
W Auschwitz-Birkenau szacuje się, że zginęło około 1,5 miliona ludzi. W obozie mogło służyć nawet 8 tys. esesmanów. Z 7 tys. tych, którzy przeżyli, odpowiedzialność za swoje zbrodnie poniosło zaledwie 700 z nich.
Sentencja wyroku Najwyższego Trybunału Narodowego:
1. Arthur Liebehenschel , komendant obozu – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
2. Hans Aumeier , kierownik obozu – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
3. Max Grabner , szef obozowego gestapo – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
4. Karl Ernst Möckel , kierownik administracji obozowej – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
5. Maria Mandel , kierowniczka obozu kobiecego w Birkenau – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
6. Franz Xaver Kraus , oficer informacyjny SS – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
7. Ludwig Plagge , oficer raportowy – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
8. Fritz Buntrock , oficer raportowy – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
9. Otto Lätsch , komendant podobozu – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
10. Heinrich Josten , dowódca kompanii wartowniczej – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
11. Josef Kollmer , dowódca kompanii wartowniczej – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
12. Erich Muhsfeldt , kierownik krematoriów w Birkenau – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
13. Hermann Kirschner , urzędnik administracji obozowej – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
14. Hans Schumacher , zarządca obozowego magazynu żywnościowego – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
15. August Bogusch , urzędnik w kancelarii kierownika obozu – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
16. Wilhelm Gerhard Gehring , kierownik komanda więźniarskiego – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
17. Therese „Rosi” Brandl , nadzorczyni SS- śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
18. Paul Szczurek , blokowy – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
19. Paul Götze , blokowy – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
20. Herbert Paul Ludwig , blokowy – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
21. Kurt Hugo Müller , blokowy – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
22. dr Johann Paul Kremer , lekarz obozowy – śmierć przez powieszenie (kara zamieniona na dożywocie)
23. Artur Breitwieser , urzędnik administracji obozowej – śmierć przez powieszenie (kara zamieniona na dożywocie)
24. Detleff Nebbe , sierżant kompanii wartowniczej – dożywocie
25. Karl Seufert , nadzorca w bloku więziennym – dożywocie
26. Hans Koch , członek obozowej służby dezynfekcyjnej – dożywocie
27. Luise Helene Elisabeth Danz , nadzorczyni SS – dożywocie
28. Adolf Medefind , strażnik – dożywocie
29. Anton Lechner , strażnik – dożywocie
30. Franz Romekait , urzędnik administracji obozowej – 15 lat pozbawienia wolności
31. Hans Hoffman , gestapo obozowe – 15 lat pozbawienia wolności
32. Hildegard Martha Lächert , nadzorczyni SS – 15 lat pozbawienia wolności
33. Alice Orlowski , nadzorczyni SS – 15 lat pozbawienia wolności
34. Johannes Weber , pracownik w kuchni obozowej – 15 lat pozbawienia wolności
35. Alexander Bülow , strażnik – 15 lat pozbawienia wolności
36. Eduard Lorenz , strażnik – 15 lat pozbawienia wolności
37. Richard Schröder , urzędnik rachunkowy – 10 lat pozbawienia wolności
38. Erich Adam Dinges , szofer obozowy – 5 lat pozbawienia wolności
39. Karl Jeschke , strażnik – 3 lata pozbawienia wolności
40. dr Hans Münch , lekarz obozowy – uniewinniony