Translation, Globalisation and Localisation; A Chinese Perspective (Multilingual Matters).pdf

Standardowy język mandaryński, nazywany często językiem mandaryńskim lub standardowym językiem chińskim jest oficjalnym standardem mówionego języka chińskiego, używanym jako język urzędowy w Chińskiej Republice Ludowej, Republice Chińskiej, jednym z czterech oficjalnych języków Singapuru, a także jednym z sześciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Faktycznie jest tylko jednym z języków mandaryńskich. Oparty jest na dialekcie pekińskim, ale nie jest z nim tożsamy. W poszczególnych państwach język ten nosi różne nazwy: w ChRL jest nazywany putonghua (chin. trad. 普通話, chin. upr. 普通话, pinyin: pǔtōnghuà – "mowa powszechna"), na Tajwanie – guoyu (chin. trad. 國語, uproszcz. 国语, pinyin: guóyǔ – "język państwowy"), w Singapurze – huayu (chiń. trad. 華語, uproszcz. 华语, huáyǔ – "język chiński").

Standardowy język mandaryński wykształcił się w cesarskich Chinach jako lingua franca biurokracji. Stąd też pochodzi określenie "mandaryński", będące tłumaczeniem chińskiego terminu 官話 guānhuà – "mowa urzędników", czyli mandarynów, jak dawniej nazywano na Zachodzie urzędników chińskich (we współczesnej chińszczyźnie guanhua oznacza jednak zbiorczo wszystkie języki mandaryńskie, a nie język standardowy). W naturalny sposób dialekt stolicy – od czasów dynastii Ming był nią Pekin – był traktowany jako wzór do naśladowania, jednak do języka standardowego nie przeniknęły niektóre jego szczególne cechy (np. intensywna rotyzacja).


Fonetyka

Oto tabela spółgłosek występujących w języku mandaryńskim
Dwuwargowe Wargowo
-zębowe Dziąsłowe Cerebralne Dziąsłowo
-podniebienne Miękko-
podniebienne
Spółgłoski zwarte p pʰ t tʰ k kʰ
Spółgłoski nosowe m n ŋ
Spółgłoski szczelinowe f s ʂ (ʐ)¹ ɕ x
Spółgłoski zwarto-szczelinowe ʦ ʦʰ ʈʂ ʈʂʰ tɕ tɕʰ
Spółgłoski boczne l
Półsamogłoski w ɻ¹ j
¹: Według niektórych lingwistów jest to dźwięczna spółgłoska szczelinowa [ʐ]
W języku mandaryńskim występują następujące samogłoski:
/a/ (z alofonem [ɑ]), /e/ (z alofonem [ɛ]), /o/ (z alofonem [ɔ]), /ə/ (z alofonem [ɤ]), /ɨ/ (z alofonami [z̩] i [ʐ̩]), /i/, /u/ ( z alofonem [ʊ]) i /y/.
W języku mandaryńskim istnieją 4 tony:
wysoki (陰平/阴平/yīnpíng) – kontur 55
wznoszący (陽平/阳平/ yángpíng) – kontur 35
opadająco-wznoszący (上聲/上声/ shǎngshēng) – kontur 21
opadający (去聲/去声/ qùshēng) – kontur 51

Typologia

Klasyfikacja typologiczna standardowego języka mandaryńskiego jest problematyczna. Najczęściej zaliczany on jest do języków analitycznych (izolujących), ponieważ - podobnie jak w klasycznym języku chińskim o funkcji gramatycznej i składniowej danego wyrazu decyduje często jego pozycja w zdaniu oraz wyrazy pomocnicze, nie mające samodzielnego znaczenia (tzw. partykuły strukturalne). Z drugiej strony współczesny standardowy język mandaryński posiada już też pewne cechy języka aglutynacyjnego, m.in. funkcjonują w nim przyrostki, mogące - na równi z pozycją w zdaniu i wspomnianymi "pustymi" leksykalnie wyrazami - decydować o funkcji wyrazu.

Przykład budowy zdania
我的朋友们都要吃鸡蛋。
Wǒ de péngyǒumen dōu yào chī jīdàn.
Ja possessivus przyjaciel+l.mn. wszyscy chcieć jeść jajko (dosł. kura-jajko).
Wszyscy moi przyjaciele chcą zjeść (kurze) jajko.
W powyższym przykładzie partykuła 的 (de), oznaczająca przynależność, wraz z zaimkiem osobowym 我 (wǒ = "ja") tworzy znaczenie zaimka dzierżawczego "mój". Jest to konstrukcja typowa dla języków analitycznych.
Przyrostek 们 (men), oznaczający liczbę mnogą dołączony jest do rzeczownika 朋友 (péngyǒu = "przyjaciel"). Brak jest fleksji. Jest to konstrukcja typowa dla języków aglutynacyjnych.

Podstawowe zwroty

Nǐ hǎo – Witaj
Wǒ jiào [tu wstawić swoje imię] – Nazywam się [tu wstawić swoje imię]
Nǐ jiào shénme míngzi? – Jak się nazywasz?

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Standardowy_j%C4%99zyk_mandary%C5%84ski