• Monty Python
Monty Python, grupa Monty Pythona, Pythoni - zespół twórców i gwiazd telewizyjnego serialu komediowego Latający cyrk Monty Pythona, założony pod koniec lat 60. XX wieku w Anglii. W skład grupy wchodzili Graham Chapman, John Cleese, Terry Gilliam, Eric Idle, Terry Jones i Michael Palin.
obrazek

Palin i Jones spotkali się na Uniwersytecie Oksfordzkim, Cleese i Chapman - na Uniwersytecie Cambridge. Idle także studiował w Cambridge, ale rok niżej od Cleese'a i Chapmana. Gilliam poznał Cleese'a w Nowym Jorku, gdy ten ostatni odbywał tam tournée z grupą A Clump Of Plinths.

Zanim zaczęli wspólną pracę nad Latającym cyrkiem Monty Pythona, występowali w następujących programach:

I'm Sorry, I'll Read that Again (Przepraszam, przeczytam jeszcze raz) 1964-1973 - audycja radiowa
The Frost Report (Raport Frosta) 1966-1967
At Last the 1948 Show (Nareszcie program z 1948 roku) 1967
We Have Ways of Making You Laugh (Mamy sposoby, by was rozśmieszyć) 1968
Do Not Adjust Your Set (Prosimy nie regulować odbiorników) 1968-1969
How to Irritate People (Jak wkurzać ludzi) 1968
The Complete And Utter History Of Britain (Kompletna historia Wielkiej Brytanii) 1969
Doctor in the House (Doktor w domu) 1969
Byli też współautorami scenariuszy do szeregu innych programów.

A teraz coś z zupełnie innej beczki
Pierwsza seria "Latającego cyrku" miała pierwotnie dawać główne pole do popisu Cleese'owi, ten chciał jednak współpracować z innymi. Tak oto powstała zorganizowana grupa, dla której utworzono rutynowe zasady działania. Każdy dzień pisania rozpoczynał się o 9:00 rano i trwał do 17:00. Na początku typowego tygodnia pracy Cleese i Chapman pisali w odosobnieniu jako jedna spółka autorska, Jones i Palin jako druga, a Idle pisał samotnie. Po kilku dniach cała grupa spotykała się wraz z Gilliamem i krytykowała nawzajem swoje scenariusze oraz wymieniała poglądy. Podchodzili do pisania demokratycznie. Jeśli coś rozśmieszyło większość, zatwierdzano to jako część programu. W podobny sposób obsadzano role - nie było problemów z egocentryzmem, gdyż każdy z Pythonów czuł się bardziej autorem niż aktorem. Po dobraniu i uporządkowaniu kolejności skeczy do danego odcinka, Gilliam miał wolną rękę w łączeniu ich w całość za pomocą wymyślnych animacji, uzbrojony w kamerę, nożyczki i farbę.

Zanim wymyślono nazwę "Latający cyrk Monty Pythona", powstało kilka innych tytułów roboczych, m.in. Owl Stretching Time (Pora rozciągania sów), Bunn, Wacket, Buzzard, Stubble and Boot, Gwen Dibley's Flying Circus (Latający Cyrk Gwen Dibley).

Zespół miał bardzo konkretny pomysł na serial i był bardzo zawiedziony, gdy Spike Milligan nagrał swój program komediowy Q5 w nieco podobnym duchu. Pythoni przyznawali się do inspiracji Milliganem, lecz styl "Latającego cyrku" jest zdecydowanie inny. Wyróżniają go szczególnie niepowtarzalne animacje Gilliama, ale także proces wzajemnej krytyki i selekcji materiału.

Okres po "Latającym Cyrku"
Wytwórnia filmowa Python (Monty) Pictures
Pięciu pozostałych członków grupy Monty Pythona jest właścicielami wytwórni Python (Monty) Pictures Limited, założonej w 1973 i zajmującej się obecnie działalnością wynikającą z dotychczasowej wspólnej pracy. Kontroluje ona m.in. dochody z praw autorskich. Opisuje swoją działalność jako "wykorzystywanie produkcji telewizyjnych i kinowych". Za rok finansowy liczony do marca 2002 dochód firmy wyniósł 3,3 mln funtów.

Wielką siłą napędową dla Pythonów stał się pod koniec lat 70. były Beatles, George Harrison. Nie tylko sfinansował on "Żywot Briana" i wystąpił w nim, ale także wyprodukował wiele piosenek grupy z tamtego okresu, m.in. singel The Lumberjack Song (Piosenka drwala). Był także współzałożycielem wytwórni HandMade Films, która wyprodukowała wiele filmów z udziałem niektórych Pythonów m.in. The Missionary (Misjonarz) z Michaelem Palinem i Time Bandits (Bandyci czasu) Terry'ego Gilliama.

Kariery solowe
Każdy z członków grupy po jej rozpadzie kontynuował solową działalność w filmie i telewizji, zdarzała się też współpraca między niektórymi z nich. Wiele z tych projektów odniosło sukces, jak na przykład film A Fish Called Wanda (Rybka zwana Wandą) z 1988, z Cleesem i Palinem. Wystąpili oni także w filmie Time Bandits (Bandyci czasu) z 1981, do którego scenariusz napisali Gilliam i Palin, a Gilliam był jego reżyserem. Palin zagrał też w filmie Brazil z 1985 r. w reżyserii Gilliama, także współautora scenariusza. W 1983 Graham Chapman, Eric Idle i John Cleese wystąpili w komedii przygodowej Yellowbeard (Żółtobrody), której pomysłodawcą i współautorem scenariusza był Graham Chapman. W solowym debiucie filmowym Gilliama Jabberwocky z 1977 r., który najsilniej z wszystkich jego filmów oddawał ducha Monty Pythona, zagrało trzech członków grupy - Michael Palin, Terry Jones i Terry Gilliam - a także współpracujący z grupą Neil Innes. Idle pojawił się w filmie The Adventures of Baron Münchhausen (Przygody Barona Munchausena) z 1988 r., także reżyserowanym przez Gilliama, również współtwórcy scenariusza. W 1989 roku Terry Jones, John Cleese i Neil Innes wystąpili w wyreżyserowanej przez Jonesa baśni komediowej Eric the Viking (Eryk Wiking). Idle odniósł też sukces w filmie Nuns on the Run (Uciekające zakonnice) z 1990. W roku 1996 Terry Jones wyreżyserował film The Wind in the Willows (O czym szumią wierzby) na podstawie książki Kennetha Grahame'a, w którym wystąpiło aż czterech członków grupy Monty Pythona: Terry Jones, Eric Idle, Michael Palin oraz John Cleese.

Koniec?
Częstokroć pojawiają się pogłoski o planowanym zejściu się Pythonów. Śmierć Grahama Chapmana w 1989 r, w przeddzień dwudziestolecia zespołu, pozornie położyła kres tym spekulacjom, jednak w 1998 pięciu pozostałych członków grupy po raz pierwszy od 18 lat wystąpiło razem na scenie (na którą wniesiono też urnę z prochami Chapmana). Odbyło się to w formie wywiadu przeprowadzonego przez Roberta Kleina, w którym Pythoni przypomnieli kilka starych numerów.

9 października 1999, dla upamiętnienia trzydziestej rocznicy wyświetlenia pierwszego odcinka "Latającego cyrku", stacja BBC2 poświęciła cały wieczorny program historii zespołu. Zaprezentowano film dokumentalny przeplatany skeczami napisanymi specjalnie na tę okazję. W wywiadzie z okazji wydania "Sensu życia" w wersji DVD, Cleese powiedział, że kolejne wspólne występy są mało prawdopodobne. Jest absolutnie niemożliwe, by zebrać choćby większość z nas w jednym pomieszczeniu, nie żartuję. Dodał, że problemem jest tu raczej nawał zajęć niż jakieś zadrażnienia.

Eric Idle stwierdził, że Pythoni reaktywują się "w chwili gdy tylko Graham Chapman zmartwychwstanie."

Graham Chapman nie zmartwychwstał, jednak pozostali członkowie grupy Monty Pythona postanowili ponownie połączyć się we wspólnym przedsięwzięciu. Amerykańska stacja telewizyjna PBS wyemitowała 22 lutego 2006 roku dwa odcinki nowego 6-odcinkowego serialu Monty Pythona (Monty Python's Personal Best), w którym oprócz nowego materiału zostały wykorzystane najpopularniejsze stare skecze. Nowe skecze kręcone były zarówno w Ameryce, jak i Wielkiej Brytanii. Każdy z odcinków został napisany przez jednego z komików, zaś nad odcinkiem, dedykowanym nieżyjącemu Grahamowi Chapmanowi (wyemitowany jako drugi), Pythoni pracowali wspólnie. "Każdy z nich wybrał swoje ulubione skecze z filmów i telewizyjnych seriali Monty Pythona, aby połączyć je w nową zwariowaną całość" powiedział rzecznik przedsięwzięcia.

Styl grupy
Monty Python stworzył swój własny, niepowtarzalny styl, mniej lub bardziej udanie naśladowany przez kolejne pokolenia komików na całym świecie. W swoich skeczach Pythoni brawurowo korzystali z absurdalnych skojarzeń, chętnie przebierali się za rozmaite postaci (bardzo często - kobiece), wykorzystywali animowane wstawki, zazwyczaj tworzone techniką kolażu ze starych zdjęć. W ich programach często zaburzona była chronologia, a poszczególne skecze połączone były za pomocą nieoczekiwanych, nonsensownych scenek. Choć wiele z ich skeczów wydaje się być czystym wygłupem, duża ich część jest jednocześnie kpiną z brytyjskiego społeczeństwa (np. poszczególnych warstw społecznych) i instytucji (w szczególności z tamtejszej telewizji publicznej, która zresztą nadawała "Latający Cyrk", i jej formuł programowych). Tomasz Beksiński jako pierwszy umożliwił polskim widzom zrozumienie zawiłości językowych i intelektualnych zawartych w ich twórczości.

Bibliografia, filmografia i dyskografia Pythonów
Produkcje telewizyjne
Monty Python's Flying Circus (Latający cyrk Monty Pythona) 1969-1974
- serial (45 odcinków)
Monty Python's Fliegender Zirkus (Monty Python's Fliegender Zirkus) 1971-1972
- dwa odcinki wyprodukowane przez WDR dla niemieckiej telewizji.
Monty Python's Personal Best (Monty Python's Personal Best) 2005
- miniserial (6 odcinków) oprócz nowego materiału zostały wykorzystane najpopularniejsze stare skecze.

Programy specjalne
Monty Python Montreux Special 1971
- program przygotowany specjalnie na Festiwal w Montreux. Zawiera zarówno odpowiednio zmontowane skecze (w tym Ministerstwo głupich kroków) z serialu Latający cyrk Monty Pythona, jak i całkiem nowe materiały, a także skecze z serialu, które na potrzeby tej edycji zostały nakręcone od nowa. W Polsce program ten został zaprezentowany i kilkakrotnie powtórzony na początku lat 70. XX wieku w cylku "Róże Montreux"
Euroshow 71 - May Day Special 1971
- program specjalny wyprodukowany z okazji obchodów święta 1 maja. Zawiera pierwotnie napisany do tego programu skecz Taniec z policzkowaniem rybami, wykorzystany później w serialu Latający cyrk Monty Pythona. Program wchodzi również w skład bloku programów Python Night on BBC2.
Parrot Sketch Not Included - 20 Years of Monty Python (Skeczu z papugą nie będzie - 20 lat Monty Pythona) 1989
- opatrzony wstępem Steve'a Martina film telewizyjny, złożony z odpowiednio zmontowanych skeczy Latającego cyrku Monty Pythona i Monty Python's Fliegender Zirkus. Wydany także na VHS oraz jako część pakietu DVD pod tytułem Monty Python Live.
Python Night on BBC2 - 30 Years of Monty Python (Noc Pythona w BBC2 - 30 lat Monty Pythona) 1999
- blok programów w BBC2 o Monty Pythonie, obejmujący m.in. filmy dokumentalne o grupie, emisję filmu Żywot Briana oraz całkiem nowe skecze nakręcone specjalnie z okazji 30. rocznicy Monty Pythona. Wydany także w postaci VHS i DVD jako Life of Python (bez emisji Żywotu Briana)

Filmy pełnometrażowe
Grupa nakręciła cztery pełnometrażowe filmy:
And Now For Something Completely Different (A teraz coś z zupełnie innej beczki) 1971
Monty Python and the Holy Grail (Monty Python i Święty Graal) 1975
Life of Brian (Żywot Briana) 1979
Monty Python's The Meaning of Life (Sens życia według Monty Pythona) 1983
Oprócz tego powstał film będący zapisem występów na żywo w Hollywood Bowl w 1980, zatytułowany Monty Python na żywo w Hollywood Bowl.

Występy na żywo
Grupa wielokrotnie występowała na żywo i odbywała trasy na terenie Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Kanady. Pierwszym występem był pokaz w 1970 roku w Belgrad Theatre (Coventry), a pierwszą trasą - "Monty Python's First Farewell Tour", którą grupa odbyła w trzy majowe tygodnie 1973 roku. Tego samego roku odwiedziła jeszcze sześć głównych miast Kanady, a w lutym 1974 roku występowała w Theatre Royal na Drury Lane. W Stanach Zjednoczonych grupa występowała w City Center (Nowy Jork) od 14 kwietnia do 2 maja 1976 roku.

Największą sławę przyniosły występy w Hollywood Bowl pod koniec września 1980.

Oficjalnie nagrano i wydano następujące występy na żywo:
Monty Python Live at Drury Lane (Monty Python na żywo na Drury Lane) 1974
- Wydane wyłącznie w wersji audio.
Monty Python Live at City Center (Monty Python na żywo w Centrum Miasta), 1976
- Wydane wyłącznie w wersji audio.
Monty Python Live at the Hollywood Bowl (Monty Python na żywo w Hollywood Bowl), występ - 1980; wydanie VHS - 1982
- Nagranie z występu w 1980, przed rozhisteryzowaną publicznością. Zawiera wstawki ze specjalnego programu po niemiecku. Wydane na VHS, a także jako część pakietu DVD pod tytułem Monty Python Live
Monty Python Live at Aspen (Monty Python na żywo w Aspen)
- Zarejestrowany przez telewizję HBO występ pozostałych przy życiu członków grupy zorganizowany z okazji Amerykańskiego Festiwalu Sztuki Komediowej w Aspen w 1998. Występ ma formę zbiorowego wywiadu z grupą przeradzającego się niekiedy w niezwykły spektakl łączący wyreżyserowaną grę z improwizacją. Zawiera także wstawki z programów telewizyjnych i filmów pełnometrażowych grupy. Wydane jako część pakietu DVD pod tytułem Monty Python Live

Filmy dokumentalne
Monty Python and the Holy Grail Location Report (Monty Python i Święty Graal - Raport plenerowy) 1974
- BBC z wizytą na planie filmu Monty Python i Święty Graal (zdjęcia z planu, wywiady)
The Pythons: Somewhere in Tunisia, Circa A.D. 1979 (Pythoni: Gdzieś w Tunezji, około roku 1979) 1979
- dokument nakręcony w plenerze w Tunezji podczas prac nad Żywotem Briana
The Meaning of Monty Python's Meaning of Life (Sens Sensu życia według Monty Pythona) 1983
- dokument związany z produkcją filmu Sens życia według Monty Pythona
Life of Python (Żywot Pythona) 1990
- film prezentujący historię grupy, zawiera także fragmenty uroczystości pogrzebowej Grahama Chapmana zarejestrowanej w 1989, (nie należy mylić z blokiem programów Python Night on BBC2 wydanym na VHS i DVD pod tym samym tytułem Life of Python, który zawiera zupełnie inne materiały)
It's the Monty Python Story (Oto historia Monty Pythona) 1993
- Eddie Izzard prezentuje historię Monty Pythona. Film wchodzi również w skład bloku programów Python Night on BBC2.
Pytholand (Pytholandia) 1999
- Michael Palin oprowadza po miejscach w Londynie i okolicach, w których kręcone były najbardziej kultowe skecze Latającego cyrku Monty Pythona. Film wchodzi również w skład bloku programów Python Night on BBC2.
From Spam to Sperm (Od mielonki do spermy) 1999
- brytyjski gwiazdor rocka Meat Loaf prezentuje największe hity muzyczne Monty Pythona. Film wchodzi również w skład bloku programów Python Night on BBC2.
Quest for the Holy Grail Locations (Poszukiwanie plenerów Świętego Graala) 2001
- Michael Palin i Terry Jones zabierają widza w podróż po miejscach, w których kręcono najważniejsze sceny z filmu Monty Python i Święty Graal.
The Meaning of Making "The Meaning of Life" (Sens nakręcenia "Sensu Życia") 2003
- dokument nakręcony z okazji specjalnego dwupłytowego wydania DVD filmu Sens życia według Monty Pythona
Niektóre filmy dokumentalne związane z pełnometrażowymi filmami Monty Pythona stanowią obecnie dodatki do wydań DVD

Książki
Monty Python opublikował następujące książki:
Monty Python's Big Red Book (Wielka czerwona księga Monty Pythona) 1971
- oczywiście w niebieskiej okładce
The Brand New Monty Python Book (Całkiem nowa księga Monty Pythona) 1973
- wydanie w miękkiej oprawie jako The Brand New Monty Python Paperbook (Całkiem nowa księga Monty Pythona w miękkiej oprawie)
Monty Python and the Holy Grail (Monty Python i Święty Graal) 1977
- oryginalny scenariusz i zapis z kręcenia filmu o tym samym tytule, z ilustracjami Gilliama, korespondencją i budżetem
The Life of Brian of Nazareth / Montypythonscrapbook (Żywot Briana z Nazaretu / Montypythonowyalbum) 1979
- scenariusz filmu i dużo materiałów dodatkowych
The Life of Brian (Żywot Briana) 1979
- osobne wydanie scenariusza w miękkiej oprawie
Monty Python's The Meaning of Life (Sens życia według Monty Pythona) 1983
- scenariusz filmu ze zdjęciami
The Monty Python Songbook / Bongosok (Śpiewnik Monty Pythona)
Monty Python's Flying Circus: Just the Words (Latający cyrk Monty Pythona - Tylko słowa) 1989
- pełny zapis tekstów z czterech serii Latającego cyrku, pierwotnie wydany w dwóch tomach - także w języku polskim
The Complete Works of Shakespeare and Monty Python: Vol. 1 - Monty Python (Kompletne dzieła Szekspira i Monty Pythona, tom 1 - Monty Python) 1981
- kompilacja Big Red Book i Brand New Book

Wydane w języku polskim
Latający Cyrk Monty Pythona - Tylko słowa, tom 1 (odc. 1-23) - wyd. RM, ISBN 83-7243-365-8
Latający Cyrk Monty Pythona - Tylko słowa, tom 2 (odc. 24-45)- wyd. RM, ISBN 83-7243-366-6
- Pełny zapis tekstów każdego odcinka serialu "Latający Cyrk Monty Pythona" w tłumaczeniu Elżbiety Gałązki-Salamon.

Nagrania
Nagrania płytowe Monty Pythona to:
Monty Python's Flying Circus (Latający cyrk Monty Pythona - wersja płytowa) 1970
Another Monty Python Record (Kolejna płyta Monty Pythona) 1971
Monty Python's Previous Record (Poprzednia płyta Monty Pythona) 1972
The Monty Python Matching Tie and Handkerchief (Monty Python dopasowuje krawat do chusteczki) 1973
- płyta "trójstronna" - strona druga ma dwa osobne rowki
Monty Python Live at the Theatre Royal, Drury Lane (Monty Python na żywo w Teatrze Królewskim na Drury Lane) 1974
The Album of the Soundtrack of the Trailer of the Film of Monty Python and the Holy Grail (Płyta ze ścieżką dźwiękową ze zwiastuna filmu Monty Python i Święty Graal) 1975
The Worst of Monty Python (Najgorsze z Monty Pythona) 1976
- składanka z Another Monty Python Record i Monty Python's Previous Record
Monty Python Live at City Center (Monty Python na żywo w Centrum Miasta), 1976
The Monty Python Instant Record Collection (Bieżąca kolekcja nagrań Monty Pythona) 1977
- wersja brytyjska
Monty Python's Life of Brian (Żywot Briana) 1979
Monty Python examines The Life of Brian (Monty Python bada Żywot Briana) 1979
- płyta promocyjna, nigdy nie wydana w szerokim obiegu
Monty Python's Contractual Obligation Album (Płyta - zobowiązanie kontraktowe) 1980
Monty Python's Meaning of Life (Sens życia według Monty Pythona) 1983
Monty Python's The Final Ripoff (Końcowe wycinki Monty Pythona) 1988
- składanka z poprzednich płyt
Monty Python Sings (Monty Python śpiewa) 1989
- składanka piosenek
The Ultimate Monty Python Rip Off (Ostateczne wycinki Monty Pythona) 1994
The Instant Monty Python CD Collection (Bieżąca kolekcja CD Monty Pythona) 1994
Lust for Glory (Żądza chwały) 1995
Wydano także kilka singli, zarówno w ogólnym obiegu jak i jako wydawnictwa promocyjne i darmowe dodatki do czasopism.

Gry komputerowe
Monty Python's Flying Circus: The Computer Game (Latający cyrk Monty Pythona: Gra komputerowa) 1991
- Platformowa strzelanka, w której gracz wciela się w pana Gumby poszukującego brakujących szarych komórek.
Monty Python's Complete Waste Of Time (Kompletna strata czasu z Monty Pythonem) 1994
Monty Python and The Quest for the Holy Grail (Monty Python w poszukiwaniu Świętego Graala) 1996
Monty Python's Meaning Of Life (Sens życia według Monty Pythona) 1997