5. Salvatore Sciarrino - Cantiere del poema.mp3

(Warsztat poetycki)
Tytuł utworu stanowi aluzję do surowej dyscypliny, jakiej wymaga się od języka czy to muzycznego, czy poetyckiego, a także do nieprzewidywalności związku pomiędzy muzyką i tekstem. Od lat powtarzam, że śpiew nabywa mocy wówczas, gdy udaje nam się zespolić dwie siły: jego emocję i głębię słów. Zrozumiałość śpiewu jest dla mnie jako kompozytora kwestią pierwszej wagi.
Jeszcze przed skomponowaniem utwór ten miał tworzyć pendant do mojego ulubionego Trois poèmes Ravela. Oba utwory mają tę samą obsadę instrumentalną (z dodatkiem kontrabasu w Cantiere). Dziś jednak jedynie w Karawanach dostrzegam dalekie echa pierwszego Poème Ravela. Jego Westchnienie odczytuję jako nagłe podniesienie głowy, zawrót, błękitne rozdarcie, migotanie wodnej mgiełki; powraca ono na koniec jako krótki szloch, pożegnalne wspomnienie.
Natomiast ekstatyczność Karawan ujawnia się w szerokim oddechu barw i nocnych przestrzeniach przemierzanych przez głos. Całość jest tak przeszywająca, że trudno bardziej oddalić się od Ravela pod względem nastroju, stroficznego ukształtowania śpiewu unoszącego się w górnej oktawie. Od Ravela oddalamy się także poprzez surowość estetyczną: Karawany spoglądają na dzisiejsze sumienie Italii, odrzucając retorykę celebracyjną. Nawiązując do starożytnych wątków, stanowią odbicie dzisiejszej frenezji, anonimowości, przypadkowości spotkań i zdarzeń. To być może irytujące, lecz odsłania coś, czego usiłujemy nie widzieć. Czy nasze społeczeństwo kala brud, czy brak miłości? Życie trzeba obserwować tak, aby je zrozumieć, pokochać pomimo wszystko. Aby nie paść jego ofiarą, nie narazić się na banał, zabijający szybciej niż brutalność, trzeba je poddać swoistym egzorcyzmom. Kto ze swego spojrzenia odejmuje przejrzystość, kto stereotypowo łudzi się, że żyje poza swoim czasem, w głębi duszy pozostanie sztywny i wyobcowany.
Dwa kolejne utwory to odrzucone numery z Superflumina, opery poświęconej aktualnej tematyce, której bohaterką jest bezdomna. Obserwując tę kobietę, uczestniczymy w rekonstrukcji rzeczywistości. Przeplatają się tu wątki życia miejskiego, takie jak zaśmiecenie, przemoc w grupie rówieśniczej, otępienie szerokich mas społecznych, bezczelność biurokratów – czyli rozmaite elementy bezsensu dzisiejszego świata. Kiedy po kilku latach żmudnej pracy nad tym utworem porządkowałem szkice, w starym zeszycie przeznaczonym do kosza odkryłem coś ciekawego. Hipotetyczne tytuły utworów tworzyły zawrotną gwiezdną konstelację: dwaj włóczędzy bełkoczą, zdają się rozmawiać w swego rodzaju głuchym telefonie, nie prowadząc żadnego dialogu. Wprowadzam tu także wers z Petrarki, milczący komentarz pochodzący sprzed stuleci, ale zawsze aktualny.
[...]
Salvatore Sciarrino, 2011