Chile-wyspa Wielkanocna

Wyspa Wielkanocna (hiszp. Isla de Pascua, Territorio Especial de Isla de Pascua, polinez. Rapa Nui, ang. Easter Island) – wyspa na poludniowym Oceanie Spokojnym w centralnej czesci Wyniesienia Wschodniopacyficznego. 3791 mieszkancow (70% stanowia Polinezyjczycy), jedyna miejscowosc to Hanga Roa. Nalezy do Chile, wchodzi w sklad regionu Valparaíso. Znajduje sie w odleglosci 2078 km od najblizszej zamieszkanej wyspy – Pitcairn i 3600 km od brzegow Chile i jest jedna z najbardziej oddalonych od wysp i ladow zamieszkana wyspa na swiecie, ustepujac pierwszenstwa jedynie wyspom Tristan da Cunha. Znana jest przede wszystkim ze znajdujacych sie na niej wielkich kamiennych posagow przedstawiajacych glowy – moai. Wedlug literatury wyspa zostala zasiedlona okolo roku 300-400 n.e. przez osadnikow z Hawajow. Niektorzy naukowcy twierdza jednak, ze moglo to miec miejsce okolo roku 700-800 n.e. na co wskazuje datowanie radioweglowe. Polinezyjczycy prawdopodobnie przybyli z Markizow przywozac ze soba banany, taro, kurczaki, czy szczury. Najnowsze badania Terry'ego L. Hunta i Carla P. Lipo wskazuja jednak, ze wyspa zostala zasiedlona okolo 1200 roku, zas wczesniejsze bledne okreslenie daty byly spowodowane zanieczyszczeniem probek[1]. Te teze potwierdza dodatkowo fakt braku jakichkolwiek osadow geologicznych zwiazanych z dzialalnoscia czlowieka przed tym okresem. Wyspa zostala odkryta przez Holendra Jacoba Roggeveena w niedziele wielkanocna, 5 kwietnia 1722 roku, co bylo przyczyna nadania jej nazwy "Wyspa Wielkanocna"[1]. Żylo na niej wowczas 2000-3000 mieszkancow, jakkolwiek liczba ludnosci mogla wczesniej dochodzic do 10 000-15 000 osob. Taki spadek liczby mieszkancow spowodowany zostal przez wyczerpanie naturalnych zasobow wyspy oraz sciecie wszystkich drzew. Wedlug podan ustnych w wyniku tego doszlo do walk oraz kanibalizmu z powodu braku zywnosci[3]. Inna koncepcja mowi, ze populacja mieszkancow byla stabilna, a przyczyna klopotow zywnosciowych i wyginiecia lasow byl nadmierny rozwoj populacji szczura polinezyjskiego W 1888 wyspa zostala przylaczona do Chile przez Policarpo Toro. Wg spisu z 2011 roku populacja liczy 5035 mieszkancow i w porownaniu ze spisem z 1982 odnotowano znaczny wzrost (populacja w r. 1982 wynosila 1936 osob). Jest to spowodowane miedzy innymi imigracja Europejczykow na wyspe. Jednoczesnie zmniejsza sie w spolecznosci udzial Polinezyjczykow (z 70% w 1982 do 60% w 2005)
Wyspa Wielkanocna nalezy do najbardziej izolowanych miejsc na Ziemi. Znajduje sie na Pacyfiku, ponad 2000 km od wyspy Pitcairn i ok. 3600 km od wybrzezy Chile. Obszar Rapa Nui wynosi 163,6 km2. Jej dlugosc to ok. 15 km, a szerokosc ok. 20 km.
Wyspa jest pochodzenia wulkanicznego i uformowaly ja pomiedzy 750 000 a 100 000 lat temu cztery glowne wulkany: Rano Kau (przy ktorym znajduje sie dawne centrum palacowo-ceremonialne), Rano Raraku (z kamieniolomem, w ktorym powstawaly moai), Puakatike na Polwyspie Poike oraz Terevaka (najmlodszy z wulkanow, bedacy jednoczesnie najwyzszym wzniesieniem Rapa Nui – 507 m n.p.m.). Z uwagi na swoje geologiczne pochodzenie wyspa jest zbudowana ze skal tufowych, w ktorych powstalo wiele jaskin (do najbardziej znanych naleza: Ana Te Pahu i Ana Kai Tangata). Tego samego pochodzenia geologicznego co Wyspa Wielkanocna sa takze sasiednie wyspy: Motu Nui i Motu Iti oraz skala pomiedzy nimi a Rapa Nui – Motu Kao Kao.

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder