polityka, wojna

Po II wojnie światowej Stalin bez najmniejszych problemów przejmuje całkowitą kontrolę nad wyniszczonym konfliktem, biednym państwem oraz jego obywatelami. Kolejne spojrzenie na historię Rosji w świetle tajnych dokumentów z sowieckich archiwów.

Jest 1944 rok i Leningrad zostaje wyzwolony. Od tej chwili Armia Czerwona zaczyna odzyskiwać tereny. W programie kolejna odsłona dziejów narodu rosyjskiego widziana oczami jego historyków. Odkrywamy także nieznane dotąd dokumenty z archiwów.

W lecie 1943 r. w okolicach Kurska, miasta w południowo-zachodniej Rosji, miała miejsce jedna z największych bitew pancernych II wojny światowej. Armia Czerwona odniosła w niej zwycięstwo nad hitlerowcami. Twórcy programu prezentują kulisy tej potyczki. Rozmawiają też z historykami i analizują dokumenty z sowieckich archiwów.

Dzieje narodu rosyjskiego: kulisy konfliktu pomiędzy Rosją i III Rzeszą. W tym wydaniu odkrywamy, jak narodził się ruch oporu na okupowanych przez Niemców terenach Związku Radzieckiego.

Twórcy filmu analizują pięć najbardziej wiarygodnych teorii na temat śmierci prezydenta Johna Fitzgeralda Kennedy'ego. Zabójstwa dokonano 22 listopada 1963 roku. Zgodnie z pierwszą z nich, opracowaną przez komisję prezydenta Lyndona B. Johnsona, jedyną osobą odpowiedzialną za śmierć Kennedy'ego był Lee Harvey Oswald. Druga z teorii potwierdza tę opinię, dodając, że Oswaldowi musiał pomagać ktoś jeszcze. Pozostałe mówią o udziale w zamachu przedstawicieli Związku Radzieckiego i KGB oraz o powiązaniach CIA z mafią lub Fidelem Castro. Dokumentaliści, nie dając wiary tym teoriom, postanawiają przeprowadzić dodatkowe śledztwo. Dzięki nim widzowie poznają dowody zgromadzone w sprawie zamordowania JFK., m.in. amatorski film Abrahama Zaprudera nakręcony na taśmie 8 mm, na którym utrwali on moment strzału w głowę prezydenta, wywiady ze świadkami, detektywami śledczymi. Rozmowy z byłymi agentami FBI, CIA i KGB. Oraz nagrania z publicznych wystąpień Oswalda.

Początkowo opancerzone bestie, nieubłaganie przetaczające się przez pasy ziemi niczyjej, skutecznie paraliżowały przerażonych Niemców. Rozwój wydarzeń szybko jednak pokazał, iż czołg nie zdoła przełamać impasu wojny pozycyjnej i nie umożliwi podjęcia nowych działań na froncie zachodnim. Wbrew powszechnej opinii pierwsze czołgi nie tylko nie były niezniszczalne, ale były powolne, zawodne i bardzo wrażliwe na wszelki typ ostrzału. Po pierwszych rozczarowaniach przystąpiono do zwiększenia użyteczności tego wynalazku i starano się wykorzystać czołgi w operacji uwzględniającej ich atuty: element zaskoczenia i koncentracji sił. Raczkującemu Korpusowi Pancernemu nadarzyła się pierwsza ku temu okazja w listopadzie 1917 roku pod Cambrai.

W dniach poprzedzających bitwę, gdy pod Salaminą zebrała się cała flota grecka, a ewakuację Aten i Attyki ukończono, plaże i zatoki wyspy od Kynosury po Paloukię były zapełnione trierami. By przybić do brzegu i móc potem od niego bez trudu odbić, odpychając się wiosłami, każdy okręt potrzebował odcinka plaży długości 14 metrów. Na Salaminie zmieściła się całość floty, 380 trier, a na płaskich lub łagodnie wznoszących się brzegach wyspy znalazło schronienie 80 tysięcy członków załogi. Na wyspie zamieszkała tymczasowo większość zdolnej do walki męskiej populacji Aten, w tym około pięciu czy sześciu tysięcy hoplitów, a także łucznicy i lekkozbrojni, którzy nie służyli na okrętach. Ich rolą było pilnowanie plaż. Wydaje się, że to wystarczyło, by zniechęcić najeźdźcę do przeprowadzenia desantu na wschodnim wybrzeżu wyspy, od strony otwartego morza.

Katalizatorem konfliktu była prośba, z którą wystąpili Mamertyni - najemnicy z Kampanii (kraina na zachodnim wybrzeżu Półwyspu Apenińskiego), którzy walczyli przeciwko Kartagińczykom dla tyrana Syrakuz, Agatoklesa w roku 289 mieszkańcy Messany wpuścili Mamertynów do swojego miasta. Ci szybko wymordowali ważniejszych obywateli, przywłaszczyli sobie ich żony i majątki, a ziemie wokół miasta podporządkowali swojej władzy, tworząc lokalne imperium sięgające północno-wschodniego krańca wyspy. Tym narazili się tyranowi Syrakuz, Hieronowi II, który chciał, by jego państwo potęgą dorównało państwu Agatoklesa. Hieron potępił Mamertynów za podstępne zawładnięcie Messaną wiele lat wcześniej i pomaszerowawszy ze swoją armią na północ, stoczył z nimi bitwę nad rzeką Longanus, odnosząc decydujące zwycięstwo.

Napoleon powiedział kiedyś, że twierdze nie zatrzymają armii, ale mogą opóxnić jej marsz. W przypadku potężnej fortecy Badajoz miał absolutną rację. Nie tylko bowiemokazała się bardzo bolesnymcierniem dla wojsk sprzymierzonych i przeszkodą w przemieszczaniu się po półwyspie, lecz kosztowała Wellingtona utratę najlepszych żołnierzy podczas wielkiego szturmu, gdy wyrywał ją z rąk Francuzów w nocy 6 kwietnia 1812 roku. Atak ten trudno uznać za w pełni udany, gdyż towarzyszyły mu ogromnestraty w ludziach. Zwycięstwo było wyłącznie wynikiem absolutnej determinacji ludzi Wellingtona niezmordowanie przedzierających się przez ścianę ognia i forsujących masywne mury miasta.

W 9 roku po Chrystusie cesarski legat w Germanii, Publiusz Kwinktyliusz Warus, poprowadził trzy legiony przez Ren w głąb obszarów zwanych Wielką Germanią, okupowanych przez Rzymian od ponad 20 lat. Warus i jego żołnierze nigdy nie powrócili, zabici przez Germanów w gęstym Lesie Teutoburskim, porastającym okolice dzisiejszej wsi Kalkriese. Wprowadzone w pułapkę legiony zostały zaatakowane ze wszystkich stron przez połączone plemiona germańskie, zaś na całym obszarze wybuchło powstanie przeciwko rzymskim okupantom. Choć późniejsze wyprawy ukarały germańskie plemiona i doprowadziły do odzyskania utraconych orłów legionowych, rzeź Warusa i jego legionów sprawiła, że zaniechano planów utworzenia z Wielkiej Germanii prowincji i w rezultacie na Renie wyznaczono granicę między światem rzymskim a plemionami germańskimi.

Dwudziestego drugiego lipca 1808 roku "Crocodile" - okręt Jego Królewskiej Mości - wpłynął do portu La Coruna w północnej Hiszpanii, wioząc na pokładzie generała broni sir Arthura Wellesleya. Przypłynął on do Hiszpanii jako dowódca brytyjskiego korpusu loczącego 14 tysięcy żołnierzy w celu wsparcia portugalskiej i hiszpańskiej ludności, która wznieciła powstanie przeciwkookupującej te kraje armii francuskiej. Hiszpański rząd dał jednak Wellesleyowi jasno do zrozumienia, że obecność zarówno jego samego, jak i brytyjskich wojsk, jest niemile widziana. Zasugerował mu również , by swą podróż kontynuował wzdłuż wybrzeża portugalskiego, a pomocy szukał gdzie indziej. Wellesley opuścił więc La Corunę 24 lipca. Czterylata póxniej, już jako lord Wellington, odniósł jeden ze swoich największych sukcesów na polu bitwy, pokonując francuską Armię Portugalii dowodzoną przez marszałka Marmonta w bitwie pod Salamanką.

Rzymianie rozpoczęli podbój Brytanii w roku 43. W południowej Anglii proces romanizacji przebiegał szybko. Miejscowa ludność zaakceptowała rozwój miast i przyjęła od Rzymian pewne elementy kultury i cywilizacji. Mimo to na terenie prowincji walczyło i ginęło już drugie pokolenie żołnierzy, a duża część Walii i północnej Anglii nadal wymagała nadzoru wojskowego. Panujący w Rzymie władcy z dynastii Flawiuszów chcieli, by ostateczny podbój Brytanii i włączenie jej do cesarstwa były ich zasługą. Pokonanie plemion kaledońskich pod Mons Graupius w roku 83 zbliżyło ich do urzeczywistnienia tego planu.

Opowieść o pięciu bitwach stoczonych przez dwie armie na równinie Kawanakajima w przeciągu 11 lat to jeden z ulubionych fragmentów japońskiej historii wojennej, upamiętniany przez stulecia w epickiej literaturze, barwnych drzeworytach i ekscytujących filmach. Popularna wersja tej historii opowiada o miejscu położonym w głębi najwyższych japońskich gór, gdzie dwie rzeki tworzą żyzną równinę zwaną Kawanakajimą ("wyspa na rzece"). Tam dwa wielkie rody, Takeda i Uesugi, walczyły ze sobą pięć razy na polu bitwy stanowiącym granicę między ich ziemiami. Poza intrygującą wzmianką o pięciu bitwach stoczonych na jednym polu walki Kawanakajima stała się także symbolem ducha japońskiej rycerskości i romantyczności, archetypowym starciem dwóch armii samurajów.

Generał Ulysses S. Grant uznał, że zdobycie Richmondu - stolicy konfederatów, będzie możliwe po sforsowaniu rzeki James i zbliżeniu się do miasta od południa. Uważał, że odcięcie konfederackich linii zaopatrzeniowych i zajęcie Petersburga zmusi wojska generała Roberta E.Lee w północnej części Wirginii do kapitulacji lub przynajmniej wywabi je z okolic Richmondu gdzieś, gdzie łatwiej będzie można wydać im ostateczną bitwę. Na nową operację złożyło się nie tylko dziesięciomiesięczne obleganie Petersburga - najdłużej trwające oblężenie w amerykańskiej historii wojen - lecz również wiele innych starć: sześć walnych bitew i jedenaście mniejszych, pół setki drobnych potyczek, sześć szturmów oraz cztery osobne ekspedycje wojskowe.