Głaz Narzutowy, Leżący Słoń (Niem. Breiter Stein) Pomnik Przyrody

Głaz narzutowy w Bobrówku zlokalizowany jest na terenie pola uprawnego, na południowym stoku wyniesienia morenowego, po północnej stronie drogi prowadzącej z Bobrówka do Machar. Historyczna nazwa kamienia to Breiter Stein (szeroki kamień) jest niemal identyczna z niemiecką nazwą (Breitenstein) pobliskiego Bobrówka. Wskazuje to, że także w średniowieczu, gdy zakładano miejscowość, głaz stanowił jeden z elementów organizujących przestrzeń jej ówczesnych mieszkańców. Obecnie obiekt ten zyskał nazwę zwyczajową Leżący Słoń.

Głaz stanowi bryła gnejsu plagioklazowo-biotytowego. Charakteryzuje się on znacznymi rozmiarami: długość dochodzi do 7,90 m, maksymalna szerokość sięga 3,9 m, a wysokość 1,2 m. To największy głaz narzutowy w województwie lubuskim. Na powierzchni głazu znajdują się liczne ślady wierceń i obłupań, działalności mającej na celu rozbicie głazu i usunięcie go z pola uprawnego. Prawdopodobnie pochodzą one z czasu funkcjonowania w Macharach Państwowego Gospodarstwa Rolnego.

Podczas badań założono wykop sondażowy o szerokości od 0,4 m do 2 m od krawędzi kamienia. W trakcie eksploracji, wokół całego głazu stwierdzono ślady stosunkowo niedawnego wykopu, na co wskazywały fragmenty cegieł i potłuczonych butelek. Uznano, że - podobnie jak ślady kruszenia - są to pozostałości po nieudanej próbie usunięcia głazu. Po wschodniej stronie wykop ten zasypany był gruzem i kamieniami, które tworzyły wielowarstwowy bruk. Poniżej uchwycono warstwę kilkucentymetrowej grubości próchnicy stanowiącą pozostałości zniszczonego obiektu archeologicznego. Rozpoznany układ stratygraficzny wskazuje, że nowożytny wkop zniszczył niemal całkowicie wcześniejsze nawarstwienia.

W trakcie badań znaleziono kilka krzemieni noszących ślady obróbki, datowanych na środkową epokę kamienia tzn. okres mezolitu przypadającego na VII-V tysiąclecie p.n.e. Wystąpiły one wokół całego głazu, skupiając się zwłaszcza po jego północnej stronie, w warstwie ornej oraz w obrębie bruku kamiennego. W wypełnisku rozpoznanego obiektu archeologicznego, a także bezpośrednio nad nim we współczesnym wykopie, znaleziono 29 fragmentów ceramiki kultury łużyckiej datowanych na okres halsztacki tj, ok. 700-500 p.n.e. Wśród nich znajdują się części grubościennego naczynia zasobowego o chropowatych powierzchniach. Wyróżniono także ułamki niewielkiej cienkościennej i czernionej misy. Poza tym znaleziono fragmenty naczyń o intensywnie czernionych wnętrzach. Ze względu na zniszczenie wcześniejszych nawarstwień przez współczesny wkop nie można określić kontekstu w jakim omawiane naczynia zostały złożone do ziemi. Ponadto znaleziono również jeden fragment polepy, tj. spieczonej gliny, która pierwotnie pokrywała elementy konstrukcji drewnianych. Znalezisko to wskazuje, że można się także liczyć z ich obecnością wokół głazu. Z kulturą łużycką można także wiązać znaleziska kilkudziesięciu krzemieni obrobionych przy zastosowaniu tzw. techniki łuszczeniowej. Zbiór ten obejmuje zarówno rdzenie, odłupki, wióry jak i okruchy, a być może także fragmenty narzędzi. Badania archeologiczne w sąsiedztwie głazów narzutowych miały charakter pionierski. Dotychczasowe informacje o znaleziskach w ich sąsiedztwie pochodzą głównie od przypadkowych odkrywców. Zazwyczaj wiązało się to z niszczeniem głazów w celu pozyskania kamienia budowlanego. Prace w Bobrówku i Żabicku wykazały również pozostałości nowożytnych prób kruszenia tych obiektów. Podsumowując wyniki przeprowadzonych badań, należy stwierdzić, że oba głazy użytkowała ludność kultury łużyckiej w okresie halsztackim. Dodatkowo na stanowisku w Bobrówku znaleziono także ślady aktywności z okresu mezolitu. Charakter znalezisk, a przede wszystkim zniszczenia nawarstwień pradziejowych, uniemożliwi jednoznaczne określenie rodzaju tej działalności. Podobnej wielkości kamień znaleziono także we Wrocławiu-Partynicach na terenie cmentarzyska kultury łużyckiej. Zlokalizowany był na przecięciu ramion krzyża utworzonego przez cztery groby ciałopalne. Generalnie głazy tego typu zarówno obrobione jak i nieobrobione zazwyczaj łączone są ze sferą kultury duchowej, a więc wierzeniami, magią itp. Być może z pozostałościami takich praktyk mamy do czynienia także w przypadku kamieni w Bobrówku i Żabicku.

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder