1919 Carl Spitteler

CARL SPITTELER (1919)




KTO:
epik i liryk
NARODOWOŚĆ:
szwajcarska
URODZONY:
24 kwietnia 1845 w Liestal (kanton Bazylejsla)
ZMARŁ:
28 grudnia 1924 w Lucernie
DZIEŁA:
"Prometeusz i Epimeteusz" (1881) - epos
"Extramunda" (1883) - poemat
"Imago" (1906) - powieść
"Wiosna olimpijska" (1910) - epos

Z UZASADNIENIA NAGRODY:
Otrzymał ją za "niezrównany epos "Wiosna olimpijska".

FAKTY Z ŻYCIORYSU:
Carl Spitteler był synem wysokiego szwajcarskiego urzędnika państwowego. Pierwsze wiersze zaczął pisać pod wrażeniem poezji Ariosta, podczas nauki w gimnazjum w Bazylei. W 1863 r. na wyraźne żądanie ojca rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w Zurichu, które rzucił po dwóch latach, by przez następnych pięć studiować teologię w Zurichu, Heidelbergu i Bazylei. Myślał wówczas o pracy duszpasterskiej, ale kiedy zaproponowano mu objęcie parafii w kantonie Graubönden, odmówił, gdyż bał się, że będzie to kolidowało z uprawianiem literatury. W latach 1871-79 pracował jako nauczyciel domowy w rodzinie rosyjskiego generała w Petersburgu, skąd od czasu do czasu wyjeżdżał do Finlandii. Przebywając w Rosji napisał epos "Prometeusz i Epimeteusz", w którym motywem przewodnim uczynił prawo jednostki do osobistego życia, niezależnie od reguł i praw społecznych. Treść utworu wzbogacił greckimi, biblijnymi i orientalnymi poglądami na temat duszy oraz stosunku człowieka do dobra i zła. Epos wydał w 1881 r. - dwa lata po powrocie do Szwajcarii, własnym sumptem i pod pseudonimem Carl Felix Tandem. Opublikowanie utworu przeszło jednak bez echa i poeta po krótkim okresie pracy w szkole żeńskiej w Bernie objął posadę prowincjonalnego nauczyciela w Neuveville, dochodząc do wniosku, że nie utrzyma się z pisania książek.

W 1883 r. zawarł małżeństwo z Marie der Hofi, a w latach 1885-92 był dziennikarzem w kilku redakcjach w Bazylei i Zurichu. Kiedy w 1892 r. jego żona otrzymała spory spadek, Spitteler mógł całkowicie poświęcić się pisaniu. W 1883 r. wydał poemat białym wierszem "Extramunda", w którym zastąpić próbował popularny wówczas dekadentyzm i naturalizm nowymi ideami "kosmicznymi", powstałymi na skutek zmodyfikowania i połączenia wartości antycznych oraz biblijnych. Publikował także liryki, wiersze satyryczne, powieści oraz eseje. Jego utwory spotkały się z uznaniem niemieckiego filozofa Friedricha Nietzschego, który rekomendował ich autora na stanowisko redaktora jednego z monachijskich czasopism kulturalnych. Ciekawe, że gdy po latach Spitteler wyda jeszcze raz swój debiutancki epos "Prometeusz i Epimeteusz", oskarżony zostanie o plagiat "Tako rzecze Zaratrustra" i będzie musiał udowadniać, że jego utwór powstał znacznie wcześniej niż dzieło Nietzschego. Na temat swoich poglądów na idee niemieckiego filozofa opublikował w 1908 r. broszurę pt. "Moje stosunki z Nietzschem".

W 1906 r. ukazuje się powieść Spittelera "Imago", oparta na motywach autobiograficznych i zawierająca wizję dwoistej natury twórcy (lmago-Theuda to niewierna kochanka, a prawdziwa Imago to wierna muza poety). Utwór ten wywarł znaczny wpływ na formowanie się teorii psychoanalizy Freuda, który nawet nazwał "Imago" wydawane przez siebie czasopismo. Największą sławę przyniósł Spittelerowi jednakże wydawany w odcinkach w latach 1900-1905, a opublikowany w całości w 1910 r. epos w pięciu księgach "Wiosna olimpijska", pisany heksametrem jambicznym i wykorzystujący motywy z mitologii greckiej. Utwór ten uważany jest za opus magnum szwajcarskiego poety, którego największym marzeniem było zawsze napisanie epopei. Przeciwstawiał się on rozpowszechnionym wówczas poglądom, że ten gatunek literacki charakterystyczny jest jedynie dla narodów we wczesnej fazie ich rozwoju.

W 1919 r. Carl Spitteler otrzymał literacką Nagrodę Nobla za "niezrównany epos "Wiosna olimpijska". Ze względu na stan zdrowia nie mógł odebrać nagrody osobiście. Zmarł w 1924 r., a po jego śmierci inny laureat Nagrody Nobla, Romain Rolland, napisał nekrolog, w którym nazwał Spittelera "naszym Homerem, największym poetą niemieckojęzycznym od czasów Goethego, jedynym mistrzem epickiego gatunku po śmierci Miltona, postacią mającą we współczesnej sztuce swe odrębne miejsce". Po II wojnie światowej dzieło Carla Spittelera popadło w zapomnienie.

Do czytania

Nie ma plików w tym folderze