1991 - Dorastać we Wszechświecie (Growing Up in the Universe)

W pierwszym wykładzie Dawkins wychodzi od ludzkiego ciała i jego nieprawdopodobnych możliwości, w porównaniu z którymi wszystkie nasze wynalazki są niesłychanie prymitywne. Jak mógł powstać ten tak niezwykle skomplikowany organizm? Najlepiej opowiadają nam o tym nasi przodkowie. (Jedna z ostatnich książek Dawkinsa to wydana w roku 2004 The Ancestor's Tale.) Oczywiście nie chodzi tu o przodków, których fotografie mamy w rodzinnych albumach, ani o tych, których opiewają narodowe legendy, ale o tych, którzy różnią się od nas budową ciała.
W swoim wykładzie Dawkins pokazuje, jak niebywale małe było prawdopodobieństwo, że to właśnie my znajdziemy się na tym świecie, we wszechświecie liczącym sobie 14 miliardów lat, na planecie, na której powstały warunki sprzyjające życiu, w nieprzerwanej linii pokoleń, które ewoluowały od czterech miliardów lat. Ten nasz świat jest zdumiewający w swojej mikro i makroskali.
Uczony zabiera nas w morskie głębiny i w otaczający nas świat istot niedostrzegalnych gołym okiem. Stąd już tylko krok do komórki, DNA i genów, do niezwykle skomplikowanego systemu informacji przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Wszystko co żyje na naszej planecie ma ten sam kod DNA, a to oznacza, że wszyscy mieliśmy jednego wspólnego przodka, który żył mniej więcej 4 miliardy lat temu.
Dorastanie we Wszechświecie — mówi swojej publiczności Dawkins — oznacza ewoluowanie od form prostych do skomplikowanych, niewydajnych do wydajnych, bezmózgich do mózgowców. Ale oznacza także odchodzenie od prowincjonalnych i przesądnych poglądów na Wszechświat. Dochodzenie do prawdziwego, naukowego rozumienia Wszechświata w oparciu o dowody, o publiczną dyskusję, nie zaś o autorytet, tradycję czy osobiste objawienie.
Nasze wcześniejsze, intuicyjne pojmowanie świata korygowane jest przez naukę, przez systematycznie gromadzoną wiedzę, która pozwala nam porzucić lokalne wierzenia na rzecz solidnie udokumentowanych faktów. Dorastamy we wszechświecie do lepszego rozumienia otaczającej nas rzeczywistości.

Kolejny wykład jest głównie opowieścią o książce, która wtedy nie była jeszcze napisana — Wspinaczka na górę nieprawdopodobieństwa. Jest to oczywiście kontynuacja Ślepego zegarmistrza, prezentująca niezliczone dowody na to, jak pozornie niemożliwe jest możliwe. Głównymi bohaterami tego wykładu jest oko i skrzydło, organy tak często przywoływane przez kreacjonistów na dowód tego, że coś tak skomplikowanego nie mogło się pojawić z nikąd. Dawkins pokazuje jak oko wyewoluowało nie jeden raz, a wiele razy, jak drobne, a korzystne dla gatunku zmiany popychały zmiany organów, które w swym końcowym efekcie budzą zachwyt swoją doskonałością.

Przyroda nie zna pojęcia celu, nie miała zamiaru stworzenia ani gąsienicy, ani sokoła, ani człowieka. Cel, zamiar, pojawia się dopiero wówczas, kiedy wyewoluowały zwierzęta posiadające mózg i to mózg solidnie rozwinięty. Ostatni wykład traktuje o mózgu i jest to jedyny wykład który trochę się zestarzał. Żeby przybliżyć swoim słuchaczom opowieść o celu, Richard Dawkins posługuje się przykładem komputera. W świecie komputerów szesnaście lat to epoka. Patrzy się na te przykłady z pewnym rozbawieniem. Te krótkie momenty, kiedy zauważamy upływ czasu, doskonale podkreślają jak bardzo ponadczasowa jest cała reszta. Obserwowałem reakcje widzów, którzy urodzili się już po nagraniu tych wykładów i radośnie parskali śmiechem, kiedy Dawkins prosząc słuchaczy o pomoc przy kolejnych pokazach, nieodmiennie zadawał pytanie, czy ochotnik pracował już kiedyś na komputerze z myszą, ale słuchali opowieści o otaczającym nas świecie jak oczarowani.

Odkąd udostępniono te wykłady online odezwało się mnóstwo głosów ludzi, którzy oglądali je w dzieciństwie czy wczesnej młodości. Dla wszystkich były one przeżyciem, dla niektórych przeżyciem, które zadecydowało o wyborze ich karier zawodowych.
Równocześnie wśród młodszych odbiorców z całego świata podniósł się krzyk z żądaniami podpisów, podpisów w języku angielskim i podpisów w innych językach. Zaczął się ruch wolontariuszy , który każdego tygodnia zwiększa dostępność tych wykładów.
Oglądając te wykłady trudno o wątpliwości — nie ma we współczesnym świecie lepszego orędownika darwinizmu i lepszego wykładowcy prezentującego współczesną wiedzę o ewolucji niż Richard Dawkins.