Ks. Piotr Pawlukiewicz (Katechizm Poręczny) - Odpusty - warunki uzyskania i za kogo.mp3

Strony źródłowe:
teologia.pl
brewiarz.katolik.pl
voxdomini.com.pl
opoka.org.pl
archidiecezja.lodz.pl
~~~

ODPUSTY


Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 992) i Katechizm Kościoła Katolickiego (n. 1471) definiują odpust następująco:
«Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca zasług Chrystusa i świętych».



Objawienie Boże poucza nas, że grzechy pociągają za sobą kary, a gładzone są przez cierpienie, trudy życia czy też przez śmierć (por. Rdz 3,16-19; Rz 2,9). Chrześcijanin popełniający grzech otrzymuje w sakramencie pokuty odpuszczenie winy, natomiast pozostaje jeszcze tzw. kara doczesna. Darowanie kary doczesnej określa się terminem "odpust", którego uzyskanie zakłada szczerą wewnętrzną przemianę oraz wypełnienie przepisanych uczynków.



Odpust, czyli darowanie kar, łączy się z przemianą człowieka. Musi on zrobić wszystko, aby dojść do jak najczystszej i najdoskonalszej miłości, która nie będzie wymagać dodatkowego oczyszczenia przez różne „kary” doczesne na ziemi lub w czyśćcu. Taką miłość może człowiekowi darować tylko Chrystus przez Ducha Świętego (por. Rz 5,5). Konieczne jest zatem spotkanie się z Nim w sakramencie pojednania i w Komunii św. Miłość jest czysta, gdy odrzuca wszelką formę zła. Odpustu zupełnego może dostąpić tyko ten, kto odrzuca zdecydowanie wszelki grzech, różne formy egoizmu zniewalające miłość, czyli ten, kto nie jest przywiązany do żadnego, nawet najlżejszego grzechu. Dla uzyskania odpustu zupełnego konieczne jest — jak wyjaśnia papież Paweł VI — „aby wierny kochał Boga i brzydził się grzechami” (Indulgentiarum doctrina, 9). Warunek ten wyklucza zajmowaną nieraz przez ludzi postawę „cwaniactwa duchowego”, polegającą na chęci zyskania wiele przy jak najmniejszym wysiłku, dzięki odpustowi. Niechęć do zmiany życia, do wyzbycia się egoizmu, wszelkie „kombinowanie” przy uzyskiwaniu odpustu - jako wyraz interesowności - byłyby sprzeczne z powyższym warunkiem, uniemożliwiałyby tym samym pełne oczyszczenie miłości i wynagrodzenie Bogu, a tym samym nie uwalniałyby od „kar” niezbędnych dla osiągnięcia całkowitej bezinteresowności. Oderwanie od grzechu lekkiego - będące warunkiem uzyskania odpustu zupełnego - to czystość miłości, nieskażenie jej przez egoizm.

Pojednany przez łaskę z Chrystusem i Jego Kościołem, oderwany wewnętrznie od każdej formy zła oraz szukający pomocy u Zbawiciela i Jego świętych człowiek powinien podjąć się jakiegoś konkretnego czynu, zwanego czynem odpustowym, który wyrazi jego miłość do Boga i do całej wspólnoty kościelnej. Zatwierdzony przez papieża Pawła VI w 1968 r. Enchiridion indulgentiarum ustala, jakie formy okazywania Bogu miłości wiążą się z odpustem zupełnym, np. dłuższe, przynajmniej 30-minutowe czytanie Pisma św. lub tak samo długa adoracja Najświętszego Sakramentu, część różańca odmówiona w kościele lub w rodzinie, droga krzyżowa itp. Dzięki umocnieniu naszej słabej miłości przez miłość Chrystusa, a także dzięki Jego zasługom oraz Matki Najświętszej i całego Kościoła, ten — pozornie niewielki czyn — zawiera tyle miłości do Boga — że oczyszcza nas wewnętrznie i pociąga za sobą uwolnienie od jakichkolwiek dodatkowych „kar oczyszczających”. Czyn ten, udoskonalony przez łaskę i wypływający z miłości, wynagradza Ojcu niebieskiemu za nasze grzechy.

Aby miłość się jeszcze bardziej udoskonaliła, powinna się zwrócić nie tylko ku Bogu, lecz również ku Kościołowi. Wyrazem tej formy miłości ma być modlitwa w intencji papieża oraz w tych intencjach, w jakich on się modli lub zaleca się modlić. Rodzaj tej modlitwy jest zupełnie dowolny, np. „Ojcze nasz”, „Zdrowaś Maryjo”, „Pod Twoją obronę” itp.

...

Odpusty można zawsze uzyskać:
 dla samego siebie
 dla dusz osób zmarłych (na sposób wstawiennictwa)
NIE można natomiast uzyskać ich dla innych osób żyjących na ziemi.


Rozróżnia się odpusty cząstkowe i zupełne (zależnie od tego, w jakim stopniu uwalniają nas od kary doczesnej). Odpusty te może zyskiwać każdy ochrzczony po spełnieniu odpowiednich warunków dla siebie lub ofiarowywać je za zmarłych.

ODPUST ZUPEŁNY

ODPUST CZĄSTKOWY

...

WARUNKI

Uzyskanie odpustów wymaga spełnienia określonych warunków:

Aby uzyskać odpust zupełny lub częściowy, wierny powinien być – przynajmniej przed wykonaniem ostatnich czynności związanych z dziełem odpustowym – w stanie łaski uświęcającej.


Odpust zupełny - można uzyskać tylko jeden raz dziennie. Aby go jednak otrzymać, wierny musi być w stanie łaski uświęcającej, a ponadto powinien:

 wzbudzić w sobie wewnętrzną postawę całkowitego oderwania od grzechu, także powszedniego
 wyznać grzechy, przystępując do spowiedzi sakramentalnej
 przyjąć komunię św. (najlepiej uczestnicząc we Mszy Świętej, jednakże dla uzyskania odpustu wymagane jest tylko przyjęcie komunii św.)
 pomodlić się zgodnie z intencjami Ojca Świętego - chodzi tu o intencję, jaką Ojciec Św. wyznacza na każdy miesiąc, a nie w intencji osoby Papieża (wybór modlitwy do odmówienia w intencjach papieskich pozostawia się wiernym, ale zaleca się «Ojcze nasz» i «Zdrowaś Maryjo»)

Ponadto wymaga się wykluczenia wszelkiego przywiązania do grzechu nawet powszedniego. Jeśli brakuje pełnej tego rodzaju dyspozycji, albo nie zostaną spełnione wyliczone warunki, wtedy odpust będzie tylko cząstkowy.



Odpust cząstkowy - kryterium miary tego odpustu stanowi wysiłek i gorliwość z jaką ktoś wykonuje dzieło obdarzone odpustem cząstkowym. Mianowicie zyskującemu odpust Kościół przydziela ze swego skarbca tyle darowania kary doczesnej, ile on sam jej otrzymuje przez wykonanie dobrej czynności. Stąd tym więcej będzie darowania, im więcej gorliwości okaże osoba zyskująca odpust. Są trzy ogólne warunki uzyskania odpustu cząstkowego:

 w czasie spełniania swoich obowiązków i w trudach życia wznosi myśli do Boga z pokorą i ufnością, dodając w myśli jakiś akt strzelisty, np. "Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami"
 wierny powodowany motywem wiary przyjdzie z pomocą potrzebującym współbraciom, pomagając im osobiście lub dzieląc się z nimi swoimi dobrami
 wierny w intencji umartwiania się, odmówi sobie czegoś godziwego, a przyjemnego dla siebie (warunek ten ma zachęcić wiernych do praktykowania dobrowolnych umartwień)


...

HISTORIA

Wiara Kościoła w odpust sięga starożytności, kiedy wierzono, że może on wyrażać miłosierdzie Boga (Jezus powiedział do Piotra: „Cokolwiek rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie, a co zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie” – Mt 16,19) poprzez darowanie kar doczesnych.

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa samo słowo odpust rozumiano jako darowanie lub złagodzenie kar kościelnych. W Kościele była wtedy w praktyce tak zwana pokuta publiczna za szczególnie ciężkie grzechy (morderstwo, zaparcie się wiary...). Otrzymujący rozgrzeszenie musiał publicznie odpokutować zło, a nawet przez pewien czas był odłączony od wspólnoty kościelnej. Mogli oni jednak spełniać pewne czyny dla dobra wspólnoty Kościoła, za które otrzymywali odpust. Z czasem publiczne pokuty zarzucano na rzecz tak zwanych pokut domowych (post, jałmużna, modlitwa), co wiązało się z ich złagodzeniem. Kary te nakładane przez Kościół, mógł on sam także darować, zwłaszcza w sytuacji zagrożenia śmiercią. Tworzyła się w tym czasie także praktyka przenoszenia tych łask na zmarłych, zwłaszcza tych, którzy nie zdążyli odpokutować kar ziemskich i mogą być jeszcze w czyśćcu.
Odpust był odmierzany dniami kary kościelnej, stąd wzięło się liczenie go na dni i lata. Od wieku XI Kościół wprowadził odpusty zupełne (np. Papież Urban II na synodzie klermonckim w roku 1095 udzielił go krzyżowcom).

Praktyka odpustów upowszechniła się bardzo w Kościele średniowiecznym do tego stopnia, że wiele modlitw, nabożeństw, medalików, figurek itp. miało przypisane odpusty. Wynikało to głównie z chęci Kościoła, aby udzielać jak najwięcej łask. Z czasem niestety praktyki te (jak np. pobożne ucałowanie krzyżyka) stały się magicznymi rytuałami, do których prosty lud przywiązywał więcej znaczenia niż do sakramentów. Pojawili się też różnego rodzaju naciągacze, niestety także duchowni, który uczynili z odpustów „towar” (np. znany w XVI w. dominikanin Tetzel, którego nadużycia spowodowały wystąpienie Lutra). Odpowiedzią na te nadużycia była Reformacja oraz Sobór w Trydencie. Dzięki Soborowi wiele z nich zostało zlikwidowanych.
Sprawą odpustów zajmowano się wiele i w wieku XX. Do niedawna można było uzyskać określoną ilość dni odpustu za spełnienie określonej pobożnej czynności. Zmienił to Papież Paweł VI konstytucją apostolską Indulgentiarum doctrina z 1 stycznia 1967 r. W miejsce przeliczania odpustu na dni, wprowadził on rozróżnienie na odpusty zupełne i cząstkowe. W konstytucji tej umieścił ściśle określone warunki zyskania odpustu.
Obecnie w Kościele obowiązuje nowy wykaz odpustów Enchiridion Indulgentiarum z 16 lipca 1999 r., ogłoszony przez Stolicę Apostolską. Wylicza on możliwości otrzymania odpustów zupełnych i niezbędne to tego warunki, takie jak na przykład poświęcenie się rodziny Najświętszemu Sercu Pana Jezusa; odbycie trzydniowych rekolekcji; pobożne przyjęcie błogosławieństwa Urbi et orbi, nawet jeśli ma to miejsce przez radio czy TV.
Nowością jest odpust za „publiczne świadectwo wierze w określonych sytuacjach codziennego życia, jak częste przystępowanie do sakramentów, włączenie do form życia wspólnotowego przejawów wiary i apostolatu, przepowiadaniem słowem i uczynkiem chrześcijańskiego zbawienia osobom oddalonym od wiary”. Może to wyrazić się np. poprzez modlitwę przed posiłkiem w publicznej jadłodajni, czy uczynienie znaku krzyża, kiedy przechodzi się obok kościoła itp.


W historii narosło wiele opinii na temat odpustów. Były czasy, w których poprzez niewłaściwe ich traktowanie dochodziło do bardzo poważnych nadużyć. Dzisiaj, a już właściwie podczas trwania Soboru Watykańskiego II, zorientowano się, że odpusty są zbyt ważną sprawą, by przejść obok nich obojętnie.
Z tej racji Paweł VI ogłosił w Konstytucji Apostolskiej Indulgentiarum doctrina, z 1 stycznia 1967 r., poprawioną naukę w zakresie praktyki odpustów. Podaje ją w sposób skondensowany w kanonach 992-997 kodeks prawa kanonicznego Jana Pawła II z 1983 r.

~~~
Zobacz:
Odpust (voxdomini.com.pl/vox_art/odpust2.html)
Odpust - uczynki odpustowe (opoka.org.pl/slownik/odpust.html)
Czytelnia - Odpusy w Kościele (brewiarz.katolik.pl)
Odpust za Koronkę do Miłosierdzia Bożego (adonai.pl/modlitwy/?id=koronka&action=7)
Wykaz odpustów zupełnych i cząstkowych, podanych przez Penitencjarię Apostolską 29 czerwca 1969 roku (archidiecezja.lodz.pl)