203 Ochotniczy Pułk Ułanów – bohaterowie, o których zapomniano

Jest późna wiosna 1920 roku. Odrodzone po 123 latach niewoli państwo polskie toczy ciężkie boje ze zbliżającą się nawałnicą bolszewicką. Przerzedzone oddziały frontowe wymagają uzupełnień. Naczelny wódz, Marszałek Józef Piłsudski sięga po ostatnie rezerwy. W lipcu i sierpniu formowane są oddziały ochotnicze. Wśród licznych ochotniczych oddziałów piechoty powstają też jednostki kawalerii, między innymi w Kaliszu zostaje sformowany 203 Ochotniczy Pułk Ułanów. Powstał on 28 lipca na bazie szwadronu zapasowego 3 Pułku Ułanów, do którego wcielono szwadrony ochotników ppor. Stefana Leskiego z Kalisza, por. Zygmunta Płacheckiego z Łęczycy oraz pluton w sile 50 koni ppor. Antoniego Komara i pchor. Nekandy Trepki z Sieradza. Wśród ochotników było też pięciu mieszkańców Błaszek. W ciągu kilku dni ochotników zapoznano z szykami bojowymi, spieszaniem i zasadami walki konnej i pieszej. W dniu 2 sierpnia przybył do Kalisza mjr Zygmunt Podhorski z 1 Pułku Ułanów Krechowieckich i objął dowództwo pułku. Tego samego dnia żołnierze złożyli uroczystą przysięgę. 4 sierpnia ułani zostali załadowani do pociągów i poprzez Łódź oraz Warszawę dotarli do Ciechanowa. Po drodze pułk otrzymał tabory oraz broń: lance, szable, angielskie karabiny oraz dwa cekaemy. Do Ciechanowa pułk dotarł 7 sierpnia i już w późnych godzinach popołudniowych wziął udział w walkach ze strażą przednią III Korpusu Konnego Gaj Ghana Brzyszkina. Ostatecznie pułk wziął udział we wszystkich trzech bitwach o Ciechanów, a szczególnie zasłużył się w trzeciej. Wtedy to, 14 sierpnia, pod wodzą gen. A. Karnickiego, razem z 2 Pułkiem Ułanów oddział rusza na Ciechanów. O świcie 15 sierpnia gen. Karnicki rozkazuje: 2 Pułk Ułanów, jako bardziej doświadczony, uderzyć ma na Przedwojewo, Dzbonie i zająć Opinogórę; natomiast 203 Pułk Ułanów ma zająć miasto. Tu spodziewano się mniejszego oporu bolszewików. Nikt nie wiedział, że w Hotelu Polonia przy ulicy Warszawskiej mieści się sztab 4 Armii, a na Świńskim Rynku Rosjanie zainstalowali olbrzymią radiostację. Niespodziewana szarża naszych ułanów całkowicie zaskakuje nieprzyjaciela. Dowódca 4 Armii, Szuwajew, nie próbując nawet obrony, ucieka konno do Mławy, a jego sztab do Ostrołęki, niszcząc przedtem radiostację, jedyny środek łączności z dowódcą posuwającego się na Warszawę frontu zachodniego, dowodzonego przez Tuchaczewskiego. Konsekwencją tego wydarzenia było to, że 4 Armia i współpracujący z nią Korpus Konny Gaj Ghana przestały otrzymywać rozkazy operacyjne i kontynuowały swój marsz na zachód z zamiarem przejścia Wisły pod Płockiem, zamiast skierować się na południe i wziąć udział w rozstrzygających walkach pod Warszawą. Do dzisiaj wielu historyków uważa, że zniszczenie radiostacji w Ciechanowie przyczyniło się do wygranej na przedpolach Warszawy. Po wojnie, w uznaniu zasług bitewnych, 203 Ochotniczy Pułk Ułanów jako jedyny z pułków ochotniczych nie został rozwiązany, lecz został skierowany do służby czynnej. Pułk otrzymał numer 27 i jako 27 Pułk Ułanów stacjonował w Nieświeżu.
Społeczeństwo Ciechanowa uhonorowało pamięć 203 PU wystawiając 15 sierpnia 1922 roku krzyż przy kościółku w Przedwojewie. Na jego ramionach był wyryty napis „Pro Patria in Periculo” [„Za ojczyznę w niebezpieczeństwie”], a na cokole pomnika umieszczono inskrypcję „Pamięci 203 pułku ułanów – wiernych synów swej ziemi, poległych w jej obronie w roku 1920.” Pamiątkę tę zniszczyli Niemcy w czasie okupacji. W roku 2004 pomnik ten został zrekonstruowany przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Ciechanowskiej.
Dnia 22 kwietnia 2012 roku w Ciechanowie odbyły się obchody święta 11 Pułku Ułanów Legionowych. Pułk ten w okresie międzywojennym stacjonował w garnizonie ciechanowskim. Po uroczystej mszy i części oficjalnej pod pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego delegacja rekonstruktorów 11-go Pułku Ułanów udała się do Przedwojewa. Tam pod pomnikiem 203 PU, złożony został wieniec oraz zapalone znicze.


PS Autor artykułu prosi o kontakt mieszkańców Błaszek, których dziadkowie uczestniczyli w opisywanych wydarzeniach. W 203 Ochotniczym Pułku Ułanów służyło pięciu obywateli miasta Błaszki.

okiem Passy'ego

Nie ma plików w tym folderze