Tybet - Swayambhunath.avi

Lista światowego dziedzictwa UNESCO (tekst z Wikipedii)

Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości - lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (w sierpniu 2010) 911 obiektów w 151 krajach, w tym 704 obiekty dziedzictwa kulturowego (K), 180 przyrodniczego (P) i 27 mieszanych (K, P). W sprawie wpisania danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 roku. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje.

O objęciu danego obiektu ochroną UNESCO w ramach listy światowego dziedzictwa decyduje szereg kryteriów. Do końca 2004 roku było sześć kryteriów dla obiektów dziedzictwa kulturowego i cztery dla przyrodniczego. W 2005 połączono je w jednorodną listę dziesięciu kryteriów. Dany obiekt musi reprezentować "unikatową uniwersalną wartość" i spełniać przynajmniej jeden z poniższych warunków:

Kryteria kulturowe

* I. "reprezentować arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego"
* II. "przedstawiać ważną wymianę ludzkich wartości, na przestrzeni dziejów lub w obszarze danego regionu świata, w zakresie rozwoju architektury lub technologii, w sztukach monumentalnych, urbanistyce lub projektowaniu krajobrazu"
* III. "przedstawiać unikatowe albo przynajmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub istniejącej albo minionej cywilizacji"
* IV. "przedstawiać szczególny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego lub technologicznego albo krajobrazu ilustrującego ważny etap (lub etapy) w historii ludzkości"
* V. "przedstawiać szczególny przykład tradycyjnego ludzkiego osadnictwa, zagospodarowania ziemi lub morza, reprezentatywny dla danej kultury (lub kultur), albo ludzkiej interakcji ze środowiskiem, szczególnie jeśli stało się ono zagrożone wskutek nieodwracalnej zmiany"
* VI. "pozostawać w bezpośrednim lub namacalnym związku z wydarzeniami lub żywą tradycją, pomysłowością lub wierzeniami albo z dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu (Komitet uznaje, że to kryterium powinno być stosowane w połączeniu z innymi kryteriami)"

Kryteria przyrodnicze

* VII. "obejmować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze lub tereny szczególnego naturalnego piękna i o estetycznym znaczeniu"
* VIII. "przedstawiać szczególne świadectwo ważnych etapów w historii planety, zawierające ślady dawnego życia, istotnych toczących się procesów geologicznych tworzących formy ukształtowania terenu lub istotne formacje geomorficzne lub fizjograficzne"
* IX. "przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt"
* X. "obejmować najważniejsze środowiska przyrodnicze do ochrony różnorodności form życia, łącznie z zagrożonymi gatunkami o uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki i konserwacji przyrody."

Polska jest jednym z pierwszych państw - sygnatariuszy Konwencji dziedzictwa światowego i jednym z czołowych reprezentantów na Liście Światowego Dziedzictwa. Zgodnie ze stanem z lipca 2006 roku, zostało na nią wpisanych 13 polskich dóbr. Daje to Polsce 9 miejsce w Europie i 15 na świecie.

Miasta i obiekty w Polsce, znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, w celu przekazywania informacji, współpracy i promocji skupiły się w Ligę Polskich Miast i Miejsc UNESCO z siedzibą w Toruniu - jednym z wyróżnionych przez UNESCO miast.

Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce znalazły się (K- kultura, P - przyroda):

* 1978 - Historyczne centrum Krakowa (K)
* 1978 - Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce (K)
* 1979 - Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945) (K)
* 1979 - Puszcza Białowieska - (wspólnie z Białorusią) (P)
* 1980 - Historyczne centrum Warszawy (K)
* 1992 - Stare Miasto w Zamościu - przykład renesansowej zabudowy miejskiej (K)
* 1997 - Średniowieczny zespół miejski Torunia (K)
* 1997 - Zamek Krzyżacki w Malborku (K)
* 1999 - Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII w. (K)
* 2001 - Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (K)
* 2003 - Drewniane kościoły południowej Małopolski - Binarowa, Blizne, Dębno Podhalańskie, Haczów, Lipnica Dolna, Sękowa (K)
* 2004 - Park Mużakowski nad rzeką Nysą (wspólnie z Niemcami) (K)
* 2006 - Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu (K)