Michał Anioł

Michał Anioł (1475 - 1564) - właściwie Michelangelo Buonarroti - wybitny rzeźbiarz, malarz, architekt i poeta włoski późnego renesansu i manieryzmu, prekursor baroku.

Michał Anioł od młodości miał ambicje artystyczne i po skończeniu szkoły w roku 1488 rozpoczął naukę u malarza Domenica Ghirlandaio, który bardzo szybko dostrzegł niezwykły talent młodego Michelangelo, w wyniku czego rok później uczeń mógł przenieść się do pracowni rzeźbiarza, konserwatora zbiorów Medyceuszy, Bertolda di Giovanniego, gdzie mógł studiować antyczne posągi. Wkrótce umiejętności Michała Anioła zwróciły na niego uwagę władcy Florencji, Lorenza de Medici. W latach 1490-92, dzięki przyjęciu go do grona domowników Medyceuszy przebywał w pałacu Lorenza il Magnifico (Wawrzyniec Wspaniały). Jako przybrany syn Wawrzyńca otrzymał taką samą edukację jak jego pozostali synowie. Pozostając przez trzy lata w kręgu humanistów zaznajomił się z filozofią neoplatońską, mającą później duży wpływ na jego sztukę. Michał Anioł pragnął dogłębnie zrozumieć funkcjonowanie ludzkiego ciała, które wydawało mu się jedynym tematem godnym artysty. Wówczas to stworzył reliefy: Madonna przy schodach i Bitwa centaurów, a także drewniany krucyfiks dla S. Spirito. Po śmierci Lorenza Michał Anioł opuścił Florencję i wyruszył do Bolonii.
W Bolonii, dokąd udał się w 1494 roku, na krótko przed upadkiem Medyceuszy został zaproszony przez Giovanni’ego Bentivoglio do jego domu i za jego też sprawą Michałowi Aniołowi zostały zlecone do wykonania dwie figury: Św. Petroniusza i klęczącego Anioła z lichtarzem w ręku.
W roku 1495 wrócił do Florencji, a w 1496 udał się do Rzymu, gdzie pozostał do 1501 roku. W tym czasie powstało kilka wyróżniających się jego dzieł rzeźbiarskich, np. Pijany Bachus i ukończona w 1499 roku Pieta.

Po powrocie do Florencji w 1501 roku rozpoczął pracę nad olbrzymim marmurowym posągiem Dawida, który ukończył w roku 1504. Początkowo rzeźba stała przed Palazzo delia Signoria, dzisiejszym Palazzo Vecchio, w 1873 została przewieziona do Akademii.
Ok. 1503 wykonał Madonnę dla Brugii (kościół Notre-Dame, Brugia). Dzieła te uchodzą za najczystszy wyraz dojrzałego renesansu.
Również w tym samym okresie powstały marmurowe okrągłe reliefy, tzw. Madonna Pitti i Madonna Taddei. Po nich, w latach 1504-1505, Michał Anioł namalował jedyny udokumentowany obraz z tego okresu, tondo ze Świętą Rodziną, zwany również Madonna Doni, mający już cechy nowego stylu - manieryzmu.

Po powrocie do Rzymu w roku 1505 rozpoczął się nowy okres w twórczości artysty.
Powstał wtedy pierwszy projekt gigantycznego nagrobka papieża Juliusza II. Jednak w 1508 przerwano prace nad nim i Michał Anioł otrzymał od papieża zlecenie wykonania fresków na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej. Pracę tę wykonał w latach 1509-12.
W latach 1513-14 podjął ponownie prace nad grobowcem Juliusza II, powstały wtedy rzeźby Niewolników, a w latach 1515-16 ukończył postać Mojżesza.

Od 1516 pracował nad pierwszym zleceniem architektonicznym, a mianowicie nad fasadą florenckiego kościoła San Lorenzo, która ze względu na brak pieniędzy nie została wykonana.

W latach 1520-34 wykonywał nowe zamówienie Medyceuszy, budowę i wyposażenie Nowej Zakrystii w S. Lorenzo, którą miał przekształcić w mauzoleum rodu. Powstały tu rzeźby alegoryczne Giuliana de' Medici i Lorenza de' Medici, leżące postacie czterech pór doby: Dnia, Nocy, Poranku i Zmierzchu, a także Madonna, którą ukończył w 1534 roku. Równolegle do tych prac artysta projektował w sąsiedztwie bibliotekę Laurenziana z niezwykłym manierystycznym przedsionkiem.

W 1536 roku ponownie wyjechał do Rzymu, by wykonać fresk Sądu Ostatecznego na ścianie ołtarzowej Kaplicy Sykstyńskiej. Ukończył go w 1541 r. Następnie otrzymał od papieża zamówienie na dwa malowidła ścienne - Nawrócenie Szawła i Ukrzyżowanie Piotra w Cappella Paolina w Watykanie, wykonane w latach 1542-50 – ostatnie prace artysty.

W 1546 roku Michał Anioł przejął kierownictwo budowy bazyliki Św. Piotra w Rzymie i zajął się dokończeniem Palazzo Farnese, również w Rzymie. Zaprojektował też nową urbanistykę placu na Kapitolu. Prace nad formą kopuły bazyliki Św. Piotra, którą widział jako gigantyczną budowlę centralną, absorbowały artystę do końca życia. Przyczynił się tu do powstania wzorów dla architektury baroku.

W późnych latach stworzył kilka rzeźb, np. Pietę ok. 1550-1553 dla katedry florenckiej, z zastrzeżeniem, by stanęła na jego grobie i tzw. Pietę Rondanini, którą obrabiał dłutem niemal do śmierci, a która znajduje się w Castello Sforzesco w Mediolanie. Te późne rzeźby są dowodem zdolności artysty do wydobywania siły wyrazu w celu ukazywania ludzkich cierpień.

Michał Anioł zmarł 18.02.1564 w Rzymie. Po śmierci został pochowany w S. Croce we Florencji.

Sztuka Michała Anioła wyłamywała się z jakiegokolwiek stylistycznego podporządkowania, nie ulegała żadnym wpływom, rozwijała się autonomicznie, niezależnie od twórczości innych artystów. Co najwyżej można rozpoznać inspiracje, do których nawiązywał, by przekształcać je później w swej manierze i według własnych wyobrażeń. W twórczości rzeźbiarskiej przykładem tego jest odwołanie się do prac Donatella.
Po powrocie z Rzymu do Florencji w 1501 roku artysta nawiązywał przed wszystkim do sztuki Leonarda da Vinci. Ukazują to szkice do Św. Anny Samotrzeć (Ashmolean Museum, Oxford). Wtedy też powstał jedyny zachowany obraz, tzw. Madonna Doni (Galleria degli Uffizi, Florencja), prawdopodobnie namalowany z okazji ślubu Angela Doni z Magdaleną Strozzi. W centrum przedstawiona jest Maria, która wysunięta bardzo ku przodowi siedzi z podkurczonymi nogami. Górna część jej ciała z wyciągniętymi rękoma zwraca się ku klęczącemu z tyłu Józefowi, który nad ramionami podaje jej małego Jezusa. Za murem, dzielącym obraz na pierwszy i drugi plan, można rozpoznać po prawej małego Jana Chrzciciela. Ta bariera oznacza, że drogi Jana Chrzciciela i Jezusa rozchodzą się. Droga Jana, zwiastuna Jezusa, polegała na zapowiadaniu Jego przyjścia, dla Jezusa zaś zaczyna się droga męki. Tę wiedzę wyraża Michał Anioł w powadze postaci, ich spojrzeniach i gestach. Na drugim planie obrazu widoczna jest grupa nagich młodzieńców. Na temat jej znaczenia istnieją rozmaite teorie. W Madonnie Doni Michał Anioł starał się przetworzyć i przezwyciężyć kompozycję Leonarda da Vinci. Jest to szczególnie wyraźne w odłączeniu grupy centralnych postaci, Marii, Józefa i małego Jezusa, od pejzażu i drugiego planu. Tondo to było pomyślane jako obraz konkurencyjny w stosunku do wystawionego wówczas we Florencji kartonu Leonarda da Vinci " Św. Anna Samotrzeć". Tondo Doni zajmuje kluczową pozycję we włoskiej sztuce XVI w., ponieważ stało się punktem wyjścia dla długotrwałego sporu pomiędzy zwolennikami weneckiego prymatu barwy a szkołą florencką, dającą pierwszeństwo rysunkowi. Obraz ten ukazuje z całą wyrazistością manierystyczną zawiłość i sztuczność ruchu postaci. Rozwijana z upodobaniem przez manieryzm forma „figura serpentinata" ma tu swój początek.
W 1503 Michał Anioł otrzymał także zamówienie na fresk - Bitwa pod Casciną, przeznaczony do Sala del Consiglio w Palazzo Vecchio we Florencji. Drugą bitwę na przeciwległej ścianie miał malować Leonardo. Prace obu artystów nie wyszły jednak poza wstępne szkice.

W latach 1509 - 1512 artysta malował freski na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej.
Sklepienie w Kaplicy Sykstyńskiej dostarczyło sztuce niezmiernie wielkiego zasobu nowych form i rodzajów przedstawień.

Pomiędzy rokiem 1536 a 1541 artysta wykonywał następną pracę w Kaplicy Sykstyńskiej - malował fresk Sąd Ostateczny (16 m wysokości i 13 m szerokości) z wyobrażeniem 314 postaci. .

Około 1532 roku powstał zbiór rysunków i wierszy; w dużej części były to sonety, które artysta poświęcił młodemu rzymskiemu szlachcicowi, Tommaso Cavalieri. W 1623 ukazało się pełne ich wydanie pod tytułem ,,Rime". Najpiękniejsze sonety poświęcił jednak Michał Anioł rzymskiej poetce, Vittorii Colonna, z którą zaprzyjaźnił się w 1538. Dostarczają nam one wstrząsającego świadectwa samotności artysty, jego głębokich rozterek, gdy musiał rozstrzygać konflikty twórcy i człowieka głęboko wierzącego. Podejrzewa się również, iż Michał Anioł był homoseksualistą, co dodatkowo mogło go czynić samotnym wśród ludzi

Cytaty:

* To, co się w największym wysiłku tworzy, winno wyglądać tak, jakby powstało szybko, prawie bez wysiłku, z zupełną łatwością, na przekór prawdzie.
# Zaczynajcie, czas dokończy!...
# I drobnostek nie należy lekceważyć, bo one są podstawą doskonałości, a doskonałość nie jest drobnostką.
# Dłużej przetrwa rzeźba żywa, którą dłoń z głazu twardego wyrywa, niż twórca, co go czas w popiół zamienia.
# Geniusz to wieczna cierpliwość.

na podstawie: http://malarstwo.awardspace.info/malarzed454.html

Kaplica Sykstyńska

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder