Było ...nie minęło - 10.03.2012 (23m43s).wmv

Przed wielkim jubileuszem

Tylko patrzeć jak niebawem rozpoczną się wielkie i szumne obchody 150 rocznicy wybuchu powstania styczniowego i prawdopodobnie większość tych zdarzeń zostanie ulokowana 22 albo 23 stycznia 2013 r. Jednak z punktu widzenia np. mieszkańca Lubelszczyzny epoki powstańczej, wydarzenia z powstaniem związane rozpoczęły się dużo wcześniej.

Historycy zapisali, że przez oddziały powstańcze przewinęło się niemal 200 tysięcy ochotników. To nawet na dzisiejsze realia armia potężna. W tysiącu bitwach i potyczkach poległo trzydzieści tysięcy. W II Rzeczpospolitej ich mogiły, te rozsiane na polach, te w lasach i te na parafialnych cmentarzach były miejscami świętymi. Dalej statystyki powiadają, że niemal 40 tysięcy patriotów pognano na Syberię. Ale żadne instrumenty badawcze nie są w stanie zmierzyć ogromnej energii społecznej jaka przed wybuchem i w trakcie trwania powstania została wyzwolona.

Główne zdarzenia mające prowadzić do powstania zaczęły się dziać na wiosnę 1961 r. w świątyniach. Demonstarcyjne pieśni w kościołach i noszenie żałoby były w okołopowstańczym czasie dwiema sprężynami za pośrednictwem których utrzymywano agitację. Wiosna pobudzała umysły do nieziszczalnych marzeń, a nabożeństwa majowe gromadziły ludzi. Odbywały sie także zabronione nabożeństwa żałobne. Świątynie były więc pierwszym polem walki w powstaniu styczniowym. Szczególną formą udręczenia Moskali były też tak zwane kocie muzyki. Przez centrum miasta, główną ulicą szedł tłum młodych ludzi uzbrojony we wszystko co wydaje dźwięki, pokrywki, blaszane opakowania, a nawet drobne zwierzęta gospodarskie, które przerażone hałasem czyniły olbrzymi rwetes. Taką “kocią muzykę” zorganizowano m. in. gubernatorowi cywilnemu Lubelszczyzny, który przestraszony umknął ze swego mieszkania. Podobne “koncerty” urządzano także innym, pomniejszym sługusom carskiego reżimu. Lecz to tylko skromny, ogólnikowy opis sytuacji w samym Lublinie. Oczywiście w Warszawie miała ona wymiar znacznie potężniejszy, niemniej całe Królestwo Polskie było zrewoltowane. Toteż nim zaczniemy myśleć o obchodach 150 rocznicy powstania styczniowego, nim spróbujemy ją sprowadzić do sztywnej styczniowej daty, zastanówmy się jak pięknym czasem był okres tej patriotycznej wiosny. Ten czas nie trwał długo, bo już 14 października 1863 r. Rosjanie nie wytrzymawszy napięcia wprowadzili stan wojenny.





Fortele Traugutta

W tym odcinku będziemy wspominać powstanie styczniowe w odniesieniu do tzw. ziem zabranych, jak Grodzieńszczyzna czy Wołyń. Są to miejsca, gdzie to powstanie nie doczeka się zapewne należnej chwały. Możemy je uczcić tylko symbolicznie, wspominając zdarzenia, które umknęły już historykom. Wspomnimy dziś postać Romualda Traugutta. Historia zapamietała go w kilku zdaniach: wspaniała postać, dyktator powstania, męczennik. Ale cała jego powstańcza historia zacząła się od jego niezywkłych wojskowych wyczynów gdzieś na granicy Wołynia i Grodzieńszczyzny. Własnie te zdarzenia zechcemy zaprezentować. Namawiamy też do podobnego rozumowania w innych przypa