Avram Noam Chomsky (ur. 7 grudnia 1928 r. w Filadelfii w USA). Amerykański lingwista, filozof, działacz polityczny. Profesor językoznawstwa w Massachusetts Institute of Technology (katedra lingwistyki i filozofii), współtwórca (wraz z Morrisem Hallem) gramatyki transformacyjno-generatywnej, wniósł duży wkład w rozwój psycholingwistyki. Jeden z najczęściej cytowanych naukowców na świecie. Język jest według Chomsky'ego nieskończonym zbiorem zdań, generowanych za pomocą skończonej liczby reguł i słów. Opracował tzw. hierarchię Chomsky'ego - klasyfikację formalnych gramatyk w językach formalnych.

Działalność naukowa

W 1957 roku Chomsky wydał pracę pod tytułem Syntactic Structures, która wywołała ostrą dyskusję, wręcz rewolucję w lingwistyce. Chomsky zaproponował całkowicie nowy sposób analizy gramatyki wspólnej wszystkim językom. Chomsky dowodził, że fundamentalny system gramatyczny umożliwiający uczenie się języka jest wrodzoną cechą ludzi i specyfiką naszego gatunku.

Jego słynne zdanie ukute w tym samym roku: Bezbarwne zielone idee wściekle śpią (ang. Colorless green ideas sleep furiously), choć bezsensowne, jest poprawne gramatycznie. Chomsky chciał w ten sposób uwidocznić, że składnia nie tworzy podstawowej struktury języka. Wskazuje na słowa jako znaki o określonych właściwościach, które funkcjonują w odpowiednim kontekście semantycznym.

Model propagandy proponowany i empirycznie testowany przez Chomsky'ego i Edwarda S. Hermana zakłada, że informacje w mediach "prywatnych" są filtrowane tak samo mocno jak w mediach rządowych, tylko poprzez inne filtry.

Poglądy polityczne

Chomsky znany jest również ze swoich krytycznych analiz mediów w USA oraz radykalnej krytyki polityki zagranicznej USA i innych państw Zachodu. Protestował zarówno przeciwko wojnie w Wietnamie. Negował zbrodnie Czerwonych Khmerów w Kambodży[1]. Krytykował działania podejmowane przez USA po 11 września 2001.

Jego poglądy polityczne są określane często jako "radykalnie lewicowe" (sam Chomsky deklaruje się jako wolnościowy socjalista i sympatyk anarchosyndykalizmu).

Chomsky może byc traktowany jako krytyk teorii naturalnego "wolnego" rynku. Zdaniem Chomsky'ego oficjalna doktryna wolnorynkowa istnieje tylko w akademickich teoriach i nie ma odzwierciedlenia w realiach; w rzeczywistości konkurencyjność rynku jest ograniczona prez dominację korporacji, które są organizacjami o charakterze totalitarnym[2].

Bibliografia

Publikacje przetłumaczone na język polski:

Językoznawstwo

* Lingwistyka a filozofia: współczesny spór o filozoficzne założenia teorii języka. PWN, Warszawa 1977.
* Zagadnienia teorii składni. Ossolineum, Wrocław 1982.
* O naturze i języku. Axis, 2005.

Polityka

* Językoznawstwo i polityka. Oficyna Wydawnicza "Diamat". Wrocław 1989.
* Rok 501: Podbój trwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 1999.
* Uwagi o anarchizmie. Oficyna Trojka, Poznań 1999.
* Zysk ponad ludzi: neoliberalizm a ład globalny. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000.
* Hegemonia albo przetrwanie: Amerykańskie dążenie do globalnej dominacji . Studio Emka, Warszawa 2005.
* Polityka, anarchizm, lingwistyka . Oficyna Trojka, 2007.
* Interwencje. Wydawnictwo Sonia Draga. Katowice 2008.