Głównym bohaterem filmu są skrzypce wykonane przez włoskiego lutnika w Cremonie w 1681 roku.
Włochy, Cremona, rok 1681. Genialny lutnik, Nicolo Bussotti konstruuje skrzypce dla swego nie narodzonego jeszcze piewrorodnego syna. Anna Bussotti i dziecko umierają jednak podczas porodu. Nicolo, załamany po stracie żony, pokrywa skrzypce werniksem zmieszanym z jej krwią. Instrument ma niezwykłą, purpurową barwę i niespotykane brzmienie. Po śmierci lutnika purpurowe skrzypce zostają zakupione przez austriacki klasztor. W 1792 roku trafiają do rąk uzdolnionego muzycznie sieroty, Kaspra Weissa. Opiekę nad chłopcem roztacza francuski muzyk, Georges Poussin, przygotowujący go do występu na dworze królewskim . Jednak serce Kaspra nie wytrzymuje napięcia i chłopiec umiera podczas występu. Instrument przynosi nieszczęście każdemu, kto wejdzie w jego posiadanie. Idąc jego tropem przenosimy się do innych krajów w których był i w końcu do naszych czasów. Charles Morritz -ekspert w dziedzinie muzyki - odkrywa historię i tajemnicę skrzypiec. Bardzo ciężko będzie mu się z nim rozstać...

Wszystkie postaci występujące w filmie mówią językami używanymi w kraju, w którym akcja się toczy. Ponadto w każdym z tych epizodów, przynajmniej raz, wykonywany jest przez znanego skrzypka Joshuę Bella (i innych wykonawców) motyw przewodni filmu, skomponowany na skrzypce i orkiestrę przez Johna Corigliano, za wyjątkiem epizodu cremońskiego, gdzie motyw ów nuci Irene Grazioli, aktorka grająca Annę Bussotti.
Twórców filmu zainspirował instrument Stradivariusa, skrzypce z roku 1721, znane jako Czerwony Mendelssohn, obecnie własność skrzypaczki Elizabeth Pitcairn, która dostała je w prezencie od dziadka na szesnaste urodziny, kupiony na licytacji w znanym domu aukcyjnym Christie w Londynie za 1,7 miliona USD. Pitcairn jest pośród solistów, którzy wykonują Red Violin Chaconne skomponowaną na rzecz filmu przez Johna Corigliano. Idea zmieszania werniksu z krwią zmarłej żony lutnika to pomysł twórców filmu, Czerwony Mendelssohn wziął swą nazwę od czerwonego pasa w górnej prawej stronie skrzypiec, ale nie wiadomo skąd i dlaczego ów pas się wziął.
Film otrzymał Oscara za muzykę (John Corigliano), 8 nagród Genie, 9 nagród Jutra i wiele wiele innych.