Nienacki Zbigniew

Zbigniew Nienacki, prawdziwe nazwisko Zbigniew Tomasz Nowicki (ur. 1 stycznia 1929 w Łodzi, zm. 23 września 1994 w Morągu) – polski pisarz i dziennikarz.

Syn Jana i Cecylii z Daneckich. Ojciec był urzędnikiem, a matka nauczycielką. Zadebiutował w wieku 17 lat. Największą sławę przyniosła mu seria powieści dla młodzieży o przygodach Pana Samochodzika, muzealnika-detektywa. Opinię pisarza kontrowersyjnego i niestroniącego od erotyki zawdzięcza powieściom dla dorosłych, między innymi Raz w roku w Skiroławkach, oraz powieści historycznej Dagome iudex.

Życie i twórczość

W 1940 został wraz z rodziną wysiedlony do Słupi Skierniewickiej. Tam ciężko pracował fizycznie. Po zakończeniu wojny powrócił z rodziną do Łodzi i w styczniu 1945 do przedwojennego mieszkania. Niebawem rozpoczął naukę w Liceum Ogólnokształcącym nr 3.

W 1946 napisał pierwszą powieść dla młodzieży "Związek poszukiwaczy skarbów", która była drukowana w odcinkach w tygodniku "Przyjaciel". Drukował też wiersze w "Kuźnicy" i w "Szpilkach".

W 1948 zdał maturę i wyjechał do Szklarskiej Poręby, gdzie krótko pracował jako wychowawca w Domu Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W tym samym roku rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Rok później otrzymał stypendium i zaczął studiować scenopisarstwo w Wszechzwiązkowym Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie. Z Moskwy cofnięto go do Polski w 1950 z opinią "antystalinowca". Wtedy wstrzymano druk w "Czytelniku" jego pierwszej książki "Chłopcy", jego usunięto ze studiów, a ojca wyrzucono z pracy.

Po pewnym czasie otrzymał jednak etat redaktora w "Głosie Robotniczym", gdzie pracował do 1958 (do szkoły filmowej ponownie go nie przyjęto). W tym okresie zaczął się posługiwać pseudonimem "Zbigniew Nienacki". W 1952 ożenił się z Heleną Dąbską, a w 1953 urodził się im syn Mariusz (był lekarzem, zmarł w 1999). W 1964 zostawił żonę i syna, by spokojnie realizować karierę pisarza.

W 1957 wydał powieść "Uroczysko", którą uważał za swój właściwy debiut. W latach 1954–1964 pracował w tygodniku "Odgłosy", gdzie kierował działem reportażu, potem działem filmowym, a na koniec działem kobiecym. Owocem tej pracy był tom reportaży "Ucieczka z przedmieścia". W 1958 na łamach "Odgłosów" wydał powieść w odcinkach "Zabójstwo Herakliusza Pronobisa".

W 1960 wydał "Skarb Atanaryka", w 1961 "Pozwolenie na przywóz lwa" i "Worek Judaszów", a w 1962 w Głosie Robotniczym powieść w odcinkach "Wąż morski". W 1961 opublikował "Laseczkę i tajemnicę", w 1963 "Podniesienie", a w 1964 "Z głębokości" oraz powieść dla młodzieży "Wyspa Złoczyńców", która stała się początkiem serii książek o Panu Samochodziku.

W latach 1962–1965 pełnił funkcję ławnika sądowego w Wydziale Karnym Sądu Rejonowego w Łodzi. Niejako pokłosiem tej działalności było wydane w 1965 "Sumienie". W 1962 został członkiem Związku Literatów Polskich, a w 1964 otrzymał nagrodę miasta Łodzi za "Podniesienie" i "Worek Judaszów". W 1966 otrzymał kolejną nagrodę za powieść "Liście dębu" (pierwotny tytuł "Święta miłość"), której tom I ukazał się drukiem w 1967, a tom II w 1969. W 1966 wydał kolejną książkę młodzieżową "Pan Samochodzik i templariusze", a w 1967 "Księgę strachów".

Przełomem w życiu i twórczości pisarza było w 1967 jego przeprowadzenie się do Jerzwałdu niedaleko Iławy, gdzie związał się z Alicją Janeczek. W 1969 wydał "Niesamowity dwór", w 1970 "Nowe przygody Pana Samochodzika", w 1971 powieść dla dorosłych "Mężczyzna czterdziestoletni", a w 1975 "Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic".

Trzecim, obok książek dla dorosłych i dla młodzieży, nurtem twórczości pisarza były sztuki teatralne. W 1961 napisał "Termitierę", w 1963 "Golem", "Myszy króla Popiela" i "Styks" (druk: 1966), w 1966 "Opowieść o Bielinku", w 1967 "Miejsce dla żywych" (nie wystawiono jej), w 1968 "Nekropolis"; w latach sześćdziesiątych napisał też "Na Kasjopei zaraza".

Przygotował widowiska telewizyjne: "Krwawa ręka" (1967) i "Dziewięć złotych naczyń" (1968). Na podstawie "Podniesienia" opracował słuchowisko radiowe "Bielinek". Ponadto malował i rzeźbił.

Pisarz tworzył kolejne powieści młodzieżowe o Panu Samochodziku, a jednocześnie swoje najbardziej znane książki dla dorosłych: "Uwodziciel" (1979), "Raz w roku w Skiroławkach", tom 1–2 (1983), "Wielki las" (1987) i "Dagome iudex", tom 1–3 (1989–1990). Tę ostatnią, napisaną w gatunku fantasy powieść uważał za najlepszą w swoim dorobku literackim.

W 1977 w plebiscycie czytelników "Płomyka" otrzymał "Orle Pióro". W 1988 roku "Wielki las" wyróżniono nagrodą Stowarzyszenia Księgarzy Polskich, a w 1991 pisarza uhonorowano nagrodą za twórczość dla dzieci i młodzieży. Kilka powieści Zbigniewa Nienackiego doczekało się adaptacji filmowej. Stanisław Jędryka w 1971 nakręcił "Wyspę Złoczyńców", Jerzy Passendorfer "Akcję Brutus" według "Worka Judaszów", a w telewizji pojawił się serial "Samochodzik i templariusze" ze Stanisławem Mikulskim w roli głównej. Z kolei Janusz Kidawa nakręcił film "Pan Samochodzik i niesamowity dwór", Kazimierz Tarnas "Pan Samochodzik i praskie tajemnice" (filmowa wersja "Tajemnicy tajemnic"), a w 1991 roku Janusz Kidawa "Latające machiny kontra Pan Samochodzik" (filmowa wersja "Złotej rękawicy").

Jego książki tłumaczono na wiele języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński, czeski, słowacki, bułgarski, węgierski, gruziński, ormiański i baszkirski, kirgiski.

Zbigniew Nienacki był aktywnym członkiem PZPR (od 1962), ORMO (od 1963), PRON (od 1982) i ZLP. W latach 80. w lokalnej prasie pisał artykuły krytykujące "Solidarność". W latach 60. zasiadał w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Łodzi.

Twórczość
Seria o Panu Samochodziku

Kolejność zgodna z wewnętrzną chronologią cyklu (nie według pierwszych wydań):

* Pozwolenie na przywóz lwa (nowy tytuł: Pierwsza przygoda Pana Samochodzika) (1961)
* Uroczysko (nowy tytuł: Pan Samochodzik i święty relikwiarz) (1957)
* Skarb Atanaryka (nowy tytuł: Pan Samochodzik i skarb Atanaryka) (1960)
* Wyspa Złoczyńców (nowy tytuł: Pan Samochodzik i Wyspa Złoczyńców) (1964)
* Pan Samochodzik i templariusze (1966)
* Księga strachów (nowy tytuł: Pan Samochodzik i dziwne szachownice) (1967)
* Niesamowity dwór (nowy tytuł: Pan Samochodzik i niesamowity dwór) (1970)
* Nowe przygody Pana Samochodzika (nowy tytuł: Pan Samochodzik i Kapitan Nemo) (1970)
* Pan Samochodzik i zagadki Fromborka (1972)
* Pan Samochodzik i Fantomas (1973)
* Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic (1975)
* Pan Samochodzik i Winnetou (1976)
* Pan Samochodzik i Niewidzialni (1977)
* Pan Samochodzik i złota rękawica (1979)
* Pan Samochodzik i człowiek z UFO (nowy tytuł: Pan Samochodzik i Nieśmiertelny) (1985)
* Pan Samochodzik i nieuchwytny kolekcjoner (1997) (książka dokończona przez Jerzego Ignaciuka)
* Pan Samochodzik i testament rycerza Jędrzeja (1997) (zaadaptowany tekst Zabójstwo Herakliusza Pronobisa przez Jerzego Ignaciuka - pierwotny tekst nie ma nic wspólnego z Panem Samochodzikiem)

Powieści dla dorosłych

* Worek Judaszów (1961)
* Podniesienie (1963)
* Laseczka i tajemnica (1963)
* Z głębokości (1964)
* Sumienie (1965)
* Liście dębu (t. 1 – 1967, t. 2 – 1969)
* Mężczyzna czterdziestoletni (1971)
* Uwodziciel (1978)
* Raz w roku w Skiroławkach (tom 1 i 2 – 1983)
* Wielki las (1987)
* Dagome iudex (wydane także jako Historia sekretna) (1989–1990)

Sztuki

* Termitiera (1962)
* Golem (1963)
* Styks (1963–1966)
* Opowieść o Bielinku (1966)

Pan Samochodzik - Zbigniew Nienacki

PAN SAMOCHODZIK CAŁOŚĆ PDF

Nie ma plików w tym folderze