Toledot Yeshu ('The Life Story of Jesus') Revisited - A Princeton Conference ed by Peter Schäfer & Michael Meerson & Yaacov Deutsch (2011).pdf

Judaistyczna, szokująca "czarna legenda" Jezusa - wyłącznie dla ludzi o mocnych nerwach, odróżniających jarmarczną fikcję od prawdy. Anonimowi pamfleciści wczesnośredniowieczni, aby zemścić się za prześladowania dotykające mozaistów, wylali sporo czarnego atramentu na mniej lub bardziej obraźliwą wobec uczuć religijnych chrześcijan (oraz innych religii uznających Jezusa za oświeconego Nauczyciela jak np. buddyści i muzułmanie) satyrę - parodystyczną "kontr-ewangelię ghetta", kompilując i ubarwiając surowymi grubiaństwami tudzież wyjątkowo sprośnymi inwektywami i tak już nieprzychylne talmudyczne podania i anegdoty o Jezusie. Ze względu na ewidentną szkodliwość tego tekstu dla moralności i współżycia społecznego samych Żydów, rabini zakazali w XVI w. publikacji drukiem tej księgi. Figurowała ona równolegle na indeksie katolickim jako bluźniercza wprost wobec Jezusa Chrystusa i prowokacyjna wobec chrześcijan.

Pomimo zakazów, żydowska "biografia" Jezusa stanowiła swoisty bestseller literatury popularnej. Była ona wydawana i czytywana pokątnie nie tylko przez Żydów i Karaimów (głównie jako niewyszukana rozrywka plebejska na chrześcijańskie święta Bożego Narodzenia), ale również w przekładach przez chrześcijan, dla których jej drastyczny wydźwięk stanowił oczywiste potwierdzenie ich negatywnych opinii o Hebrajczykach, Chazarach i innych grupach narodowych wyznających judaizm, z których wywodzi się nowoczesny naród żydowski. Popularność ta narobiła sporo zła w stosunkach głównie pomiędzy chrześcijaństwem i judaizmem rabinicznym, tak więc w/w zakazy były z punktu widzenia epoki wczesnej nowożytności mądre i racjonalnie uzasadnione.

Dzisiaj Toledoth Yeshu interesujące są głównie 1) jako świadectwo potwierdzające istnienia Jezusa jako osoby fizycznej oraz 2) ze względu na to, że oprócz potężnego ładunku średniowiecznej mowy nienawiści, oczywistych absurdów, głupstw, fikcji, niewybrednych szmoncesów i celowych zniekształceń zawierają również domieszkę częściowo potwierdzonych innymi źródłami informacji użytecznych dla poznania słabo zbadanych faktów historycznych w tych czasach. Niektóre z nich są przeinaczeniem/odwróceniem - w wyraźnym celu polemicznym - informacji zawartych w gnostycznych, ezoterycznych apokryfach wczesnego chrześcijaństwa nie włączonych do kanonu. Aczkolwiek traktowane z najwyższą ostrożnością - niektóre z tych przekazów dają pole do formułowania różnych nieortodoksyjnych hipotez n/t życia religijnego w Palestynie w czasach Jezusa.

Wreszcie niektóre motywy fantastyczne wywodzące się z Rodowodów Jezusa trafiły do wątków powieści fantasy i science fiction. Student magii Rincewind z Koloru magii angielskiego autora Sir Terry'ego Pratchetta podobnie jak Jezus z żydowskiej opowieści ścigany jest przez magów Niewidocznego Uniwersytetu za wykradzenie niewymawialnego zaklęcia. W literaturze polskiej młodopolski pisarz Jerzy Żuławski w drugiej części Trylogii księżycowej pt.Zwycięzca wzoruje na Toledoth Yeshu napisany przez kapłanów anty-życiorys bohatera tytułowego Marka Zwycięzcy.