Król Lear

Kiedy w 1975 roku dyrektorzy BBC usłyszeli, co chce im zaproponować Cedric Messina, znany producent telewizyjny, oniemieli z wrażenia. Chodziło o przeniesienie na mały ekran wszystkich sztuk Williama Szekspira. Wcześniej Szekspir pojawiał się w BBC wielokrotnie, ale przeważnie w formie adaptacji przedstawień teatralnych. Tym razem Messina proponował spektakle przygotowane specjalnie dla potrzeb telewizji, w studiu, z udziałem czołówki brytyjskich aktorów.

Aby zrealizować ten wielki, zakrojony na siedem lat projekt, potrzebny był partner amerykański. Został nim koncern Time-Life Television, który postawił jednak warunki: przedstawienia miały być utrzymane w tradycyjnej konwencji, z wykorzystaniem historycznych kostiumów i dekoracji, nie mogły być też dłuższe niż dwie i pół godziny. Wszystko po to, aby dotrzeć do jak najszerszej widowni.


Narzucone przez Amerykanów ograniczenia sprawiły, że spektakle początkowo miały bardzo konserwatywny charakter. Obowiązywała zasada realizmu historycznego, scenografia i kostiumy miały nawiązywać albo do czasów Szekspira, albo - w przypadku kronik historycznych i tragedii antycznych - do okresu, w którym rozgrywa się akcja.

Początkowo reżyserzy trzymali się litery tekstu, Julię zagrała 14-letnia uczennica z Londynu, Rebecca Saire. Skróty ograniczono do minimum, w związku z czym niektóre przedstawienia trwały po trzy godziny ("Ryszard III" nawet cztery!). Realizowane je za to w zaskakująco krótkim czasie: zdjęcia razem z próbami kamerowymi trwały około tygodnia. Większość zrealizowano w studiu, po niezbyt udanych doświadczeniach ze zdjeciami w plenerze.

Później sztywny gorset konwencji został rozluźniony. Twórcy scenografii i kostiumów sięgnęli po inspiracje z włoskiego i niderlandzkiego malarstwa XVI wiecznego, w głównych rolach pojawili się popularni aktorzy, którzy dotąd nie mieli doświadczenia z Szekspirem. Jagona w "Otellu" zagrał Bob Hoskins, znany z gangsterskiego filmu "Długi Wielki Piątek", a Petrucchia w "Poskromieniu złośnicy" - John Cleese, komediowy aktor i członek grupy Monty Python, gwiazda znanego także w Polsce serialu komediowego "Hotel Zacisze". W "Komedii omyłek" jednego z bliźniaków zagrał Roger Daltrey, wokalista zespołu The Who. Nawiązań do kultury popularnej było więcej: "Henryk VI" w reż. Jane Howell przypominał amerykańską operę mydlaną w stylu "Dallas", a "Wieczór Trzech Króli" - serial komediowy. Dzięki tym zabiegom bohaterowie szekspirowscy zostali sprowadzeni do ludzkich wymiarów, a sam Szekspir wrócił do roli, jaką odgrywał w teatrze elżbietańskim: dostarczyciela ciekawych, dobrze sprzedających się opowieści, zrozumiałych dla każdego.

W sumie do 1985 roku powstało 37 spektakli w siedmiu seriach. W skład cyklu weszły wszystkie dramaty, pochodzące w skład wydania z 1623 roku, tak zwanego Pierwszego Folio (którego ornamenty i czcionki wykorzystano w czołówce spektakli). Dołączono do nich "Peryklesa" . Dwie sztuki przypisywane Szekspirowi - "Edward III" i "Dwaj szlachetni panowie" nie weszły wówczas do cyklu z powodu wątpliwości co do ich autorstwa. Na ekranie wystąpiła czołówka brytyjskich aktorów filmowych i teatralnych. Hamleta zagrał Derek Jacobi, Falstaffa - Richard Griffith z Royal Shakespeare Company, Otella - Anthony Hopkins, Forda w "Wesołych Kumoszkach z Windsoru" - Ben Kingsley, który w tym samym czasie wystąpił w tytułowej roli w filmie "Ghandi". Cykl zakończyła w 1985 roku premiera "Titusa Andronicusa" z Trevorem Peacockiem w roli głównej.

Cały projekt stał się komercyjnym hitem, sprzedano go do kilkudziesięciu krajów, w tym także do Polski, gdzie był emitowany z polskim dubbingiem. Ale największym powodzeniem cieszył się w szkołach na całym świecie, do których trafił w wersji wideo. Jego waloru edukacyjne są niepodważalne. Z perspektywy dzisiejszego teatru, który zmienia sztuki Szekspira i nadaje im nowe znaczenia niektóre spektakle z Kolekcji Szekspira mogą się wydać tradycyjne. Są jednak doskonałym wstępem do twórczości Łabędzia z Avonu.

Przekład sztuki: Maciej Słomczyński (vel Joe Alex...)

Nie ma plików w tym folderze