sowiety

ZSRR (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich)

Śmierć wodza partii (21.01.1924) – Lenina spowodowała zaciętą walkę o władzę w partii. Najbliżsi współpracownicy Lenina – Grigorij Zinowjew i Lew Kamieniew w sojuszu z Józefem Stalinem usunęli uważanego za drugą osobę w partii i następcę wodza Lwa Trockiego – organizatora i dowódcę Armii Czerwonej. Następnie Stalin zawarł sojusz z ideologiem NEP-u Nikołajem Bucharinem, szefem rządu Aleksiejem Rykowem i wodzem związków zawodowych Michaiłem Tomskim. Sojusz ten przetrwał do "roku wielkiego przełomu" – 1929. Stalin i jego zwolennicy postanowili rozprawić się z opozycją i dokończyć budowę państwa totalitarnego. Po eliminacji przeciwników w partii, armii i administracji Stalin został dyktatorem absolutnym, zgodnie z przewidywaniami Trockiego. Najważniejszym ruchem Stalina była kolektywizacja rolnictwa (kołchozy). Spowodowało to klęskę głodu (śmierć 8-10 milionów ludzi). Poprzez terror i zajadłą propagandę szkalującą bogatych chłopów (tzw. kułaków) - fakt niedoceniany przez międzynarodową opinię publiczną - z powodu załamania produkcji rolnej, niedofinansowania państwowego rolnictwa oraz braku motywacji chłopów do pracy. Motorem uprzemysłowienia był sterowany za pośrednictwem propagandy entuzjazm (wyścig pracy, ruch stachanowski), obawa przed uznaniem za "szkodnika" albo "bumelanta" i uwięzieniem (GUŁAG) oraz napływ wywłaszczonych chłopów, zapewniających tanią siłę roboczą. W efekcie pierwsze pięciolatki przyniosły zbudowanie wielu obiektów przemysłowych i rozwój gospodarczy. Poziom życia pozostał jednak niski, ponieważ gospodarka pozostała nieefektywna i marnotrawna, a głównym kierunkiem uprzemysłowienia była budowa przemysłu zbrojeniowego.
W wyniku kolektywizacji oraz masowego terroru ZSRR stał się państwem totalitarnym. Na XVII Zjeździe partii bolszewików, Stalin i jego polityka była gloryfikowana przez wszystkich uczestników. Jednak władca postanowił usunąć także potencjalną opozycję, a pretekstem było zabójstwo Siergieja Kirowa (popełnione na rozkaz Stalina). Aresztowano i rozstrzelano prawie wszystkich byłych opozycjonistów, następnie zaś represjami objęto i posłusznych zwolenników Stalina, których oskarżano o rzekome szpiegostwo i sabotaż. Zapanował powszechny strach, podsycany relacjami o procesach pokazowych oraz wezwaniami do "czujności" i denuncjacji (bohaterem stał się donosiciel na ojca-kułaka Pawlik Morozow). Represje, których kulminacja nastąpiła w 1937 (Wielka Czystka) doprowadziły do częściowej eksterminacji działaczy z czasów rewolucji (tzw. starych bolszewików), korpusu dowódczego Armii Czerwonej (rozstrzelano 35 z 80 tys. oficerów i 98% genaralicji), a także pracowników NKWD (jako szkodników rozstrzelano za czasów komisarza Nikołaja Jeżowa protegowanych poprzednika – Genricha Jagody, a za czasów Berii – protegowanych Jeżowa). Wzmożony terror Stalin tłumaczył tezą o "zaostrzaniu się walki klasowej wraz z postępami w budowie socjalizmu"

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder