Batalion Parasol.avi

Późną wiosną 1943 r. cichociemny kpt. Adam Borys "Pług" otrzymał rozkaz zorganizowania oddziału dywersyjnego. Zwrócił się do kierownictwa Szarych Szeregów z prośbą o przekazanie mu do dyspozycji 75 harcerzy, i na przełomie lipca i sierpnia (przyjmuje się datę 1 sierpnia) 1943 roku jednostkę utworzono. W wyniku reorganizacji Grup Szturmowych Szarych Szeregów oddział przejął zadania Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych, czyli przede wszystkim wykonywanie wyroków śmierci wydanych przez Polskie Państwo Podziemne na głównych zbrodniarzy hitlerowskich .Pierwotnie oddział nosił kryptonim "Agat" (od Anty-Gestapo), a po 2 stycznia 1944, kiedy to został aresztowany Tadeusz Kostrzewski "Niemira", uczestnik prawie wszystkich akcji "Agatu", zmieniono kryptonim oddziału na "Pegaz", co było skrótem słów "przeciw Gestapo". W wyniku kolejnej reorganizacji i aresztowania łączniczki w maju 1944 przyjęto nazwę "Parasol" (dowódcą pozostał awansowany do stopnia majora Adam Borys).

Pierwszy wyrok został wykonany 7 września 1943 roku na komendancie Pawiaka, Franzu Bürcklu. Akcja zakończyła się pełnym powodzeniem.

Do najważniejszych zadań bojowych przeprowadzonych przez żołnierzy Parasola zalicza się Akcję Kutschera (1 lutego 1944 roku). Było to starannie zaplanowane przedsięwzięcie, mimo tego w trakcie realizacji zginęło czterech ludzi z Batalionu: "Lot", "Cichy", "Sokół" i "Juno".

Podczas powstania warszawskiego batalion "Parasol" wszedł obok batalionu "Zośka" w skład zgrupowania Kedywu KG AK - "Radosław". W momencie mobilizacji (1 sierpnia 1944) zadaniem Kedywu na Woli była osłona znajdującej się tam Komendy Głównej AK. W chwili koncentracji batalion liczył 280 ludzi z czego 172 ze składu konspiracyjnego i 50 ochotników, którzy napłynęli do oddziału w pierwszych godzinach powstania. 3 sierpnia 1944 stan batalionu powiększył się do 541 osób, by 8 sierpnia osiągnąć stan 574 żołnierzy, z czego 369 z konspiracyjnego składu. Łącznie z tego składu nie dołączyło 80 ludzi, którzy brali udział w walkach w ramach innych oddziałów AK.

Za walki w powstaniu warszawskim Wódz Naczelny odznaczył batalion Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari (V kl.).